Презентация "Ааламдын тузулушу"

17.02.2020

Тема: Аалам тузулушу жана анын эволюциясы жонундо тушунук.Биздин галактика. Жылдыздык топтолуштар.Саманчынын жолу.

Б.з.ч. Аристотель

2-кылымда Птоломей

16-кылымда Н.Коперник

17-кылымда И.Ньютон

1998-жылы «Хаббл» телескобунун жардамында Ааламдын 11 млрд жарык жыл аралыгына чейин изилдешкен. 1 жарык жылы = 9 460 800 000 000 км

70-жылдары Ааламды изилдоодо анын негизги 3 озгочолугун табышкан.

• 1.Ааламда галактикалар бирдей жайгашкан эмес, алар топтошкон жылдыздар тутумунан турат.

• 2. Галактикалар оз ара бири-биринен алыстоодо болот.

• 3. Ааламдын бизге белгилуу болугу бир тектуу жайланышкан радионурлар менен топтолгон.Анын температурасы 3К . Ал реликт нурлары деп аталат.

Ааламдын эволюциясы

•   Эволюция – бул латын тилинен «evolutіo – өрдөө, өркүндөө» деген маанини билдирип, бул аалам өзүнөн өзү өркүндөн өсүү жолу менен пайда болуп, тиричилик пайда болгон дегенди түшүндүрөт. 

1917-жылы Ааламдын релятивистик моделин тузгон.

• Александр Александрович Фридман 1922-1924-жылы Ааламдын кенейуудо же кысылууда болуусун аныктаган. 1929-жылы «Хаббл » телескобунун жардамында Ааламдын кенейуусун аныктаган.

Биздин галактика

• Кун жана планеталар системасын толугу менен камтыган ото чон жылдыздар системасы башка галактикалардан айырмалоо учун «биздин Галактика» деп аталат.
• Курамына эн коп сандагы жылдыздар кирген системалар галактикалар деп аталат.

1998-жылы «Хаббл » телескобунун жардамында Ааламда 125 млрд галактика бар экендиги аныкталган .

• Галактикалардын чондорунун радиусу 150 килопарсекке чейин жетет.

1 парсек= 3·10ᴵ²см = 3 000 000 000 000 000 000см ге барабар

• Тартылуу кучтору менен оз ара байланышкан, химиялык курамы боюнча бири-бирине окшош келген, теги бирдей болгон жылдыздар жылдыздык топтолуштар деп аталат.

Жылдыздык топтолуштар

Шар

чачыранды

Шар турундогу топтолуштарга ондогон жана жуз миндеген жылдыздардан турат.

Чачыранды топтолуштарга ондогон жана жуздогон жылдыздар кирет.

• 1938-жылы В.А.Амбарцумян жылдыздык топтолушта жылдыздардын азая беришин аныктаган.

Саманчынын жолу

• Жылдыздуу асманды чон тегерек боюнча кесип өткөн ,түндүк учу Вероника топ жылдызында жайгашкан анча жарык эмес жылдыздар тилкеси Саманчынын жолу деп аталат.

Галактиканын диаметри 30 кило парсекти түзөт.

Күн Галактиканын борборунан 8000-10000пктен кем эмес аралыкта жайгашкан. Кун жана ага жакын жылдыздар Галактиканын борборунан 250 км/с ылдамдыкта айланышат