" М.Монтессори технологиясын қолданудың әдіс-тәсілдері" баяндамасы.

«М.Монтессори технологиясын қолданудың әдіс - тәсілдері»

ХХІ ғасыр табалдырығын біліммен ғылымды инновациялық Технологиялық
Бағытты дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны
Болып табылады. Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды. Жас ұрпаққа мән - мағыналы, өнегелі тәрбиемен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы екені бәрімізге белгілі.Баланың жеке тұлға Ретіндегі дамуы
Өзіндік көзқарасының қалыптасуы, ой – өрісінің кеңеюіБалабақша қабырғасында басталатыны сөзсіз.Қай кезеңде болмасын балабақшада Монтессори әдісі еш уақытта орнын жоғалтқан емес. Бала табиғатында білуге құмар,тумысынан-ақ өсуге,жетілуге ұмтылысы басым. Сондықтанда қарқынмен дамып бара жатқан мына замандаБалабақшадағы педагогтардың
ұлттық қалып, ұлттық мінезді сақтай отырып, бала тәрбиесінің Әдістерін тынбай ізденіп, жиі жаңартып отыруы заңдылық.
М.Монтессори әдісі балаларға жауапкершілікті сезінуге,Өздігінен шешім
қабылдауына, топтада,жекеде жұмысжасай алуына, таңдау жасай алуына, өз уақытын ұйымдастыра білуіне, өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді, қолайлы жағдай туғызады.Бұл әдістің мақсаты – балалардың табиғимінезін, 
қабілетін,тәрбиешінің нұсқауымен емес,өз еркімен тәуелсіздік рухында
тәрбиелеу.
«Өзімнің жасауыма мүмкіндік бер»дейді мұндағы бала. Балаларға дауыстап
сөйлеу бұл әдісте мүлдем жоқ. Ұйымдастырушысы балаларға әр сала жайлы қызықтыра мағлұмат береді. Балалардың жас ерекшеліктері әртүрлі, 3пен 6 жас бірге өз қалауларымен жұмыс жасайды.Бұлжастың қабілетін ашуға,
үлкеннің кішіге мейірім,қамқорлығын сезінуге мүмкіндік берері сөзсіз.
Қай салада жұмыс жасау бала қалауында:зертханада, жаратылыстану,
аспанәлемі, асхана, қолөнер, бейнелеу, сумен, т.б. Еркін жұмыс жасау
барысында жетістігін өзі көріп, қатесінде өзі жөндеуі ішкі дүниесін тәртіпке баулып, жеке адамгершілік қасиеттерін дамытады деп ойлаймын. Пайдаланған заттардың ең басында қалай тұрғанын бақылаған бала жұмыс аяғында тап солай жинастырып, тазартып қояды.
Мектепке дейінгі оқу тәрбие жүйесін жетілдіру мақсатында шынайы өмірде тиімді ету қабілеттерін дамыту үшін–монтессори әдісін қолдану тиімді.Монтессори материалы арқылы бала затты түсінеді және оны
қолдануға тырысады.Монтессори материалы қандайда бір іс-әрекетке
итермелейді. Монтессори материалы төрттүрлі жолмен іске асады:

Тәжірибелік жолмен іске асатын жаттығулар.ең алғашқы жылында балақозғалыс жасау үстінде жүреді.Онда сензитивтік периодтың даму жолықалыптасады.Алғашында қозғалысы онша болмағандықтан, моторлықжүйесін қосу үшін тәрбиенің негізіне үлеседі.Моторлық даму жеке-дарақозғалыс темпін құлшындыруға әсерін тигізеді.Оған қозғалыс жасау үшінтүрлі жаттығулар жасалады, өзіндік іс-әрекетке итермелейді.Бір сызықтыңбойымен жүру тепе-тендік сақтауға итермелейді.Басқа да топтықжаттығулар балалар арасындағы қарым-қатынасты жақсартуға көмектеседі.Мысалы, рөлді койындар бір-бірін сыйлауға үйретеді.Жаттығуға арналған материал тәжірибе жасау барысында жас ерекшелігіне сай болу керек.Жаттығудың шарты түсінікті болу керек.

Нәтижесінде өзін-өзі тәрбиелеуге үйренеді.

Жаттығулардың негізгімақсаты:баланы қоршаған ортаға деген жауапкершілік Қасиеттерін Қалыптастыру болып табылады. 
Тәжірибелік жолмен іске асатын жаттығулардың түрлері:
1.Суды бір ыдыстан екінші ыдысқа құю.
2.Металды тазалау.
3.Кесілген гүлдерді күту жолдары.
4.Бір сызықтың бойымен жүру.
5.Тыныштандыру жаттығулары.
6.Қоғамдық өмірге қатысы бар жаттығулар.
Суды бір ыдыстан екінші ыдысқа құю
Керекті құралдар: поднос,шүберек,лейка
Мақсаты:Қозғалыс жүйесін дамыту,қоршаған әлем ішінде тепетендікті
сақтауға үйрету. Жас мөлшері 3жастағы балалар. Материалмен жұмыс жасау жолдары: лейка суға толтырылады.Мұғалім лейканы қолына алып
жоғары көтереді.Ыдысқа суды құяды. Лейканы қай
тадан үстел үстінеқойып,ыдыстағы суды қайтадан лейкаға құйды.Төгіліп қалған суды сүртіпотыру қажет.

Сезім мүшесін дамытаты материалдар: әр сезім мүшелерін дамытуды
ұсынады.Бұл материал арқылы заттардың көлемін, түсін, өлшемін,
дыбысын ажырата алады.Жеңілден ауырға көтеру ұғымы қолданылады.
Бала моторикасымен сенсорикасын жаттықтыру үшін материалды
қайталауға тура келеді. Материалды қолданған соң бала жоспарлау,дайындау, бір тапсырманы соңына дейін орындауға тырысады.
Бірақ сабақ кезінде бала сол материалмен жұмыс жасау жолын
толығымен таныс болу керек.Мұнда жұмыс барысында балаға сөз
беріледі.Тапсырманы орындай алмайтындарға қайтадан тағы бір сабақ
өткізу керек. Алған білімін бекітіп, содан кейін жаңа сабақт өтілуі керек.
Сабақ 3 құрылымнан тұрады:
1. Көлемін анықтауға арналған материалдар;
2. Бір сызықтың бойымен жүру;
3. Тыныштандыру жаттығулары;
Сабақ балаға өзін-өзі танытуға талпындырады.
1.Көлемін анықтауға арналған материалдар:
Ойынның түрі «Қызғылт башня»
Керекті құралдар: «Қызғыл тбашня» 10 шаршыдан құралады (ауырағаш, қызғылттүс) шаршының мөлшері 1см-ден 10 –смге дейін барады.
Мақсаты: үлкен, кішкентай түсініктері қалыптасады.
Моторикасын дамытады. Жас мөлшері 3 жастағы балалар.
Материалмен жұмыс жасау жолдары:кілемнің үстінде шаршылар шашылып жатады.Тәрбиеші баланың алдына ең үлкен шаршыны қояды,
Ал бала сондай шаршыны сол шаршының үстіне қою керек.
1.Затты дұрыс атауға үйрету.
2.Заттың атына тауып бала сол затты алып келеді.
3.Затты атап жаттығады.
Математикалық материалдар математикалық материалдар ойлау
қабілетінің дамуына көп септігін тигізеді.Бала ең алғашқыда көптеген
заттар мен жұмыс жасау арқылы өз білімін жетілдіреді.Монтессори 
материалы сезімді дамытады, оған қоса математика әлеміне жетелейді.
Бала мұнда математикалық ұғымдарды тез игереді.Сан және онға дейін
санау жүйесін тез игереді.Математикалық монтессори материалы 
баланы сенсоматорлық ішкі қажеттілігіне сүйене отырып қанағаттандыру
жолдарыніздеугетырысады.Математикалық материалды пайдалану
жүйесін білген соң, түрлі қиын тапсырмаларын қиындықсыз орындайды.
Мысалы:ашық түсті моншақтарды пайдалану арқылы сан құрамымен
пішін туралы түсініктері пайда болады.Ойынның аты:«Сылдыр қағаздағы сандар»Керекті құралдар: ағаш кестелер, сылдыр қағазға 0-9-ға дейін сандардың атауларымен таңбаларымен таныстыру.Қол икемділіктерін
дамыту.Жас мөлшері: үш жастағы балалар.
Материалмен жасау жолдары: тәрбиеші 13 сандарды үстел үстіне қойып
бастырады.Балаға кез-келген санды тандауға рұқсат етіледі.
Сабақекісандытандауданбасталады.Балаалдынатәрбиешісандыжазу
кестесін қойып,санның жазылу ережесіне сүйеніп таңбасын түсіреді.
Балаалдыменсандыатап,сосынтаңбасынжазуғакіріседі.Осылай бірнеше
рет қайталанады.
1.Математикалық ұғымдарды тез игереді.
2.Сан жәнесанау жүйесін игереді.
3.Берілген тапсырмаларды қиындықсыз орындайды.

Сөздік қорын дамыту материалдары қарым-қатынас жасау үшін адам-ның сөздік қоры ең басты роль атқарады.Бала туғаннан өсе келе
қоршаған ортадағы адамдар мен қарым-қатынас жасау үшін сөйлеуге
тура келеді. Балабақшаға келген балаларда сенсорлық период болғандықтан, түрлі ойындар,әңгімелесу мен сұрақтар қою арқылы ойлау қабілетімен
сөйлеу қабілеті күрт дамиды. Түрлі әңгімелер айтып тыңдауға көмекшілер
ата-аналар болып келеді.Жалпы 2 жастағы бала негізінен 200-ден
астам сөздерді меңгереді, ал 5 жастағы бала 3000-нан астам сөздерді 
игереді.Бала түрлі сұрақтар қою арқылы өзіндік сөздік қорындағы жетпей
жатқан қажеттілігін қанағаттандырады.Сөйлеу қабілетін дамыту үшін
ойындар мен түрлі жаттығулар қолданады. Мысалы:затты атау,ойын-
сипаттама, әңгімені жалғастыр т.б
Ойынның аты: «Қозғалмалы алфавит»
Керекті құралдар:екі жәшікте толық алфавит бойынша штамтық әріптердің бірнеше түрлері салынады.Сылдыр қағаздың көлеміндей
әріптер болуы керек.Дауысты дыбыстар қызыл түспен,ал дауыссыз
дыбыстар көгілдір түспен белгіленеді.Екі жәшікте бір жолда жазылған
әріптер салынады.
Мақсаты: әріппен дыбыс туралы түсініктерін қалыптастыру.
Материалмен жұмыс жасау жолдары:Тәрбиеші себетке бірнеше заттарды салады.Мұнда атауларымен жазулары сәйкес болады.Бала затты алып
атын атайды,ал тәрбиеші оған сәйкес бірінші әріпін таңдап береді.Бала
сосын қалған әріптерді құрып, сөзді тізіп береді.
1.Дыбыс пен шуды ажыратады
2.Сөздік қоры байиды
3.Сұраққа толық жауап береді.
4.Сурет бойынша әңгіме құрастырады.
Күтілетін нәтиже:
1.Заттардың көлемін, түсін, өлшемін, дыбысын ажырата алады.
2.Алдарына қойған мәселені шешуге үйренеді.
3.Өз бетінше жұмыс жасауға машықтанады.
Бұл әдістің тиімділігі балалар өзін-өзі тәрбиелеуге және ұқыпты болуға
үйренеді.Монтессори бақылаушы ретінде баланың ішкі дүниесімен
таныса отырып, қажеттіліктерін қанағаттандыру жолында көп еңбек
сіңіреді.Айналадағы заттық орта туралы түсініктерін қалыптастыруда
монтессори әдісін жүйелі түрде қолданамын.
Педагогикада мектепке дейінгі әсіресе сәбилік жаста ерекше назар
аударатын түрі- заттық орта. Заттық орта әртүрлі: ақыл-ой, эстетикалық, елжандық,дене,адамгершілік т.б тәрбие түрлерімен қоса жеке тұлғаның
дамуына негіз болады.Соған байланысты заттық ортаны мектепке дейінгі
педагогикалық құрамның бір бөлігі деп айтуға болады.
Заттық ортаны алдымен қоршаған ортадағы болмысты қабылдаумен
түйсіккенегізделеді.Айналадағы қоршаған ортаны, заттар мен құбылыстарды көру,есту қабылдау арқылы өзіндік үрдістер:ес, қиял,
ойлау пайда болады. Бір нәрсені еске түсіру үшін алдымен оны көруіне
есту керек. Адамның ақыл-ойының дамуына қабылдау мәнді рөл атқарады
әртүрлі іс-әрекетте әрқилы тәжірибелік істердің реттеушісі болады.
Көркемдік шығармада заттық ортаның рөлі зор.Мысалы:музыкалық 
шығармаларды музыкалық есту қабілетінсіз, бейнелеуді нәзік түстерді
қабылдаусыз,поэзияны жетілген тіл сенімінсіз түсіну мүмкін емес.
Психологиялық дамуда заттық үрдісінің рөлін бағалай отырып, белгілі
Бір біліммен дағдыны меңгеруде баланың жеке қабілетін ескеру өте
маңызды.Ақыл-ой және дене еңбегінің барлық түрлерінде, баланы
болашаққа қоғамдық іс-әрекетке даярлауда, оның сезімдік қабілетін
дамыту қажет ,яғни түстерді, пішіндерді, дыбыстарды дәл және дұрыс
айыра білуге үйрету, қоршаған ортадағы құбылыстардың өзіндік
қасиеттерін дұрыс қабылдау қажет. Сәбилік шақта айналадағы қоршаған ортаның үдемелі дамуы өте маңызды мәнге ие болады.Дәл осышақта
баланың психологиялық дамуының негізі қаланады