Мікола Лупсякоў. "Мэры кэт"

Тэма: Мікола Лупсякоў. «Мэры Кэт».

Мэты: пазнаёміць вучняў з асобай пісьменніка; удасканальваць раней набытыя навыкі работы з празаічным творам; звярнуць увагу на партрэт і яго функцыянальную ролю; дапамагчы адчуць настрой эмацыянальнай прыўзнятасці ад пачуцця першага кахання; ; выхоўваць культуру ўзаемаадносін.

ХОД УРОКА

1. Арганізацыйны момант

2. Праверка дамашняга задання

3. Актуалізацыя вывучанага

Суаднесці назвы твораў і іх аўтараў, жанр і герояў

Мэтавызначэнне:

– Як вы думаеце, які твор мы будзем вывучаць?

Сфармулюйце задачы на сённяшні ўрок:

Пазнаёмімся…

Зможам…

Будзем ведаць…

4. Новая тэма

1. Знаёмства з кароткімі біяграфічнымі звесткамі пра пісьменніка

Мікола Лупсякоў (4 сакавіка 1919, г. Масква — 12 лютага 1972, г. Мінск) – беларускі празаік, аўтар зборнікаў апавяданняў, твораў для дзяцей і юнацтва. Ён вельмі любіў дзяцей, марыў стаць настаўнікам. Вучыўся на літаратурным факультэце Мінскага педінстытута. У гэты час убачылі свет яго першыя апавяданні. Але мара не спраўдзілася, пачалася вайна. 3 вайны пісьменнік вярнуўся з цяжкай траўмай. Адзінай радасцю была творчасць і ёй ён аддаваў увесь вольны час.

Нарадзіўся ў сялянскай сям'і.

У 1921 г. сям'я з Масквы вярнулася на радзіму — у вёску Папаратнае ў Жлобінскім раёне. У 1932 г. сям'я пераехала ў суседнюю вёску Вішанькі, дзе бaцькa — колішні мaтpoc лiнкopa «Пeтpaпaўлaўcк», a пaзнeй лeдaкoлa «Тaймыp» — пpaцaвaў cтapшынёй кaлгaca. У 1935 г. Лупсякоў паступае на рабфак пры Белдзяржуніверсітэце, а ў 1936 г. — на літаратурны факультэт Мінскага педагагічнага інстытута, які скончыў у 1941 годзе. У 1941 годзе мабілізаваны ў Чырвоную Армію. Пасля заканчэння ў 1942 г. Смаленскага артылерыйскага вучылішча актыўна ўдзельнічаў у баях пад Масквой, на Цэнтральным і Варонежскім франтах, у бітвах пад Курскам і Харкавам, дзе ў сакавіку 1943 года быў цяжка паранены. Пасля лячэння пісьменнік быў дэмабілізаваны з дзеючай арміі.

Працаваў у газеце «Казахстанская правда» (1943—1944), а таксама ў рэдакцыях часопісаў «Беларусь» (1944—1945) і «Бярозка» (1945—1949). Сябра Саюзу Пісьменнікаў СССР з 1944 года.

Памёр 12 лютага 1972 года ад сардэчнага прыступу, не дажыўшы менш за месяц да свайго 53-годдзя.

Пахаваны на Чыжоўскіх могілках у Мінску.

Пісаць пачаў яшчэ ў школе. Пры падтрымцы Кузьма Чорнага ў 1935 г. надрукаваў у альманаху «Аднагодкі» апавяданне «Нeчaкaнae».

Пасля дэмабілізацыі і вяртання ў Беларусь выдаў зборнікі апавяданняў «Першая атака» (1944), «Апавяданні» (1947), «Мост» (1947), «Дружба» (1952), «Чырвоны бераг» (апавяданні і нарысы, 1954), «Дняпроўская чайка» (1957, 1988), «Паядынак» (1957), «У вераб'іную ноч» (1958), «Ля пераправы» (1959), «Прырэчча» (аповесць і апавяданні, 1961), «На берагах Дняпра» (1966), Выбраныя творы (1968), «Міхалаў дуб» (1974). Пасля смерці пісьменніка выйшлі зборнікі апавяданняў «Міхалаў дуб» ( 1974), «Дняпроўская чайка»(1988).

Для дзяцей выйшлі кніжкі апавяданняў «Разведчыкі» (1949), «На вірах» (1974) і аповесць «Я помню…» (1964).

Фізкультхвілінка

Кожную раніцу, выцягнуўшыся ва ўвесь рост, успомніце:

Я – чалавек. Гатовы стаць побач ці наперадзе. Працягнуць руку дапамогі. Лёгка нахіліцца да малога ці слабога. Павярнуцца да тых, хто адстаў. Дацягнуцца да мары. Апусціцца і падняцца пасля няўдачы. Глыбока ўздыхнуць аб тым, што не збылося, і ўсміхнуцца таму, што абавязкова збудзецца.

2) Знаёмства з творам

– Якія кнігі вы любіце чытаць?

– Якія псеўданімы сабе абралі б, калі давялося стаць шпіёнам?

– Як вы рэагавалі на новенькіх вучняў у вашым класе?

– Пра што расказваецца ў апавяданні?

У творы расказваецца пра ўзаемаадносіны дзяцей, школьнае жыццё. Аповед вядзецца ад імя галоўнага героя Антона Бубнова.

Настаўнік прапануе прачытаць першы раздзел. Пасля чытання абмяркоўваюцца пытанні:

• Якую навіну прынёс Антону Янка Маркаўцоў?

• Што вы даведаліся пра новую вучаніцу?

• Што больш за ўсё ўразіла Янку Маркаўцова?

• Якой вы сабе Эму Пшанічную? Зачытайце месца ў творы, дзе даецца апісанне яе знешняга выгляду.

Янка Маркаўцоў расказаў Антону пра тое, што ў іх клас прыйшла новенькая дзяўчынка - Эма Пшанічная. Яе бацьку перавялі ў калгас, дзе жылі хлопцы. Ён аграном, а маці Эмы вучоная. Янку вельмі ўразіла колькасць кніг у кватэры дзяўчынкі. Ён з захапленнем пералічваў Антону аўтараў: Майн Рыд, Купер, Маўр.

Дзяўчынка адрознівалася ад іншых дзяцей адзеннем, паводзінамі. Антон адразу адзначыў: «... гэтая Эма вельмі культурная». Да таго ж у дзяўчынкі было вельмі рэдкае імя — Эма.

Пісьменнік так яе апісвае: «У новенькай форме, кірпаносая, чырванашчокая, з доўгай касой і на руцэ – гадзіннік».

♦ Чаму Антон узлаваўся на Эму?

♦ Што ён вырашыў зрабіць?

Антону не спадабалася, што Эма выдатніца, бойка адказвала на пытанне, не разгубілася. Ён вырашыў напужаць дзяўчынку.

• Як павяла сябе Эма? Зачытайце яе адказ на запіску Антона.

• Якім чынам падзеі развіваліся далей?

Антон вырашыў помсціць, за гэта настаўніца прымусіла яго прасіць прабачэння, а потым выгнала з класа.

♦ Чаму хлопчык злаваўся на сябе?

Нягледзячы на абставіны, Эма Пшанічная яму вельмі спадабалася.

5. Замацаванне

6. Падагульненне

Складаем сінквейн «Эма»:1 – адзін назоўнік (тэма), 2 – два прыметнікі, 3 – тры дзеясловы, 4 – сказ, фраза па тэме, 5 – назоўнік-асацыяцыя.

7. Дамашняе заданне

Дачытаць твор, скласці 5 пытанняў да твора.

8. Рэфлексія

Прыём «5 слоў»