Презентация " Жумланы экинчи даражалы уьюрлери" 4 класс

Дарсны темасы: Жумланы экинчи даражалы уьюрлери.

Талада къызыл сыйыр отлай.

- Не? - сыйыр

- Сыйыр не эте? - отлай

- Нечик сыйыр? - къызыл

- Къайда отлай? - талада

Талада къызыл сыйыр отлай.

Не? - сыйыр (иеси) тюбюне бир гьыз тартыла.

Сыйыр не эте? - отлай (хабарлыкъ) тюбюне

эки гьыз тартыла.

Нечик сыйыр? – къызыл (белгилевюч) тюбюне

толкъунлу гьыз тартыла.

Къайда отлай? – талада (гьал)

-.-.-.-.-. шулай гьыз тартыла.

Жумланы баш уьюрлери –

иеси ва хабарлыкъ .

Иеси - это подлежащее.

Хабарлыкъ - это сказуемое.

Экинчи даражалы уьюрлер –

белгилевюч, толумлукъ, гьал .

Белгилевюч - это определение.

Толумлукъ – это дополнение.

Гьал – это обстоятельство.

Экинчи даражалы уьюрлер жумланы генглешдире, иесиге, хабарлыкъгъа яда башгъа экинчи даражалы уьюрлеге иере, оланы ачыкъ эте.

Белгилевюч.

Жумлада нечик? къайсы? деген соравлагъа жавап береген экинчи даражалы уьюрге белгилевюч деп айтыла.

Жумлада белгилевюч иесиге байлана.

Толумлукъ.

Жумлада предметни гёрсетеген ва кимни? нени? не? кимге? неге? кимде? неде? кимден? неден? деген соравлагъа жавап береген экинчи даражаны гёрсетеген уьюрге толумлукъ деп айтыла.

Масала: Сени ( кимни? ) китабынг менде ( кимде?) къалгъан. Кагъыз ( не?) яздым.

Толумлукъ кёбюсю гьалда

хабарлыкъны аян эте.

Гьал.

Жумлада нечик? не гьалдадыр? не кюйде? къайда? къайдан? къачан? къачангъа ерли? къачандан берли? неге? не учун? не себепден? не саялы? деген соравлагъа жавап береген экинчи даражалы уьюрюнге гьал деп айтыла.

Жумлада гьал хабарлыкъгъа байлана.

Жумлаланы уьюрлеге гёре чечигиз.

Мен юртгъа тюшде етишдим.

Муалим доскагъа чалт яза.

Авлакъгъа бармагъа эртен тез турдум.

Ол аста ишлей.

Бир жумадан гьавагъа салкъынлыкъ тюшдю.