Презентация на тему "Эйнштейиндин салыштырмалуулук теориясы"

20.01.2020

Тема: §45-46-47

Эйнштейндин салыштырмалуулук принциби. Жарык ылдамдыгынын турактуулугу.Мейкиндик- убакыт интервалы.Өздүк убакыт.

Бүгүнкү сабакта:

• Салыштырмалуулук принциби менен таанышасынар;

• Классикалык физика менен релятивдик физиканын айырмасын билесинер;

• Өздүк убакыт менен таанышасынар;

Негизги т үшүнүктөр :

• Эсептөө системасы;

• Жарык ылдамдыгы;

• Релятивдик физика

• Мейкиндик

• Убакыт

Инерциалдык эсепт өө системалары

У

Эсептоо нерсеси

Х

Z

Координата системасы

Саат

Инерциалдык эсепт өө системалары (ЭС)

Аныктама

Кыймылы каралып жаткан нерсеге салыштырмалуу тынч турган, же туз сызыктуу бир калыпта кыймылга келген системалар инерциалдык ЭС деп аталат .

Ылдамдануу менен кыймылдаган эсепт өө системалары инерциалдык эмес (ЭС) эсептөө системасы деп аталат .

Инерциалдык эсепт өө системалары

У

Х

Z

Салыштырмалуулук принциби

Альберт Эйнштейн  — немис физик-теоретиги, салыштырмалуулук теориясынын жана ошондой эле мейкиндик, мезгил, кыймыл, жарык, зат жана тартылуу жөнүндөгү түшүнүктөргө жаңы мазмун берип физикалык теорияларды ачкан XX кылымдын улуу окумуштуусу.

Эйнштейндин салыштырмалуулук теориясы эки постулатка негизделген

• Салыштырмалуулук принциби

Жаратылыштагы бардык процесстер бардык инерциалдык эсептөө системаларында бирдей отот.

• Ылдамдыктын турактуулугу

Жарык ылдамдыгы бардык инерциалдык эсептоо системаларында бирдей. Ал булактын да сигналды кабыл алуучунун да ылдамдыгына коз каранды эмес.

Салыштырмалуулук принциби менен оз ара аракеттешуунун таралуу ылдамдыгынын чектуулугу биригип Эйнштейндин салыштырмалуулук принциби деп аталат.

Бул принцип Альберт Эйнштейн тарабынан 1905-жылы формулировкалаган.

Эйнштейндин салыштырмалуулук принцибинин негизинде тузулгон механика релятивисттик механика деп аталат.

Механика

Классикалык механика

Релятивисттик механика

Нерсенин ылдамдыгы жарык ылдамдыгына салыштырмалуу ото кичине болгон учурлар учун

(ν˂˂с)

Нерсенин ылдамдыгы жарык ылдамдыгына жакын болгон учурлар учун

(ν˂˂с)

t,m,l-озгоруусуз калат

t,m,l-озгорууго дуушар болот.

Убакыттын салыштырмалуулугу

Салыштырмалуулуктун атайын теориясынын 2 постулатын канааттандыруучу катыш Лоренцтин өзгөртүп түзүүсү деп аталат. 1904-жылы нидерландык физик Х.Лоренц тарабынан киргизилген.

Хендрих Антон Лоренц

Уpeylerney салыштырмалуулугу

l˳ -Нерсенин кыймылсыз абалдагы узундугу

l- Нерсенин кыймылдаган учурундагы узундугу

υ- нерсенин ылдамдыгы

C-Жарыктын вакуумдагы ылдамдыгы.

Өздүк узундук

• Нерсенин эсептоо системасындагы кыймылсыз абалдагы узундугу l˳ оздук узундук деп аталат.Ошол l эле нерсенин υ ылдамдыгы менен кыймылдаган системага карата болгон узундугу

• Электрон цезийден 2эВ кинетикалык энергия менен учуп чыгат.Эгерде учуп чыгуу жумушу 1,8 эВ ко барабар болсо,анда фотоэффекти пайда кылган жарыктын толкун узундугун тапкыла.
• Жыштыгы 10 15 Гц болгон жарык менен литийди нурланткан кезде болунуп чыккан электрондор кандай максималдуу кинетикалык энергияга ээ болушат?А= 2,4 эВ
• Стержендин оздук узундугу 1 м .Эгерде стержень салыштырмалуу 0,6 с ылдамдык менен кыймылдап бара жатса,анда байкоочу учун анын узундугун аныктагыла.

Уйго тапшырма

§45-46-47 окуп келуу.

Маселе:

0,5 м/с ылдамдык менен кыймылдап келе жаткан стержендин узундугу байкоочуга 86 см болуп корунот.Стержендин оздук узундугун эсептегиле.