Пациенттердің зәрін және нәжісін анализ әдістері бойынша жинау

Орал «Мақсат» медициналық колледжі

Пациенттердің зәрін және нәжісін анализ әдістері бойынша жинау

Күтілетін нәтиже

Тақырып бойынша термин сөздер мен жаңа тәжірибені түсініп, қолдану.

Зәр мен нәжіс тақырыбын меңгеріп, тәжірибеде қолдана білу. Тақырыптық сөздік «Полиглот», «Міндеттер қоржынын», «Шаттық шеңберін» сабақта қолдану

Сабақ материалы сараланып, талданып, толықтырылуы, білімдерінің проблеманы шешуде пайдаланылуы

Жетістік - success

Бақыт

Үздіксіз жетілу

Тұлғалық өсу

  happiness

бірнеше тілде тілектер айту

success

  good luck

бақыт

  шаттық

  жетістік

  везения

«Шаттық шеңбері»

I wish you...

« Полиглот» тақырыптық сөздігі

Термин

Анықтамасы

Урология

Бүйрек, зәр шығару жүйесінің ауруларын зерттейтін ғылым

Нефрон

Бүйректің құрылымдық бірлігі

Уремия

Өзіндік өнімдермен улану

Полиурия

Зәрдің көбеюі

Олигоурия

Зәрдің азаюы

Анурия

Экскреция

Зәрдің болмауы

Бөліну

Диурез

Несеп түзіліп және шығу процесі

Дизурия

Несеп шығару бұзылысы

Креатория

Нәжісте бұлшық еттің талшықтары болса

Зәр

Ағзаның өмір қызметінің заты, бүйректерде пайда болады

Стеаторея

Май қышқылдары болса

Амилорея

Крахмал болса

КІРІСПЕ

• Зәр (Uron) – құрамында 96% су және 4% құрғақ қалдық бар биологиялық сұйықтық, бүйректен өндіріледі және зәр жолдары жүйесі арқылы организмнен шығарылады; зат алмасудың соңғы өнімдерін жою қызметін атқарады. Артық сулар мен тұздар, және де бөгде заттар, оның ішінде токсикалық заттар тірі организмге сырттан түседі немесе өзінде түзіледі. 

Зәр мөлшері

• Жалпы зәр мөлшері адамның қаншалықты сұйықтық қабылдағанына тамақтану, режиміне, жасына, қоршаған орта ауасының температурасына, жұмысына және демалуына байланысты. Күндізгі және түнгі диурез қатынасы (3-4):1
• Қалыпты жағдайдағы зәрдің мөлшері 1200-2000 мл-дей.

Зәрдің түсі

• Қалыпты жағдайда зәр сабан сары түсті болады. Зәр түсіне қабылдаған тағам, дәрілік заттар әсер етуі мүмкін.Ол ашық сары түстен, қанық сары түске дейін өзгереді.Ал басқа түстерге өзгеруі адамдарда зат алмасу және зәр шығару жүйесінің ауруларын анықтауға мүмкіндік береді.

Физиологиялық жағдайдағы зәр түсінің өзгеруі

• Әр түрлі бояғыш заттары бар тағамдарды қолдану. Мысалы: қызылша - қызғылт, сәбіз - қанық сары түс;
• Әр түрлі медикаменттерді қолдану - амидопирин зәрді қызыл түске бояйды, триамтерен – көкшіл-жасыл, ацетилсалицил қышқылы – қызғылт түс;
• Сұйықтықты аз қолдану.Ол кезде зәрдің мөлшері аз және түсі қанық сары түсті болады.
• Сұйықтықты көп қолдану.Ол кезде зәрдің мөлшері көп және түсі ашық, тіпті түссіз болуы мүмкін.

ЖАЛПЫ КЛИНИКАЛЫҚ АНАЛИЗГЕ ЗӘРДІ ЖИНАУ

Мақсаты : диагностикалық: зәрдің физикалық қасиетіне, химиялық құрамына және зәр тұнбасын микроскоппен қарап баға беру.

Қолдану көрсеткіштері : науқасты жалпы зерттеу

НЕЧИПОРЕНКО ӘДІСІМЕН ЗӘРДІ ЖИНАУ

НЕЧИПОРЕНКО ӘДІСІМЕН ЗӘРДІ ЖИНАУ

• Формалы элементтердің қалыпты көрсетілімдері:

• лейкоциттер – 1 мл-де 4000-ға дейін;
• эритроциттер – 1 мл-де 1000-ға дейін;
• цилиндрлер – жоқ.

ЗИМНИЦКИЙ БОЙЫНША БАЙҚАУҒА ЗӘРДІ ЖИНАУ

Мақсаты: диагностикалық: бүйрек қызметінің қоюлығын және бөлінуін зерттеу; тәуліктік, күндізгі және түнгі диурездерді анықтау.

Қолдану көрсеткіштері : бүйрек аурулары.

Дайындаңыз: сыйымдылығы 500 мл, қақпағы бар, 1 рет қолданылатын, 8 дана залалсыздандырылған контейнерді, жолдаманы жазып әрбір банкіге желімдеп жапсырыңыз (бөлімше, палатасынын №, зерттеу мақсаты,порциянын №, жинау уақыты, айы-күні, мейіргердің қолы).

ЗИМНИЦКИЙ БОЙЫНША БАЙҚАУҒА ЗӘРДІ ЖИНАУ

ДИАСТАЗАҒА ЗӘРДІ ЖИНАУ

Мақсаты : диастазаның мөлшерін анықтау (ұйқы безі ферменттерін).

Қолдану көрсеткіштері : ұйқы безі аурулары (панкреатит), өт жолдары аурулары.

Әзірле: сыйымдылығы 100-200 мл, қақпағы бар,

1 рет қолданылатын, залалсыздандырылған контейнерді, жолдаманы жазып, банкіге желімдеп, жапсырыңыз (бөлімнің қолы).

ҚАНТТЫ АНЫҚТАУҒА ЗӘРДІ ЖИНАУ

Мақсаты : зәрдегі қанттың мөлшерін анықтау.

Қолдану көрсеткіштері : қант диабеті, инсулин дозасын есептеу.

Әзірле: сыйымдылығы 3 л және 200 мл таза, құрғақ, мөлшерленген шыны банкілерді, шыны таяқшаны, жолдаманы жазып, банкіге желімдеп, жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, зерттеу мақсаты, науқастың аты-жөні, күні, 1 тәулікте бөлінген зәрдің жалпы мөлшері, медбикенің қолы), қолғапты.

ЗӘРДЕГІ ГЛЮКОЗАНЫ ҰЗЫНША-СОПАҚ ТЕСТІМЕН АНЫҚТАУ

Мақсаты: зәрдегі глюкозаны анықтау.

Қолдану көрсеткіштері : қант диабетінде.

Әзірле: зәрді, ұзынша-сопақ тестіні реактивімен, залалсыздандырылған резеңке қолғапты.

Билирубинді ұзынша-сопақ тестімен анықтау

Мақсаты: диагностикалық ( зәрдегі билирубинді анықтау).

Қолдану көрсетілімдері: жедел және созылмалы гепатиттер.

Дайындаңыз: жаңа жиналған зәрді, ұзынша-сопақ тестіні реактивпен, шыны түтікті.

Зәрді бактериологиялық зерттеуге алу

( әйелдерге,ерлерге )

Мақсаты: диагностикалық: аурудың қоздырғышын айқындау, дәрілік сезімталдықты анықтау, әйелді өз бетінше зәрді жинауға үйрету.

Қолдану керсетілімдері: бүйрек аурулары.

Дайындаңыз: жылы қайнатылған суды, сабынды, қағаз сүлгіні, қағаз салфеткаларын, қақпағы бар залалсыздандырылған ыдысты, лабораторияға жолдаманы, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді.

Нәжісті зерттеу

• Нәжіс – тоқ ішекте болатын, дефекация кезінде бөлінетін заттар.Нәжіс тоқ ішекте тамақтың қорытылмай қалған қалдықтарынан, секреттерден, асқазан жолдары мүшелерінің жасушалық детриттерінен және басқа тінденден және ішектің микрофлорасынан қалыптасады.
• Қалыпты жағдайда адам тәулігіне 100-200 г нәжіс бөледі.Сау адамның қалыпты тамақтануы кезінде нәжістің құрамында 75-80% су және 20-25% құрғақ қалдық болады.

• Нәжістің анализіне сипаттама беруі екі түрге бөлінеді:

а/ макроскопиялық,

б/ микроскопиялық.

• Нәжісте бұлшық еттің талшықтары болса - креатория деп атайды;
• крахмал болса - амилорея ;
• майлы кьшкылдар болса - стеаторея деп атайды.

• Сабын, жыныс органдарының бөліндісі болмауы керек.

КОПРОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУГЕ НӘЖІСТІ АЛУ

Мақсаты: нәжістің макроскопиялық, микроскопиялық, химиялық құрамын зерттеу, ас-қорыту жолдарының функциональді жағдайын зерттеу.

Қолдану көрсеткіштері: ас-қорыту мүшелерінің аурулары.

Дайындаңыз: таза құрғақ 20-50 мл кең мойынды (дәрінің флакондарын) шыны ыдысты, судноны, шыны қалақшаны, жолдаманы жазып ыдысқа жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, науқастың аты-жөні, зерттеу мақсаты, күні, мейірбикенің қолы), резеңке қолғапты.

ІШ Қ¥РТЫНЫҢ Ж¥МЫРТҚАСЫН АНЫҚТАУҒА НӘЖІСТІ АЛУ

Мақсаты: нәжістегі іш құртының жұмыртқасын табу.

Қолдану көрсеткіштері: гельминтоздар түрлерін және ішек құртының түрін анықтау.

Дайындаңыз: қақпағы бар бір рет қолданылатын контейнерді, судноны,қалақшаны (ағаш, шыны), этикетка жазып,контейнерге желімдеп жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, науқастың аты-жөні, зерттеу мақсаты, күні,мейіргердің қолы )

ЖАСЫРЫНДЫ ҚАНДЫ АНЫҚТАУҒА НӘЖІСТІ АЛУ

Мақсаты: ас қорыту жолдарынан жасырынды қан ағуды айқындау.

Қолдану көрсеткіштері: асқазан-ішек жолдарындағы ойық жара,қабыну және қатерлі ісік процестері.

Дайындаңыз: қақпағы бар бір рет қолданылатын контейнерді,қалақшаны (ағаш,шыны), этикетка жазып,контейнердің сыртына желімдеп,жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, науқастың аты-жөні,зерттеу мақсаты, күні,

мейіргердің қолы)

БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУГЕ «АШЫҚ НӘЖІСТЕН» НӘЖІСТІ ҚОРЕКТІ ОРТАСЫ БАР ПЕТРИ ТАБАҚШАСЫНА АЛУ

Мақсаты: диагностикалық: жұқпалы ішек ауруларының қоздырғыштарын айқындау, арнайы топтағы адамдарды (реконвалесценттерді) зерттеу.

Қолдану көрсеткіштері: ішектің микрофлорасын анықтау, жедел ішек жұқпалы аурулары.

Әзірле: қоректі ортасы бар Петри табақшасын, залалсыздандырылған пробиркадан залалды өзекті, судноны, резеңке қолғапты, масканы, форма бойынша жазылған жолдаманы, стеклографты, биксті, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді.

БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУГЕ

ТІКЕЛЕЙ ТІК ІШЕКТЕН НӘЖІСТІ АЛУ

Мақсаты: диагностикалық жұқпалы ішек ауруларының қоздырғыштарын айқындау, арнайы топтағы адамдарды (реконвалесцентті) тексеру.

Қолдану көрсеткіштері: ішектің микрофлорасын зерттеу, жедел ішек инфекциялары.

Әзірле: залалсыздандырылған мақта-дәке тампонымен тығыз жабылған шыны түтікті, мақта тампоны бұрап оралған құрғақ өзекті, қолғапты, дем пердесін, форма бойынша жазылған жолдаманы, клеенканы, стеклографты, штативті тасымалдауға арналған биксті, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді.

БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТЕУГЕ «АШЫҚ НӘЖІСТЕН»

НӘЖІСТІ ШЫНЫ ТҮТІККЕ (ПРОБИРКАҒА) АЛУ

Мақсаты: диагностикалық жұқпалы аурулардың қоздырғыштарын айқындау, арнайы топтардағы адамдарды (реконвалесцентті) зерттеу.

Қолдану көрсеткіштері: ішектің микрофлорасын зерттеу, өткір ішек жұқпалы аурулары.

Активити True/False

True

Зимницкий сынамасында қарсы көрсеткіштер жоқ.

Алынған зерттеу қорытындыларын мейіргер дәрігер үстеліне апарып қояды.

False

X

Нечипоренко бойынша зәрді зерттеу клиникалық зерттеуге жіберіледі

Зәрді қантқа алғанда емделуші 100-150 мл зәрді таза,құрғақ флаконға жинау керек.

2 күн бұрын Нечипоренко бойынша зәрді жинағанда оны айдайтын препараттарды белгілейді.

Зимницкий бойынша зәр жинау кезінде сыртқы жыныс мүшелерін дұрыстап жуу керек.

Зимницкий сынағы бойынша науқас зәрді флаконға 3 сағат сайын тәулік бойы жинайды.

Тәулік диурез жайлы мағлұматтар температуралық қағазға жазылады.

Бактериологиялық зерттеуге зәрдің ортаңғы бөлігі алынады.

Зәрді сақтау үшін консервант ретінде формальдегид тимол хлораформ қолданылады.

Зәрді бактериологиялық зерттеуге түтікпен алу қажет.

Нечипоренко бойынша зәр жинау кезінде мейіргер науқасты дәрет сындыру үшін таңертеңгі сағат 5:00-де ояту керек.

Термин сөздіктерді табыңыз

• А _______ З ______
• Н _______ Д ______
• У _______ У ______
• П _______ К ______
• О _______ А ______
• Э _______ С ______
• У _______ Д ______

Әрбір әріпке сәйкес терминдер

• А нурия З әр
• Н ефрон Д изурия
• У ремия У рология
• П олиурия К реатория
• О лигоурия А милорея
• Э кскреция С театорея
• У ретра Д иурез

міндеттер қоржыны

Колонки

Наушники

Тақырыптық терминдер тізімі қалыптасады

«Жетістіктер терегі»

Жемістер – қызыл стикерлер – нақты, толық білгенім;

Гүлдер – ақ стикерлер – әлі де толықтыруды қажет етеді.

Қорытынды

• Жалпы зәр анализі клиницист үшін өте құнды ақпараттар береді. Ол науқастағы болып жатқан түрлі өзгерістердің көрінісі, соған қарап науқастың жағдайына баға беруге, диагнозды нақтылауға, ауруларды дифференцировка жасауға болады. Бұл анализді жасау әдістемесін дұрыс реттілікпен орындау да өз рөлін ойнайды.

Назарларыңызға рахмет