Олоцхо дойдута ыйдарынан

Майатаа5ы «Чуораанчык» уьуйаан Мэнэ-Ханалас улууьа

Олонхо дойдута

Онордо: Чупрова М.И.

Майатаа5ы «Чуораанчык» уьуйаан

Сыала:

- ебугэлэрбит уйэлэргэ муспут утуе угэстэрин, сиэрин-туомун олох кердебуллэригэр сеп тубэьиннэрэн о5олорго тиийимтиэ гына билиьиннэрии, ейдетуу;

- саха терут угэстэрин тереппуттэргэ тиэрдии.

- олонхонон остуол оонньууларын айыы, олонхо ис хоьоонун билиьиннэрии;

- о5о сайдар эйгэтин тэрийии (оонньуур площадка5а олонхонон тутуулары тутуу).

- электроннай анимациялаах мультфильм оноруу.

Теруетэ: О5о киьини билиэ5иттэн саамай чугас дьонунан ийэлээх а5ата буолаллар. О5о тереппуттэрин холобур оностор, батыьар. Чугас дьоннорун кытта истин сыьыаны олохтоон, дьо5урдарын сайыннарар эйгэтин тэрийдэхпитинэ, о5о сиэрдээх буола улаатыа.

Билинни кэмнэ чуолкайдык санарбат о5о элбээьинэ дьиксиннэрэр.. Маны туоратар сыалтан олонхо педагогикатыгар тирэ5ирэн, олонхо тылларын ненуе сахалыы тылы истэ, билэ улааталларыгар бол5омто ууруу.

  Олонхо – саха норуотун тылынан уус – уран айымньытын саамай урдук чыпчаала, уйэттэн уйэлэр тухары келуенэттэн келуенэ5э бэриллэн испит дирин ис хоьоонноох айымньыта буолар. Олонхо5о биьиги ебугэлэрбит, теруттэрбит былыргы олох кестуутун уустаан – ураннаан кэпсээьиннэрэ олус уустук буолар. Саха норуотун тылын кууьун, тойугун, ырыатын баьыйбыт эрэ киьи олонхо5о холонор, хоьооннуу хоьуйар. Ол да буоллар, олонхону сэнээрэр, толорорго холонор, дьо5урдаах толорооччулары ке5улээн, олонхону уйэтитэн курэстэр тэриллэллэр, дьон сыанабылыгар таьаарыллаллар

Анкета «Олонхону билэ5ин дуо?»

Олонхо тылын-өhүн туттан, оҕо тылын саппааhын байытарга туhалаах буолуо диэн «Олоҥхонон оонньуулар» оҥоhулуннулар. Манна оҕо күннээҕи олоххо туттуон сөптөөх тыллара тылдьыт оноруу. Бу оонньуулар дьайымалга этап быhыытынан, эбэтэр сынньалаҥ кэмҥэ, оҕо бырааhынньыктарыгар ыытыллыахтарын сөп.

Бала5ан ыйа – улуу суорун ыйа Ыал, киьи аймах

Сыала-соруга: тердун ууьун билиьиннэрии, ийэтин, а5атын киэн туттарга, кинилэргэ, айыл5а5а сугуруйэргэ уерэтии. Удьуор утумун сырдатыы. Идэлэри билиьиннэрии.

- тереппут мунньа5а;

- анкета толотторуу;

- тереппут комитетын талыы.

Алтынньы – Хотой Айыы ыйа (Добдур5а ыйа) Сомо5олоьуу

Сыала: Бэйэ-бэйэ5э кемелеьерге, чел куттаах, иллээх буолууга о5ону иитии. Дьиэ кэргэн теруччутун оноруу.

До5ордоьуу туьунан ес хоьооннорун уерэтии

Сэтинньи - Баай Байанай ыйа Айыл5а

Сыала-соруга: Байанай - хара тыа иччитин билиьиннэрии; булчут угэьин уерэтии. Сиэри-туому, булт араас керуннэрин уерэтии.

Олонхоттон айыл5аны, кыылы хоьуйууларын тириэрдии.

Муус ылыыта. Мунха

«Байанайдаах тыа5а» сынньалан киэьэтэ

«Саха терут аьа» (тереппуттэр)

Ахсынньы – Билгэ хаан ыйа Саха остуоруйата. Саха терут оонньуута

Сыала-соруга: Остуоруйаны кэрэхсииргэ уерэтии, о5о тылын байытыы;

Олонхо5о хоьуллар дьиэни, иьити, танаьы билиьиннэрии.

Хамсаныылаах оонньуулар.

Тохсунньу – Танха Хаан ыйа

Сыала-соруга: танха, билгэ туьунан ейдебулу биэрии.

«Аьыныгас санаалаах айыы дьоно» олонхоттон кыайыыга дьулуьуу быьа тардыылар.

«Саха сирин кыстыыр кетердере». Кормушка оноруу (дьиэ кэргэн)

Олунньу – Одун Хаан ыйа. Уус – уран тыл.

Сыала-соруга: олонхо5о хоьуллар дьиэ иьин, малы-салы билиьиннэрии. О5о билэр –керер ба5атын уескэтии.

«Этэр тыл эгэлгэтэ» олонхоттон быьа тардыы олуктарынан аа5ыы курэ5э

«Биьиги а5абыт» хаартысканан планшет

«Куустээхтэр , быьыйдар, сымсалар» курэх

Кулун тутар – Дьеьегей ыйа Оло5у тупсарар улэ.

Сыала-соруга: саха ыала дьиэ уот тэринэн, суеьу - ас тутан байылыаттык олорор – диэн ейдебулу инэрии. О5о кыра сааьыттан ебугэтин утуе угэстэрин утумнаан, улэни таптыыр, сыалын – соругун ситиьэр буола улаатарыгар олук ууруу.

Саха терут дьарыга:

• Иис
• Уус
• Суеьу, сылгы иитиитэ
• Булчут
• О5уруот
• «Кун кубэй Ийэм»
• «Ураты дьарыктаах дьиэ кэргэн» сырдатыы

Муус устар - Айыыьыт ыйа Сыьыан

Сыала-соруга: бэйэни сатаан кемускэнии, дьонно аьыныгас буолуу – утуе еруттээх.

Абааьы сыьыана иирсээни са5алыыр, оло5у урэйэр, алдьатар меку еруттээх – ейдубулу инэрии

Чэгиэн чэбдик , чел оло5у тутуьуу.

Дьо5ур, сатабыл, талаан

Тереппут о5отунаан оноьуга: «Кемус куьун бэлэхтэрэ»,«Маннайгы хаар».

Ыам ыйа – Иэйэхсит Хотун ыйа Дойдуга бэриниилээх буолуу

Сыала – соруга: сырдыкка, утуе5э, кырдьыкка дьулуспут куус кыайар – диэн ейдебулу инэрии.

О5о кыра сааьыттан айыл5аны кытта алтыьан, харыстабыллаахтык сыьыаннаьарын иитии, кэрэни кэрэхсииргэ уерэтии.

Саха терут танаьа.

Ньукуолун – сынньалан.

Саба5алааьын:

Ийэ, а5а холобурун таба туьаннахха, о5ону иитиигэ элбэ5и ситиьиэхпит.

О5о кыра сааьыттан норуотун утуе угэстэрин, сиэрин-туомун билэ улаатар.

Олонхону истэ улааппыт о5о тылын саппааьа баай, атын омук тылын тургэнник ылынар кыахтаныа.

Ситиьиилэрбит

• «Кырачаан олонхоьут» улуустаа5ы курэх, анал аат «Сонун суурээн» – мульт киинэ5э, «Хомо5ой тыллаах» анал аат «Ньургун Боотур» олонхо, 2015с.
• Международный фестваль «Бриллиантовые нотки» «Айтал Боотур» олонхо лауреат 3 степени.
• «Чугдаарар чуорааннар» улуустаа5ы курэх, «Айтал Боотур» олонхо – лауреат 3 степени
• Всероссийский фото-видеоконкурс «Видеоталант», номинация «Анимация мультфильм», 2015с.
• Всероссийский творческий конкурс «Талантоха», номинация «Фотография и видео», сказание эпоса олонхо «Ньургун Боотур» - 1 место.
• Улусный фестиваль педагогического мастерства педагогов ДОУ, СИД «Олонхо дойдута» - Диплом 2 ст. 2015г.
• «Опыт, проблемы и перспективы построения педагогического процесса в условиях реализации ФГОС ДО», тема доклада «Олонхо дойдута» Диплом 2 ст.

- Улуустаа5ы «Кырачаан олонхоьут» курэх, «Эрчимэн Бэргэн» С. Васильев – Борогонскай олонхо беле5унэн аа5ыы, 2017с. Лауреат 3 ст.

• Улуустаа5ы «Кырачаан олонхоьут» курэх 2017с., доклад «Г.Г. Колесов айар улэтэ» диплом.
• 8 Международный слет учителей – Сочи 2017г. Проведение мастер-класса по теме «Дети земли Олонхо» Диплом.
• Олонхо педагогикатын кыьынны кыьатыгар маастар – кылаас ыытыы, Мультимедийнай айымньы «Олонхо дойдута», 2017с.

Бол5омто5ут иьин махтанабын.