Презентация к уроку Валентина Элпи çырнă "Илемлĕхе курма пÿрнĕ ача"калав

Урок теми:

Валентина  Элпи  çырнă

  «Илемлĕхе курма  пÿрнĕ ача»  калав

(пĕтĕмлетÿ урокĕ)

Урок эпиграфě: Çыннăн ĕçĕ те, чунĕ те  ырă пултăр.

                                                      (Ваттисен сăмахĕ)

Урок тĕллевĕсем:

• Калавăн темипе тӗп шухăшне, тӗп сăнара уçса парасси;

2. Текстпа ĕçлеме хăнăхасси;

3. Ырăпа усала уйăрма вӗрентесси, çынсенчен кулнине сивлесси;

Валентина Элпи - Валентина Андреевна Андреева (1913-2014)

Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Валентина Элпи 1913 çулхи кăрлачăн 31-мĕшĕнче Тăвай районĕнчи Кивĕ Пуянкасси ялĕнче чухăн хресчен кил-йышĕнче çуралнă. Малтан хăйсен ялĕнчи пуçламăш, унтан Вăрмар районĕнчи Кавалти сакăр çул вĕренмелли шкулта пĕлÿ илнĕ. 1930 çулта Шупашкарти медицина техникумне вĕренме кĕнĕ, анчах диплом илме май килмен.

"Канаш" хаçатра ĕçленĕ. Малтанхи калав-повеçĕ республика хаçат-журналĕнче 1946 çулта пичетленме пуçланă. Çыравçă хăйĕн ĕçĕн пысăк пайне ачасене халалланă. Вăл - 20 ытла кĕнеке авторĕ. "Куçса çÿрекен çурт", "Вун тăваттă тултарас умĕн", "Эп халь телейлĕ", "Аппапа пĕрле", "Тăрăр вăйă картине", "Чĕнтĕрлĕ кĕпер", «Çĕршывăн пулас хуралçисем", «Тинĕс чечекĕ» ,»Хăюллă пионер» ... ĕçĕсене вулакан питĕ лайăх пĕлет. Кăçалхи кăрлач уйăхĕн 31-мĕшĕнче вăл çуралнăранпа 110- çул çитет.

Калав - çын пурнăçĕнчи пĕр-икĕ пулăм çинчен калакан пысăках мар прозăлла хайлав.

Дидактик ă лл ă -

ă са в ě рентсе калани

психологилле - чун-ч ě ре хускан ă вне, ырат ă в ě пе сав ă н ăç не к ă тартни

Хайлав содержанине астăватăр-и?

1. Калаври тĕп сăнар мĕн ятлă? (Энтьук)

2. Авторĕ кам? (Элпи) 3. Энтьук пĕрремĕш хут тымар тупсан унран упăте тăвать. Мĕнле ят парать – ха ăна арçын ача? (Жанна) 4. Çуркунне çитсен Энтьуксен класне ăçти пахчана ĕçлеме илсе каяççĕ? (Колхоз) 5. Энтьукăн тымарĕсене чăн малтан кам савăнсах йышăнать? (Асламăшĕ) 6. Энтьук амăшĕ мĕн ятлă? (Укçине ) 7. Усал чунлă пускил ачине мĕн тесе чĕнеççĕ? (Çитăр) 8. Çуллахи каникул вăхăтĕнче Энтьук ăçта канать? (Лагерьте) 9. Энтьук кану лагерĕнче ăсталанă пĕр экспонат ячĕ. (Тăмана)

10. Энтьука ăçта мухтаса çырнă? (хаçатра)

Словарь ĕçĕ:

Пÿрнĕ-  судьба (дано судьбой)

Пускил – кÿршĕ

Ийĕ – стамеска,

Çилĕм – клей

Йĕкев - напильник, рашпиль

Читлĕх- клетка

Тухья- чăваш хĕрĕн пуçа тăхăнмалли

Буденовка- çар çыннин карттусĕ

Тĕкĕр- куçлăх

Экспонат-хал ă ха к ă тартма т ă ратн ă япала

Талант- Тур ă пани, парни

Калаври сăнарсем

ЫРĂ

УСАЛ

Кластер

Мĕн тăвать?

Мĕн тăвать?

• Энтьук – аллинче кĕреçе  вылять, тымар тупать, савăнать,
•   тăрăшса ĕçлет, ăсталать,

  шырать, лакпа сĕрет, амăшне кĕтет.

  Çитăр –

мăшкăлать,

  ахăлтатать, 

паттăрланать,

йĕкĕлтет,  

чавсипе

чышкалать,

  чарăнмасар

калаçать

Илемлĕх мелĕсем

• Çамки çине тар тухичен ĕçлерĕ Энтьук.
• Сасартăк çак тымар упăте çури пекех туйăнчĕ.
• Амăшĕ сак çинчи чăматана уçса пăхрĕ те çĕлен курнă пек кăшкăрса ячĕ: «Энтьук, каллех çак ăпăр- тапăра лагере илсе каятăн-и?
• Хĕвел хăйĕн шевлине ачасен пичĕ-куçĕ çине ачашшăн сапаларĕ.
• Каскалама пĕлмен ал-уран чĕрни вĕçне шăрпăк кĕрет.
• Çынран кулакан ăссăр та айван чунлă.

Килти ĕç

Калав тăрăх сюжетлă ÿкерчĕк тăвасси .

Калава килĕшÿллĕ ваттисен сăмахĕсем çырасси.

Илемлĕ вулав.

Пĕтĕмлетÿ

• Мана урокра _______________ килĕшрĕ.
• Урокра_____________________кǎсǎклǎ пулчĕ.
• Паян урокра эпĕ çĕннине ______________пĕлтĕм.
• Эпĕ _____________________ ăнлантǎм.
• Урокра мана_____________________ тĕлĕнтерчĕ.
• Урокри материал сирĕншĕн усăллă пулчĕ-и?