Эр шей азырмы, балалар?
Дефтерлер ве китаплар?
Сиз кельдинъиз чалышмакъ,
Эм де бильгилер алмакъ.
Чалышынъыз истекнен,
Ве динъленъиз дикъкъатнен!
Ернинъ перделерини айтынъыз
Козьге ич корюнмеген,
Ягъмур, ярыкъ кечирген,
Не къатлангъан, ачылгъан,
Бар экенми ойле ёргъан
Бутюн ерни къапаткъан?
Джевабыны ким тапкъан ?
Дерснинъ мевзусы:
«Атмосферанынъ теркиби ве къурулышы»
Дерсте бойле суаллерге джевап береджекмиз:
- Атмосфера неден ибарет?
- Атмосфераны насыл къатламлар тешкиль этелер?
Атмосфера – бу ернинъ ава пердесидир.
Атмосфера – бу ернинъ ава пердесидир.
Атмосфера – бу ернинъ ава пердесидир.
Атмосфера – бу ернинъ ава пердесидир.
«Атмосфера» терминини
рус алими Михаил Васильевич Ломоносов 1775 сенеси теклиф этти
Бурундан кире,
кокрекке кече
ве арткъа къайта.
О ич де корюнмез,
онсыз яшайыш олмаз.
Адамлар, айванлар, осюмликлер авасыз яшап оламазлар.
Ава – бу чешит газларнынъ къарышмасыдыр.
« Газ » юнан тилинден « къалабалыкъ » демектир.
Ава теркиби
1 %, дигер газлар ве къошумтылар
Раатлыкъ дакъкъасы
Кяинаткъа биз учтыкъ
Сейяремизни корьдик,
О айлана ич турмай,
Янында кунеш ве ай
Атмосферанынъ къурулышы
Атмосферанынъ юкъары къатламлары
Атмосферанынъ къурулышы
Атмосферанынъ къатламлары
Юкъары сынъыры
Аванынъ хусусиети
Слои атмосферы
Верхняя граница (км)
Нем ве булутларнынъ мевджутлыгъы
Тропосфера
Особенности воздуха
Стратосфера
Наличие влаги и облаков
Атмосферанынъ къурулышы
Атмосферанынъ къатламлары
Юкъары сынъыры
Слои атмосферы
Тропосфера
Аванынъ хусусиети
8-10 я да
Нем ве булутларнынъ мевджутлыгъы
Тропосфера
Верхняя граница (км)
Теркибинде 80% ава бар
Особенности воздуха
16-18 км
Стратосфера
Нем ве чокъ булутлар бар
Наличие влаги и облаков
Атмосферанынъ къурулышы
Атмосферанынъ къатламлары
Юкъары сынъыры
Тропосфера
Аванынъ хусусиети
Слои атмосферы
Стратосфера
Тропосфера
Верхняя граница (км)
8-10 я да
Нем ве булутларнынъ мевджутлыгъы
55 км
16-18 км
Теркибинде 80% ава бар
Особенности воздуха
Стратосфера
Теркибинде ава пек сийректир
Нем ве чокъ булутлар бар
Верхние слои атмосферы
Наличие влаги и облаков
Нем ве булутлар пек аз
Атмосферанынъ къурулышы
Атмосферанынъ къатламлары
Юкъары сынъыры
Тропосфера
Аванынъ хусусиети
Слои атмосферы
8-10 я да
Верхняя граница (км)
Нем ве булутларнынъ мевджутлыгъы
Стратосфера
Тропосфера
Атмосферанынъ юкъары къатламы
55 км
Теркибинде 80% ава бар
16-18 км
Особенности воздуха
Стратосфера
1000-3000 км
Нем ве чокъ булутлар бар
Теркибинде ава пек сийректир
Верхние слои атмосферы
Наличие влаги и облаков
Нем ве булутлар пек аз
Ава ёкъ
Нем ве булутлар ёкъ
Литосфера - 100км
Гидросфера -11км
Атмосфера - 3000км
Атмосфера – Ернинъ энъ къалын пердесидир
Кунеш ярыгъы атмосферанынъ чешит къатламларындан кечип, атмосферада чешит адиселерге себепчи ола.
Базы оптик адиселерни биз эр кунь коремиз,меселя,кунешнинъ догъушы ве кунешнинъ батувы.
Даа ойле оптик адиселер бар ки, оларны эр кес корип оламай.
Танълар
Танъ –кунешнинъ догъушындан эвель ве кунешнинъ батувындан сонъ кокнинъ нурланмасыдыр
Кок къушагъы
Кок къушагъы –атмосфералы, оптик ве метеорологик адиседир. Атмосферада сув тамчыларыны кунеш нурларынен ярыкъланмасыдыр.
Къутуп парылдавлар
Къутуп
парылдавлар -
магнитосферасы
олгъан
сейярелер
атмосферасынынъ
юкъары
къатламларынынъ
парылдамасы
Мираж
Мираж -сынъырда, тыгъызлыгъы ве арарети боюнджа фаркълашкъан ава къатламла-рынынъ ара-сында, ярыкъ нурлары ёлу-нынъ денъиш-месидир.
Бу ракъамлар нени бильдирелер ?
3000 км.-
атмосферанынъ къалынлыгъы
78% -
атмосферада азотнынъ барлыгъы.
21% -
кислороднынъ атмосферада барлыгъы
дигер газларнынъ барлыгъы, эм де дигер къошумтылар: був, тоз.
1%-
экватордан юкъары атмосферанынъ къалынлыгъы
18 км. –
10 км. –
атмосферанынъ орта къалынлыгъы.
50 – 55 км. –
Стратосфера юкъары сынъыры
Эр бир япылгъан вазифе ичюн, озюнъизге бир балл къояджасыз, эгер вазифени япып оламасанъыз, сыфыр балл (ноль балл) къояджасыз.
11-10 - «5»
8-9 б - «4»
6-7 б - «3»
.
Эв вазифеси :
38 (отуз секизинджи) параграфны огренмек, 1-4-нджи вазифелер агъзавий; 5-нджи вазифе язма шекильде.