Открытый урок по родному литературе "Хьуьнхахь 1а"

Нохчийн литература

Тема: « Хьуьнхахь 1а» Хь. Хасаев. (Аг1о 85-87)

1алашо: Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь 1а» ц1е йолу дийцар довзийтар , нийса а , кхеташ а , шера а дийцаран тексташ еша 1амор. Ойлаяр , къамел дар кхиор.

Билгалбаьхна кхиамаш: берашна 1емар ду хезаш а , меллаша а дийцаран тексташ еша. Берашна 1емар ду чулацамах кхета. Берашна хуур ду хьехархочун хаттаршна жоьпаш дала, чулацамах лаьцна шайн хаттрш х1итто. Берашна хуур ду 1ьнан 1аламан тидам бан.

Урок д1аяхьар.

1 . Ц1ера болх таллар.

-Х1ун еллера шуна ц1ахь 1амо?( Стихо творени «Лайн чимаш» дагахь 1амо)

-Хьан йуьйцур яра стихотворении схьа.

2. 1алашо йовзийтар.

-Муьлха дийцар ду вайна тахана 1амо билгалдаьккхина ? («Хьуьнхахь 1а»)

-Мила ву цуьнан автор? (Хь. Хасаев)

-Х1ун болх д1ахьур бу аша и дийцар дика 1амийта?

-Вайна тахана девзар ду Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь 1а» ц1е йолу стихотворении. Шуна 1емар ду нийса , шера а , кхеташ а дийцаран тексташ еша. Хаттарша жоьпаш дала а , шайн хаттарш х1итто а 1емар ду шуна.

3. Керла тема хьехар.

а) Хьехархочо д1адоьшу Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь 1а» ц1е йолу стихотворении.

аь) Чулацамах къамел дар.

-Шеран муьлха зама ю дийцар т1ехь ялийнарг? (1а)

-1аьнан муьлха билгалонаш ялийна дийцар т1ехь? (Арахь шийла ю , ло ду диллинаЮ хьуьнхахь олхазар дац хезаш, пхьагал к1айн ю)

-Мила ву дийцаран турпалхо? Хьена ц1арах дуьйцуш ду дийцар ? (Автор ша ву дуьйцуш)

-И стенга ваханера ? (Хьуьхах)

-Кхин мила вара цуьнца? (Бека)

-Муха дара хьуьнхахь? (Хьуьнхахь тийна ду , татанаш дац. Олхазарш цхьадерш бовхачу махка д1адахана , важа дерш гуш дац)

-Х1ун деш 1ара х1ара шиъ? (Чай молуш 1ара)

-Х1ун сурт гиира цу шина? (Едда йог1ура пхьагал. Иза кхера а елла Бекина т1е йог1аелла лаьттара. Бека цунна т1евог1авелла)

-Х1ун дира Бекас? (Шок туьйхира , пхьагал д1аедира)

-Х1ун дагадеара шина накъостана? (Пхьагал кхечу экхано эккхийна хилар)

-Стено эккхийна хилла иза? (Цхьогало)

-Муьлха олхазарш далийна дийцар юкъа? (Хенак1ур, ц1ийзарг, текха хьоза)

-Стенга левчкъина хуьлу 1ай сагалматаш?

-Муха лела веза хуьн чохь? (Меллаша)

-Х1унда? (Хьуьнан бахархой ца къахко)

4. Сада1аран миноташ.

Эх1, ма хаза бу-кха из а!

Муттанах и ма бу буьзна.

Куьг ахь кховдош лаккха,

1аж цу т1ера баккха.

Мохо генаш лестадо,

Соьга 1аж ца баккхало.

Кхоссалуш, куьг кховдор ду,

Сихха 1аж схьабоккхур бу!

Эх1 Ма 1аж бу-кха из а!

Муттанах и ма бу буьзна.

(Бераша байташ т!ехь дуьйцург до.)

6. Керла тема кхин д1а а хьехар.

а)Бераша массара цхьана меллашачу озаца массара цхьана д1адйоьшу Хь Хасаевн «Хьуьнхахь 1а » ц1е йолу дийцар.

аь)Бераша массара цхьана ч1огачу озаца массара цхьана д1ад оьшу Хь Хасаевн «Хьуьнхахь 1а » ц1е йолу дийцар

б) Бераша хаттарш х1иттадо чулацамах лаьцна.

-Х1ун ду шуна дийцарехь тамашийна , ца кхеташ хисинарг? Стенах лаьцна хаа лаьа шуна?

Билгалонна хаттарш

Сагалматаш стенга йоьлху 1ай?

Муьлха олхазарш дуьсу 1а доккхуш?

Муьлханиг ду текха-хьоза?

6.Рефлекси.

-Муьлха кхиамаш кхочушбан ницъ кхечи шун? Х1ун диси шун дан ницкъ ца кхаьчна ? Х1ун бахьна ду ш Х1н дина аша билгалдаьккхина доцуш?уна и кхиам кхочуш ца хилар.

7. Жам1 дар.

-Муьлха произведени и евзира шуна?

-Мила ву цуьнан автор?

-Стенах лаьцна ю иза?

8. Ц1ахь бан болх балар.

Шера д1адеша Хь. Хасаевн «Хьуьнхахь 1а» ц1е йолу дийцар.