Նոր մեթոդների ներդրմամբ և տարիների ընթացքում աշակերտների քննադատական մտածողության խթանման՝ավանդականի շրջանակներում ,իմ կուտակած փորձով համոզվեցի,որ դասապրոցեսը և՛ ինձ,և՛ սովորողների համար դարձել է հետաքրքիր,զարգացնող, ուսուցանող,դաստիարակող։Իսկ արդյունքում ես տեսա գործարար,մտածող, վերլուծող,համադրող լուսաբանող,եզրահանգող, զննող, բարդույթներից զերծ մի դասարան ,ուր կարողանում են միմյանց լսել, հարգել, ընդունել, գնահատել, ստեղծագործել,քննադատել և համագործակցել։
Ուստի ուզում եմ նորովի ներկայացնել Բաժանում մնացորդով թեմայի ուսուցման մեթոդիկան։Հուսով եմ ,որ այն,որպես օգտակար և օժանդակող նյութ ,կօգտագործվի դասվարների կողմից։
Նախ անհրաժեշտ է վերհանել աշակերտների գիտելիքները աղյուսակային բաժանման վերաբերյալ ։ Այդ նպատակով հարկավոր է կատարել հետևյալ բանավոր հաշիվները․
1.Գտնել տրված թվերի քնորդը /օրինակ՝ 56 և 7, 24 և 4, 63 և 9 և այլն /
2. Կատարել բաժանում և ստուգում.
42 :6 = 54 :9 = 64 :8 =
3.Կազմել բաժանման վերաբերյալ հնարավոր օրինակներ՝ օգտվելով տրված թվերից,և հաշվել քանորդը՝
3, 5, 21, 9, 15, 2, 72, 7
Աշակերտները կազմում են հետևյալ օրինակները՝
21 :3 =7 , 15 :5 = 3, 72 :9 = 8, 7 :2 =?
Աշակերտնեի ուշադրությունը հրավիրելով /7 : 2/ օրինակի վրա ՝ պետք է բացատրել,որ միշտ չէ ,երբ հնարավոր է տվյալ բազմությունը /7-ը / տրոհել կամ բաժանել հավասարաքանակ ենթաբազմությունների/ 2-ի/:Նման դեպքերում բաժանումը կատարվում է մնացորդով, որի արդյունքում գրանցվում են երկու թվեր՝քանորդ և մնացորդ։
Առաջարկում եմ խնդիր և ասում ,որ խնդիրը պետք է լուծենք գործնականորեն՝առարկաներով։Չենք կատարելու թվաբանական գործողություն։Խնդրի պատասխանը պետք է գտնենք հաշվելու միջոցով։
Խնդիր։7 խնձորը բաժանել երկուական խնձորների և գտնել,թե քանի անգամ երկուական խնձոր կստացվի և քանի խնձոր կմնա։
Աշակերտները կարող են խնդիրը լուծել բեմականացմամբ․ 3 աշակերտներ ստանում են 2- ական խնձոր և մնում է 1 խնձոր։Այս աշխատանքը կխթանի սովորողների մարմնաշարժողական մտածողությունը։
Այնուհետև կարելի է խնդիրը լուսաբանել գրատախտակին, որը և կնպաստի տարածական մտածողության զարգացմանը։
Աշակերտները խնդիրը լուսաբանում են հետևյալ կերպ․
Նրանք խնդրի պատասխանը գտնում են հաշվելու միջոցով՝ առանց բաժանման գործողություն կատարելու։ պատասխանը ձևակերպում են այսպես ՝ ստացվեց 3 անգամ երկուական խնձորև մնաց 1 խնձոր։Խնդրի լուծումը գրվում է այսպես՝ 7 : 2 =3 / մն․1 /
Ծանոթացնել մնացորդով բաժանման եղանակին
Այդ նպատակով աշակերտներին բաժանել խմբերի /4/ ,յուրաքնչԱյնուհետև նրանց յուր խմբի տրամադրել նախապես կազմված աղյուսակներ՝ հաջորդական թվերը 2-ի, 3 -ի,4 -ի և 5 -ի վրա բաժանելու վերաբերյալ։
Խմբերից յուրաքաչյուրը պետք է ուսումնասիրի առաջադրանքը և կատարի համապատասխան եզրահանգում։
Համեմատելով մնացորդն ու բաժանարարը՝ աշակերտները եզրահանգում են, որ մնացորդը միշտ փոքր է բաժանարարից։
Հաջորդ քայլը մնացորդով բաժանման ստուգումն է։Այն նպատակահարմար է անցկացնել վարժանքի միջոցով՝ առաջադրելով մնացորդով բաժանում կատարել և ստուգել այն։
Օրինակ՝
45 ; 6 = 7 / մն․ 3/
7 . 6 + 3 = 45
Աշակերտները հասկանում են ,որ մնացորդով բաժանումն ստուգում են բազմապատկումով , վերջինիս գումարում մնացորդ։
Եվ վերջում կիրառել մեթոդը։Խորանարդի նիստերից յուրաքնչյուրին գրվում են հարց -առաջադրանքներ, որոնք պահանջում են մտավոր և գրավոր աշխատանքներ։
Գրավոր հատվածն ավարտելուց հետո աշակերտները միմյանց են ներկայացնում խորանարդի նիստերից յուրաքանչյուրի վերաբերյալ առաջադրանքի իրենց տարբերակը։ նիստերին կարելի է գրել այսպիսի առայադրանքներ.
1-ին նիստ՝Ըստ նկար կազմի՛ր խնդիր և լուծիր
2-րդ նիստ՝ինչպես գտնել քանորդը.
10 : 3 = /մն 1/
3-րդ նիստ՝ գրել հավասարության տեսքով․
20 :6 = 3 / մն․2 / 20 = 6 .3 +2
36 :8 = / մն․ / 36 = 8 . =
4-րդ նիստ՝ Գտնել քանորդը և մնացորդը․
13 : 4 = /մն ․ /
76 :8 = /մն․ /
5-րդ նիստ՝23 : 7 = 2 / մն․․9/
Արդյոք սխալ է թույլ տրված։ Եթե՝ այո՛,ապա պահանջվելու է հիմնավորել սխալը։
6 -րդ նիստ՝ գտնել այն թիվը, որը 9 ի բաժանելիս քանորդում ստացվի 2 , իսկ մնացորդում 7։