Т.ОРМОНБЕКОВ АТЫНДАГЫ №28 МЕКТЕП-ЛИЦЕЙИ
География мугалими:
Таңкузиев Союзбек Халмирзевич
8-класс
География сабагы
Тема: Кыргызстандын көлдөрү жана суу сактагычтары
Саламатсыздарбы урматтуу агай-эжекелер жана окуучулар!
КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨЛДӨРҮ ЖАНА СУУ САКТАГЫЧТАРЫНА САЯКАТ.
МАКАЛДАРДЫ УЛАГЫЛА. 1. СУУ ӨМҮРДҮН …. 2. СУУ СЫЙЛАГАН ЗОР БОЛООР, … . 3. ТООНУ, ТАШТЫ СУУ БУЗАТ,АДАМ ЗАТТЫ … 4. АККАН АРЫКТАН … . 5. ЭЛ БАШЫ БОЛГУЧА … .
Сабактын темасы: Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү жана суу сактагычтары.
Сабактын максаты:
1.Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү жана суу сактагычтары боюнча маалымат алышат.
2. Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү жана суу сактагычтарын картадан аныктап, контур картага жазганды Ү йр Ө н Ү ш Ө т.
3.Сууну сарамжалдуу пайдаланууга тарбияланышат.
КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨЛДӨРҮ КЫРГЫЗСТАНДА КӨЛДӨРДҮН САНЫ 500 ДӨН АШЫК.КӨЛДӨР БӨГӨЛГӨН,ЧУҢКУРЛАРДАГЫ ЖАНА АРАЛАШМА ЖОЛ МЕНЕН КАЛЫПТАНГАН БОЛУП ҮЧКӨ БӨЛҮНӨТ .
. Ысык-Көл
. Көл-Төр
. Ала-Көл
. Беш-Таш
. Мецбахер
. Көл- ү көк
. Кара-Токо
Кылаа-Көл .
. Жуукучак
Кашка-Суу .
. Соң-Көл
. Сары-Челек
. Жашыл-Көл
. Өкүргөн-Көл
. Кара-Суу
. Сары-Көл
. Капка-Таш
Таш-Булак .
. Чатыр-Көл
. Көл-Суу
Кулун .
. Ай-Көл
Ысык-К ө л
Ысык-Көл.
УЗУНДУГУ-182 КМ ТУУРАСЫ-58 КМ АЯНТЫ-6236 КМ² КӨЛӨМҮ-1738 КМ³ ЭҢ ТЕРЕҢ ЖЕРИ-668М ТУЗДУУЛУГУ-5,8% ‰ СУУ ТОПТОО АЯНТЫ-15,844 КМ² КУЙГАН ДАРЫЯЛАР~ 80 ДАРЫЯ ДЕНИЗ ДЕНГЭЭЛИНЕН БИЙИКТИГИ 1607 М
С о ң -К ө л
Соң-Көл Тянь-Шань тоолорунун кооз к ө л ү болуп саналат. “Со ң -К ө л” деген с ө з “Акыркы к ө л” деген маанини билдирет. Ал Нарын облусунун т ү нд ү к-батыш б ө л ү г ү нд ө г ү “Со ң -К ө л тоо” менен “Молдо тоонун” кырларында жайгашкан зор ө р өө нч ө д ө , де ң из де ң гээлинен 3016 м бийиктикте жайгашкан. К ө лд ү н узундугу 29 км , ал эми туурасы – 18 км , тере ң диги – 22 метрди т ү з ө т. Бул к ө л Кыргызстандагы э ң ири ич үү ч ү суу топтолгон жай болуп саналат. К ө лд ү н бетинин аянты – 278 кв . км.
Соң-К ө лд ү н суусу тоолордон агып т ү шк ө н чакан дайралардын эсебинен толукталып турат, ал эми көлдөн Со ң -К ө л дайрасы агып чыгып, оргуштаган Нарын дайрасына кошулат.
Чатыр-К ө л
Чатыр–Көлүн — көркүнө чыгарган, баш аягына жетпей созулган Торугарт тоо кыркалары түштүктө созулса, анын түндүгүнүн Ат-башы тоолорунун түгөнгүс кыркалары курчайт. Андагы мөнгүлөрдөн эрип аккан мөлтүр-тунук, кашка суулар жерден сызылып чыккан булак сууларына кошулуп, Чатыр-Көлгө тынымсыз куюп көлөмүн толтуруп турат. Жалпысынан алганда көлгө 50дөн ашуун суулар куят. Алардын ичинен тынымсыз көлдү толтурган Көк-Аргын , Муз-Төр , Таш-Булак, Муз-Бел, Айрык, Үч-булак суулары бар. Чатыр-Көлдүн узундугу 23, туурасы 11 километрге созулуп, аянты 170,62 чарчы км . Көгөргөн көлдүн күзгүдөй чагылган аймагын түзөт. Анын тереңдиги 7 метрден баштап 19 метрге жетет.
Сары-Челек
Сары-Челек к өлү Тоскоол , Тоскоол-Ата , Чаткал кырка тоосунун Ат-Ойнок кырка тоосуна такалган жерде Кожо-Ата , суусунун алабында жайгашкан к ө л. Аксы районунун аймагында. Деңиз де ң гээлинен 1873 м бийиктикте. Узундугу 7,5 км, орточо жазылыгы 650 м (э ң жазы жери 2280 м), кууш жери 300 м. Аянты 4,92 км кв. Орточо тереңдиги 98 м (э ң тере ң жери 234 м). Тере ң диги боюнча Кыргызстанда 2–орунда( Ысык-Көлдөн кийин). Жээги к ө б ү нч ө тик, жардуу,булу ң -буйткалуу. Суунун тунуктугу 16 м. Сары-Челек жер титирегенде эбегейсиз зор к ө чк ү ө р өө ндүн таманын б ө г ө п калышынан пайда болгон. Ошондуктан к ө лд ү н формасы тоо ө р өө н ү н ү н формасын кайталап узатасынан жатат. К ө лг ө Сары-Челек суусу куюп,андан Тоскоол суусу агып чыгат. К ө л т ү б ү нд ө г ү тектон жаракалардан булактар чыгат .
Мерцбахер к ө л ү
Мерцбахер көлүнүн аянты 4,5 км², тере ң диги 60 м , узундугу 4 км , дениз денгээлинен бийиктиги 3304 м , Ысык-Көл областынын чыгышында Т үштүк-Эң илчек мө ң гүсүнүн аймагында орун алган.
Кыргызстандагы ири суу сактагычтар :
№
1.
Суу сактагычтардын аттары
Токтогул
2.
Аянты (км²)
Плотинасынын бийиктиги (м)
284,3
Киров
3.
215
Орто-Токой
26,5
4.
5.
83,1
25
Күрпсай
Папан
52
6.
12,2
110
7,1
Т ө ртк ү л
7.
120
Үч-Коргон
6,6
8.
9.
34
4
Найман
Ала-Арча
31
3,2
10.
40,5
5,21
Базар-Коргон
22
2,8
2,5
КЫРГЫЗСТАНДЫН СУУ САКТАГЫЧТАРЫ К ЫРГЫЗСТАНДА ЖАЛПЫ АЯНТЫ 1 КМ КВ. ЖОГОРУ 11 ИРИ СУУ САКТАГЫЧ БАР.
Ала-Арча .
. Сокулук
Чат-Базар .
. Киров
. Орто-Токой
Токтогул .
. Камбар-Ата 1
ү ч-Коргон .
. Күрпсай
. Көгарт
. Базар-Коргон
. Андижан
. Найман
Араван .
Сох .
. Папан
. Төтркүл
«Блиц» сууроолор:
1.КЫРГЫЗСТАНДА КАНЧА ИРИ КӨЛ БАР? 2.КЫРГЫЗСТАНДА КАНЧА ИРИ СУУ САКТАГЫЧТАР БАР? 3.КӨЛДӨР КАНЧАГА БӨЛҮНӨТ? 4.ЫСЫК-КӨЛДҮН АЯНТЫ? 5.СОҢ-КӨЛДҮН АЯНТЫ? 6.ЧАТЫР-КӨЛДҮН АЯНТЫ? 7.САРЫ-ЧЕЛЕК КӨЛҮНҮН АЯНТЫ? 8.ТОКТОГУЛ СУУ САКТАГЫЧТЫН АЯНТЫ? 9.КИРОВ СУУ САКТАГЫЧТЫН АЯНТЫ? 10.ПАПАН СУУ САКТАГЫЧЫНЫН ТЕРЕНДИГИ?
ҮЙ ТАПШЫРМА:
КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨЛДӨРҮ ЖАНА СУУ САКТАГЫЧТАРЫН КАРТАДАН АНЫКТАП, КОНТУР КАРТАГА ЖАЗГУУ ЖАНА КИТЕПТЕН ТЕМАНЫ ОКУУ.
К ӨҢҮ л бургандарыныздарга рахмат! Биздин бүгүнкү саякатыбыз аяктады.