Презентация к уроку «Этем, этеме ан пул ытлашши»

9-мĕш класра чăваш литературипе «Этем, этеме ан пул ытлашши» темăпа ирттернĕ урок презентацийĕ.

(В.Петровăн «Çăлăнăç» хайлавĕ тăрăх).

• Çын, çынна пулăшса,
• ыр тумашкăн вĕрен,
• ыр тăвас ыр йăла ан çухалтăр çынсен.
• Ыр тусан çех эпир пурнăçра пĕр-пĕрне
• пултаратпăр тăсмашкăн
• Этем ĕмĕрне.
• Çын, çынна пулăшса,
• ыр тумашкăн вĕрен –
• урăхла çул-йĕр çук
• пурăнас текенсен.
• Виталий Шемекеев

Урок теми: (В. Петровăн «Çăлăнăç» хайлавĕ тăрăх)

Урок эпиграфĕ:

Çынпа çын пурăнать

Ваттисен сăмахĕ

Сăнавлă-тишкерÿллĕ

проект урокĕ.

Василий Петрович Петров Чăваш Республикин Çĕрпÿ ра-йонне кĕрекен Энĕшкасси Ка-тек ялĕнче 1939 çулта çурал-нă. Шĕнерти пуçламăш, Туп-нерти çичĕ çул вĕренмелли, Çĕрпÿри вăтам шкулсенчен, Шупашкарти техника учили-щинчен, кĕçĕн командирсен шкулĕнчен, Свердловскри патшалăх университетĕнчен вĕренсе тухнă. 40 çул хушши республикăри тĕрлĕ хаçат-журнал редакцийĕсенче ĕçленĕ. Вăл – 13 кĕнеке авторĕ.

• Сĕмлĕх – тĕттĕм (тьма)
• Вĕче – (подвздошная область)
• Асап – нуша, хĕн-хур (мучение, страдание)
• Тилĕрсе – урса (взбеситься)
• Перитонит – синдром воспаления брюшины
• Тăман – юрлă çил-тăвăл (вьюга, метель)
• Чĕрре кĕме тиветчĕ – сăлтавсăрах хирĕçни (придираться)

Илле Анчиков

Лайăх

ĕçĕсем

Япăх

ĕçĕсем

• Иккĕллĕ дневник

Хайлаври цитатăсем

Эпĕ çапла ăнланатăп

1.«Кашни çыншăн уйăх та хĕвел пулаймăн» (Илле Анчиков)

2.«Ял-йышпа килĕштерсе пурăнмалла: çын инкеке лекнĕ-тĕк – пулăшмалла» (Фельдшерица)

3.«Пулнă, пулнă ун пекки» (Анчиков кÿршин уттине çунтарса янă пирки)

• Виççĕллĕ дневник

Хайлаври пулăм

Автор çырать

Анчикова больницăна ăсатни

Эпĕ

шухăшлатăп

Трактор умри машинăсемпе лавран иртрĕ те малалла ăнтăлчĕ

Клементтипе Анчиков калаçăвĕ

«Пулни-иртнишĕн каçар мана, Клементти» «Эп çын усал тунине нихçан та ăшра тытмастăп»

Ашшĕпе хĕрĕ сыв пуллашни

«Эсĕ магнитофон илесшĕнччĕ. Хама валли костюм туянма пуçтарнă укçапа туянăр»

Анчиков инкекĕнчи чăрмавсен картлашки

тракторисчĕ

ÿсĕр

шофёрсем

ерçмеççĕ

лашисене

кÿлме

пăрахнă

çулне юр

хÿсе

кайнă

больницăра

машини çук

фермăри

телефон

ĕçлемест,

çĕмрĕк

Çанталăк

Пуçламăшĕнче

Вĕçĕнче

Путсĕр çанталăк.

Çил-тăманлă сĕмлĕх.

Йĕри-тавра шап-шурă юр.

Çулсене кĕрт хÿсе кайнă.

Çил-тăман вĕçтерет.

Çил ÿхĕрет,

туллашать.

Çил лăпланнă.

Çĕнĕ кун килес умĕнхи тÿпере

шупка уйăх çутатать.

Ыйтусем:

• Çын сана усал турĕ пулсан ăна ырăпа тавăрмалла-ши е усалпа?
• Эпĕ хайлаври тĕп сăнара пулăшнă пулăттăм-ши? Мĕншĕн?
• Мĕнле çăлăнăç пирки каласшăн пулнă-ши çыравçă?

Çын çынпа пурăнать.

Çын çынпа савăнать.

Çын!

Хăватлăн янрать сан яту.

Çын юраттăр çынна,

Хисеплетĕр çынна,

Çын патне эс васка.

Ырă ту.

П. Афанасьев