Презентация к уроку калмыцкой литературы (урочный материал с заданиями)

Инљин Лиљ «Харалта ґдрмўд» тўўк

Кичілин тґр:

«Онц эгл хальмг кўўні тууљ тўўкин халхст»

• Кичілин кўсл: -«Харалта ґдрмўд» тўўкиг даслєн, энўні єол тґринь ціілєлєн; - текстір шинљллт келєн, дўњцўллєн, ашлвр єарєлєн; - монологическ келлєні медіг ґргљўллєн; - эвріннь ўзсн-соњссн тоотан келні эв-арєсар дамљулад медўллєн; - эврі келн-улсин тууљан медлєн, кўндллєн

Кичілин эпиграф: «Яєна гидгнь энви?»

Медгддго ўгмўдин чинр : онц - отдельный эгл - простой зовлњ - страдания яс яарулгч, гейўрлєні дун - тоскливый голос онл, ґр ґвдлєн, харм тґрлєн, бўслвр

• Дўрс дуралєн (олицетворение): салькн уульна, кґґлдні, саатуллєна ўгмўдін эврієірн келні, дуулљах болна, імтні седкл уйрана.
• Дўњцўллєн (сравнения): кесг машид шорєлљд метір; ањ хіігч ањєучнр мет; машидіс імтн асхрљах дўртієір єарч бууна.
• Авъясмуд ўзўллєн : белг ґглєн («белгін хірў авна гисн мана хальмг улсин йосар сін биш…»)
• Ўлгўрмўд : йґрілин экн – тосн, харалын экн – цусн; ор толєалгч хаанас олн імтн кўчті; эврі єазр-уснас хаєцлєн, ўкн ўктлін уханас хґґєдго; сін уга – му уга, му уга – сін уга.

Хальмгудын һашута тодлврас

Депортация

глазами художников

Калмыкии

Кикеев О.Х. «Калмыцкий хотон после выселения»

1989 г.

Балдра Долан – «Ленинский» совхозин темдгті хґґч. 40 љил єарсн дўњгі наста улан одта салдс, бор махлата, кирз єоста, нег кґлнь доєлњ. Дііні инвалид.

Егор Иванович – шар будгта орс девлті, арвєр сагсг хар махлата, дундынас ґґдін нурєта, ут буурл сахлта, калошта, нимгн хар баальњгта медіті кўн. Егор Иванович Долана ах ўр, нііљ билі.

Орчуллєн. Эн бичкн тасрхаг орс келнд орчулх.

• … Би альд тусв чигн імд бііљ чадхув. Болв ґрк-бўлм харм. Тенід тер тархмби? Толєам харњєурљана. Ухам тарљана… Ай, энтн зўўдн болвзго? – болад, муурсн нўдір эргмдін тер хіліљіні.

К

Р

О

С

С

В

О

Р

Д

• Хаврин зіњг зґґні …
• Ўвлин хґґн ирні …

• Мана келн …

4. Номєар ўліні …

5,6 Теегин кеерўл …

7. Живой

8. Приветствие

9. Спокойный, мирный

10. Дружный

11. Покровительство

12. Патриот

13. Вперед

14. Умный

15. Счастливый

х

а

л

ь

м

г

і

м

т

н

і

т

у

у

љ

Хіірті мана баєчуд!

Хавр мет љґґлн болтн,

Бамб цецглі ідл сііхн болтн,

Харада мет халяд нистн,

Хальмгин нерін дуудултн.

Оньдин дґрвн цагт

Імд- менд бііљ,

Хоорндан тґвкнўн, ниицњгў

Тењгрин евілті љирєтн.

Сарул ухата, тґрскнч седклті

Улан залата баєчуд

Уралан йовтн, хооран бичі цухртн.

Бембеев Г.И. «Прощай, земля калмыцкая»

1993 г.

Леджинов В.Б.

«28 декабря 1943 г.»

1993 г.

Адучиев Ц.М. Триптих «Выселение»

1993 г.

Тазаев П.Д. «Надо выжить»

(1993 г.)

ё

Ольдаев К.М.

«Торжество справедливости»

1957-1988гг.

Ольдаев К.М. «Возвращение»

1957-1958 гг.