Omonİm lafları gagauz dİlİndä

Omonİm lafları gagauz dİlİnd ä

epİgraf

• Koruyun ana dİlİmİzİ, bİzİm paasız gagauz dİlİmİzİ. o büük zengİnnİİmİz, angısını biz ä getİrdİ dedelerİmİz.... Davranın ona büük saygıylan hem becerİklİ. Koruyun dİlİmİzİn temİzlİİnİ, kullanmayın yabancı lafları. Bİzİm dİlİmİz okadar zengİn, anİ yok neyä danışalım aalemä yardım İçİn.

gİpoteza

• Eer insan becerikli lafedirs ä ana dilindä, o insan beener kendi Vatanını.
• Aaraştırmak yardım edecek zenginnetmää sözümüzü , kaldırmaa üüsek uura ana dilimizi.
• Omonim lafların yardımınnan lafetmemiz zenginneer, gözelleşer.

Temanın aktuallıı:

• Bizim dilimizd ä var çok laf, angıları yazılér hem sölener birtakım. Bölä laflara deeriz omonimnär. Beni pek meraklandırdı bu tema. Bunun için aaraştırdım, ki derindän annamaa, nasıl laflar bunnar, neylän onnar ayırılér.

omonİmNeri bİlmäk - o

1.Dedelerdän kalma lafların kurulmasınnan hem maanasınnan meraklanmak.

Aaraştırmamın neetl erİ:

• Aaraştırmaa material da annamaa omonimnerin maanasını gagauz dilind ä.
• Leksika omonimnerin türlü formalarını üzä çıkarmak.
• Tanışmaa omonim laflarınnan halk hem artistik yaratmalarında.

Dayanarak bu neetlerä, önümdä kalkér te bu davalar:

Davalar:

• Aaraştırmaa omonimnerin istoriyasını;
• Aaraştırmayı var nicä kullanalım gagauz dili hem literatura, gagauz halkın tradițiya, istoriya uroklarında hem aramızda lafetmektä.

Beklen än başarılar:

• laf zebİllİİmiz, bİlgİlerİmİz, sözümüz Zengİnneyecek, dedelerd än kalma zengİnnİİ İlerledecez. .

Aaraştırmak formaları. analİz aaraştırmak sözleşmäk sözlükläRLän İşlemäk İntervyu

plan

• 1. Giriş.
• 2. Omonimnerin klasifika ț iyası.
• A ) Omoformalar
• Ä) Omograflar
• B) Omofonnar
• 3.Omonimnär literaturada.
• 4. Omonimnar söleyişlerdä, türkülerdä hem bilmeyecelerdä
• 5. Benim sözlüüm.
• 6. Çıkışlar.

Neçin b ä n ayırdım bu temayı?

• 1. Gagauz dilind ä yok omonim LAFLARIN SÖZLÜÜ. 2. Uroklarda meraklandım, ama kiyatta tema bol verilmeer.

Sözlükl än İşlemäk.

• Omonimn är – (grek dilindän homos — birtakım,  onyma — ad) – ‘’birtakım ad’’) birtakım yazılan hem sölenilän laflar, ama maanaları başka. Omonimnär bir söz payı olérlar.

Omonim lafları , nic ä ikiz uşaklar. Sansın dübüdüz birtakım, ama bukadar da başka-başka.

örnekl är

• Top – oyun topu – top çİçek – bİr top materİya
• Toprak - dünnä – erdä toprak

• Yaprak – aacın yapraa – tefterİn yapraa

Top:

Baş – kafa, devletin başı, laana başı, evin başı, sarmısak başı, krivadın başı.

Çit- 1.yapı (dam) 2. plat (çit fistan)

Kopça – ilaç, kopça rubada

Dart

• Dart başına şalinkayı.

• Dart kapuyu, da açılsın

Salkım – aaç, pandal

kuşak

Leksika omonimnerd än kaarä dilimizdä var:

omoforma

omograf

omofon

aaç – fidan

kaUrma – kaurmA

ad - at

aaç – imemiş

sızIrma – sızırmA

datlı – tatlı

akItma – akıtmA

yıkardı – daadardı

dondUrma - dondurmA

yıkardı - rubaları

• Acı - (adl)

Acı - (nış)

At –(adl)

At – (işl)

Ak – (nış)

Ak – (işl)

Gül – (adl)

Gül – (işl)

Kaz – (adl)

Kaz – (işl)

Kazan –(adl)

Kazan- (işl)

Kazan – (iştenn)

Keser –(adl)

Keser – (işl)

Geç – (işl)

Geç – (işhal)

Sap – (işl)

Sap –(adl)

Ekm ää – (adl. G.h.)

Ekm ää – ( işl)

Ens ä – (adl)

Ens ä –(işl)

Enser – (adl)

Enseer –(işl)

Düş – (adl)

Düş – (işl)

Yay – (adl)

Yay –(işl)

Yaa – (adl)

Yaa – (işl)

omoforma

Laflar, angıları kimi formalarda birtakım yazılér hem sölener.

AAÇ resimnerd ä

DON resimnerd ä

omograf

• haşlAma – haşlamA
• kAzma – kazmA
• kaUrma- kaurmA
• sızIrma – sızırmA
• akItma – akıtmA
• dondUrma –dondurmA
• Alma – almA
• getİrmä – getirm ä
• bİrisi – birisİ

Birtakım yazılan laflar, ama urguları düşer başka kısımnara.

omofon

• Git – gid
• As – az
• Tatlı – datlı
• At – ad
• Gök – kök
• Dolu – tolu
• Dün – düün
• Düş - düüş

Laflar, agıları yazılér başka türlü, ama sölener birtakım .

Omonimn är literaturada

Gagauz literaturasında karşı geleriz omonimn ärlän:

• Bu toprakta salt dil kalér

Zerä dilin – senin kanın, O yaşamaya kuvet verer. (T.Zanet ’’Atılma dilindän, halkım’’)

• “ Topraa öp, doyumsuz bayılınca sev, yorulmak bilmedään, gözlerin obalınca onu işlä”. (Mariya Mercanka “Aydın gençlik”)

V.Filioglu’’Ekmek için söz’’

• Bir gün , gelärkänä iştän,

( Gün inärdi yamaçtan).

Bir karı karşıladım,

Hayırlı laflar andı...

d.Tanasoglu ’’uzun kervan’’

• Devlet kırı. Güneşin okları daaldı er ä. İki asker karşı-karşıya üç ok atımı kadar yakın durér. Hepsi hazır büük düüşä. Ansızdan yalabıdı oklar , süngülär...

Omonİmn är söleyİşlerdä

• Herbir arı bal yapmazmış./ Can erimdä arı kesildi.
• Haşlanmış sütt än üfleer suya da./ Dün suladık haşlanmış çiçekleri.
• En ilkin ensä kendini, sora – duşmanını./ Ensä , kulaklar, tırnaklar hep pak olsun lääzım.
• Çiçek vakıdında açarmış./ Kardaşım bu kışın çiçek çıkardı.

O monim Kurt söleyişlerd ä

• Almanın iisini kurtlar iy ärmiş (solucan)

• Ölü eşek kurttan korkmaz.(yabanıdan)

Omonimn är türkülerdä

• . .. Kız oturmuş sundurmanın başında ,

Gün da urmuş küpesinin taşına.

Başım aarér , başım aarér

Ya, ban pazara varayım, al fes başıma alayım.

Buradan göreriz, ani sözümüzdä var pek çok omonim. Onnarı sade lääzım deneyelim hem toplayalım.

O monimn är bilmeyecelerdä , angılarını kurdum bän.

Onnar dikm ää deyni olérlar

Hem kirpidä dä var onnar,

Çam aaçlarında büüyerlär

Tanıyın, ne bu....? ( iinelär )

Kapudayım, kilittä,

Kaavi adamın elindä,

Boltları tez sökecäm,

Bilmeyceleri sökecäm....( anatar )

Herkerä var insanda,

Var o herbir kayıkta... ( burnu )

Yılda var onnar oniki,

Şıléér bizä o gökteki,

Acın olduynan, deersin ’’Ay’’,

Sölesänä, ne bu...? ( ay )

Tanıyın, ne İçİn gİder laf.

Üürenicil ärlän viktorina – oyun yaptım.

Oka dart akıtma aaç

Çıkışa geldim, az kim biler ayırmaa omonimneri.

SözlüK İçİn omonİmnär

• Açık - kapu açık – açık renk – açık hava
• Alışmaa – sınaşmaa – alışmaa hastalıktan
• Atlas- kiyat – materiya
• Ay – göktä ay – yılda 12 ay
• Baş - kafa – başlantı
• Bel – insanın arkasında - kızın beli - hırlet
• Burnu – insanda bir organ – kayıın burnusu
• Çalım – işlii çalımarı – çalımını almaa
• Çal – çalmaa türü – çalmaa/kapmaa
• Dil – insanın bir organı – ana dili
• Diş- aazında diş – diş sarmısak
• Gaz – balonda gaz – sulu gaz(kerosin)
• Gün –gün başladı - güneş
• Eş – çorapta – karının/adamın eşi
• Etek – fistanda – derenin etää

SözlüK için omonimnär

• Kaymak – imäk – kaarda kaymak
• Koyu- karagöz – tıkız
• Kör – görmeer - kesmeer Kuşak – adam giiyimi – gökün kuşaa Mal – hayvan – tükända satılan mal Nota – muzıkada – nota kabletmää Ok – güneştä – silähta
• Paça – imäk – donnarın paçası Saa – saa kol/ayak - saalıklı Saz – muzıka tertibi – papur
• Ton – ölçü – lafetmak tonu
• Top – oyun topu – top çiçek – bir top materiya Toprak - dünnä – erdä toprak
• Yar – sevgili – çukurun yanı
• Yaşlı – ihtar – nem
• Yaprak – aacın yapraa – tefterin yapraa

Tekliflerim :

1. Taa dooru lafetm ää ana dilindä evdä dä, şkolada da, dostların arasında da, neçinki dilimiz varkana, varız biz dä.

2. Şkolada açmaa klastan dışarı saatlar: *” bil hem sev ana dilini hem onun özelliklerini”; * “gagauz dilini dooru kullanérız ”;

Perspektİvalar:

• Kullanacéz ana dilimizi kuşku hem sevgiyl än, kullanarak dedelerd ä n kalma şıralı dilimizi.
• Haşlak sevecez onu, aaraştıracez hem ilerledecez, ozaman bizä açılacék sınırsız sevinmeliin üzü, neçinki ana dilinin paalılıı sınırsız.

Saa olun!!!