Презентация "Артыклык, кимлек дәрәҗәсе".

Унөченче март.

Сыйныф эше.

һ с ә ы ң й җ ф ү а ө т

С Ы Й Ф А Т

СЫЙФАТ

Предметны ң

Нинди? Кайсы?

билгесен

сорауларына

белдерә.

җавап бирә.

Сыйфатлар сөйләмне матурлыйлар. Алар предметларны, күренешләрне төрле яктан сурәтлиләр.

Сыйфатлар исемгә

бәйләнеп

килә.

Кыз

Көн

Болыт

Лимон

Кар

Малай

Суган

чибәр кыз - чибәр рәк

озын көн - озын рак

соры болыт - соры рак

ачы лимон - ачы рак

ак кар - аг рак

тырыш малай - тырыш рак

ачы суган - ачы рак

Елгалар зәңгәрсу боз белән капланган.

Кимлек дәрәҗәсе

зәңгәрсу ?

Предмет билгесенең гадəттəгедəн бераз кимрəк, азрак булуын белдерə

(Признак предмета намного меньше чем обычно)

Кимлек дәрәҗәсе

• кылт/- келт, - гылт/- гелт,
• - сыл/- сел, - су,
• -ча,
• - мса/ -мсә,
• -кылтым/- келтем,
• -ылҗым/-елҗем кушымчалары.

Мисаллар:

яшь келт , кыз гылт , зәңгәр су , әч келтем , күк сел ,

җылы мса , күг елҗем .

Артыклык дәрәҗәсе

Ак - ап -ак

Чиста – чип -чиста

Бер предметтагы билгенең башка предметтагы шундый ук билгедән күпкә артык булуын күрсәтә.

(Признак одного предмета намного больше признака другого предмета)

Артыклык дәрәҗәсе

а) сыйфатның көчәйткеч кисәгендәге соңгы авазына [п ], [м] авазлары өстәлеп : ап – ак, ямь – яшел;

ә) иң, җете, үтә, бик кисәкчәләре ярдәмендә: иң чибәр, җете кызыл, бик тирән.

Положительная

-

Сравнительная

(Гади дәрәҗә)

(Чагыштыру дәрәҗәсе)

Превосходная

матур  – красивый

а) частичное повторение основы;

- рак \ - рәк

Уменьшительная – от прилагательных, выражающих цвет

(Артыклык дәрәҗәсе)

сары – желтый

матур-рак – красивее

кылт/ - келт

(Кимлек дәрәҗәсе)

б) усилительные частицы: иң – самый, бик – очень, үтә – сверх

сап-сары – очень желтый

сары-рак – желтее.

-гылт/ - гелт

түп-түгәрәк – самый круглый

Түгәрәг-рәк - круглее

-сыл/ - сел, - су

сар-гылт – желтоватый

бик матур – очень красивый

-кылтым/-келтем,

иң зур – самый большой

ал-су – розоватый

-ылҗым/-елҗем

үтә сизгер – сверхчувствительный

ак-сыл – беловатый

зәңгәр-су – голубоватый

• Җәен - соры, кышын – ак, аңа шулай яхшырак.

2. Үзе кып-кызыл,

күлмәге ямь- яшел.

• Кечкенә сары карт,

кигән туны тугыз кат.

• Су түгел – сыек,

кар түгел – ап-ак.

Сыйфатларны кем таба?

Көләч, ачык, якты йөзле,

Тәмле, йомшак, җылы сүзле

Әнием – иң якын кешем,

Бит остасы һәрбер эшнең.

(Наҗия Саттарова)