Poeziya gagauz artistik literaturasında. Lirika janraları. Onnarın forması hem kurulması.

Poeziya gagauz artistik literaturasında. Lirika janraları. Onnarın forması hem kurulması.

Poeziya - şiir. Bu ad taa eveldän toptan literaturaya verilmiş, neçinki hepsi eski literatura pak şiirlän yazılıymış. Büünkü günnerdä poeziya deeriz maasuz şiircä düzülü yaratmaya. Prozadan şiir ayırılȇr muzıkaya yaklaşmasınnan, dil gözelliinnän. Poeziyanın gelişmesi nicä literatura janrası baaalı folklor-türkü adetlerinnän. Türkülär - halk poeziyanın janrasıydır. Ofiţialca yazının gagauz dilindä kabledilmesi kurdu islää kolaylıkları yazılı poeziyanın gelişmesindä. Gagauz şairlerin şiirleri 50-ci yılların sonu - 60-cı yılların çeketmesindä diil olayca türkü oldular hem halk arasında geniştän kullanıldılar. Gagauzların arasında ileeri dä vardı diil az türkü kurucuları, ama açan peydalandı kolaylık ana dilindä kendi yaratmalarını tiparlamaa, türkücü-şairlär legal oldular. Gagauz şairleri, adetçä folklor poetikasına dayanarak, kendi yaratmalarını yaradȇrlar, angıları sora halk yaratması olȇrlar. Profesional şairleri maani janrasını da kendi şiirlerindä kullandılar. Dörtlüklär kolhoz, kosmos,eni yaşamasın düzmesi için peydalandılar.

Lirika - literatura yaratmaları, angıları gösterer- yaşamakta olan kahramannarın sayıklamaklarını, düşünmeklerini, duygularını. Lirikada – var şiir taa çok sevda için, tabiat için, avtorun kendi can sıkletleri için hem başka duygular için. Şiirlär rifmaya görä düzülü. Yazıcı D. Kara Çobanın lirika şiirleri «Oolum, oolum», «Betva», «Sabaa», «Eski Bucak» hem başka.

Lirika janranın çeşitleri: oda, epigrama, elegiya, satira, türkü. Türkü- bu lirika şiirlerin en eski forması. Çok derin evellerdä halkın arasında türlü türkülär peydalanmış. Onnarı insan düzärmiş. Şiirleri düzüp, muzıka sesini onnara eklärmiş. Türkü insanın yaşaması için çalınȇr. Gagauz halkın türküleri taa çoyu annadȇrlar evelki zor yaşamak için. Türkülär pek uzun hem pek canını acıdȇr. Ama var şen türkülär dä. Onnarı çalȇrlar gençlär düünnerdä, başka yortularda. Satira – bu bir öldürücü kritikalı gülmää almaklı yaratma, yumora bakınca satira taa keskin. O brakmȇȇr hiç bir da umut, ki kritikayı alınan işlär düzelecek. Elegiya – lirika janrası, angısında şiir formasında duygulu sonuç var türlü filosofiya düşünmekleri yaşamanın zor problemaları için. Epigrama – küçeräk satira şiiri, angısında gülmää alınȇr bir kişi yada toplum olayı. Oda – lirikanın janrası, yortulu türkü, angısı bir olaya adalı, yada ayırı bir yaratma butakım janrasında.