Презентация к уроку на тему "Татарстан"

Туган җирем – Татарстан. .

Презентация по циклу «Татарстан»

Выполнили:

Мингалеев Ильсаф ,

Грибов Роман

учащиеся ГБОУ «ЧКШИ»

Руководитель:

Степанова Лилия Талгатовна

учитель татарского языка

и литературы

первой категории ГБОУ «ЧКШИ»

Чистополь , 2015

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ СИМВОЛЛАРЫ.

Герб 1992 нче елның 7 нче

февралендә кабул ителде.

Гербның авторы – рәссам Риф

Загреевич Фәхретдинов. Анда канатлы Ак барс рәсеме сүрәтләнгән.

Флаг 1991 нче елның 29 нчы

ноябрендә кабул ителде.

Флагның авторы – рәссам

Тавил Хуҗиәхмәтов. Ул өч төстән тора: яшел, ак һәм кызыл.

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ГИМНЫ.

Гимнның сүзләре 2013 нче елның

Гимнның музыкасы 1993 нче елның

21 нче февралендә кабул ителде.

14 нче июлендә кабул ителде

Гимн музыкасының авторы –

Рөстәм Яхин.

Гимн сүзләренең авторы –

Рамазан Байтимеров

Мәңге яшә, газиз Ватаныбыз,

Халкым тели изге теләкләр!

Гомерлеккә якын туган булып

Яши бездә төрле милләтләр.

Күп гасырлар кичкән чал тарихлы

Данлы илем, үзең бер дастан!

Синдә генә безнең язмышыбыз,

Республикам минем, Татарстан!

Татарстанның башкаласы – Казан.

КАЗАН – ИЛЕБЕЗНЕҢ ИҢ БОРЫНГЫ ШӘҺӘРЛӘРЕННӘН БЕРСЕ. АНЫҢ БАЙ ТАРИХЫ МӨҺИМ ВАКЫЙГАЛАР, ТӨРЛЕ ЧОРЛАРДА ЯШӘГӘН КҮРЕНЕКЛЕ КЕШЕЛӘРНЕҢ ИСЕМНӘРЕ БЕЛӘН ТЫГЫЗ БӘЙЛӘНГӘН.

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПРЕЗИДЕНТЫ.

Миннеханов

Рөстәм

Нургалиевич

Административ-территориаль бүленешү.

Республика территориясе 43 административ районга бүленә. Аларның үзәкләре булып республика карамагындагы — 14, районнар карамагындагы 8 шәһәр, шәһәр тибындагы 8 поселок һәм 16 авыл тора (8 нче кушымтаны һәм 127 нче биттәге картаны карагыз).

Республика карамагындагы шәһәрләр, район үзәкләре булып торсалар да, районнар составына кермиләр, алар турыдан-туры республика хакимияте тарафыннан идарә ителәләр һәм мөстәкыйль административ берәмлекне тәшкил итәләр. Алардан башка ике шәһәр —  Казан  һәм  Чаллы  — шәһәр районнарына бүленәләр.

ТАТАРСТАН ХАЛЫК ы .

Республикабызда йөздән артык милләт вәкиле исәпләнә.Татарстанда татарлар,руслар,марилар, чувашлар,

удмуртлар һәм башка милләтләр

дус яшиләр.

Үсемлекләр дөньясы.

Республика территориясенең 17%ка якыны урманнар белән капланган. Аларда яфраклы агачлар (имән, юкә, каен һәм усак) өстенлек итә, ылыслы урманнарда күбрәк нарат һәм чыршы үсә.

Хайваннар дөньясы.

Татарстан ике зоогеографик зона – урман һәм дала чигендә урнашкан. Анда 400дән артык умырткалы хайван һәм 270тән артык төрдәге кош-корт бар.

Россиянең Европа өлешенә хас булган бүре, төлке, керпедән тыш, биредә пошилар да бар, шулай ук сирәк булса да аюлар, селәүсен, урман сусары, аслар да очрый. Төньяк-көнчыгыштан бирегә төньяк хайван төрләре - камалар, борындыклар үтеп керә. Урман кимерүчеләреннән ак куян, биек наратларда һәм катнаш урманнарда яши торган тиен күп очрый. Имезүчеләр арасында җофар, кама, чәшке, ондатралар кебек суда йөзүчеләр дә бар.

Рельеф.

Көнчыгыш Аурупа тигезлеге  Иделдән  алып көнчыгышка,  Урал таулары на таба күтәрелә бара. Татарстанның җир өсте өчен дә бу үзенчәлек хас: аның иң түбән урыннары — Идел аръягының көнбатышына, ә иң биек җирләре көнчыгышына таба урнашкан. Биредә, республиканың көньяк-көнчыгышында,  Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгы  ята.

Климат.

  Июль  аеның +25 °C.

Гыйнвар   аеның урта температурасы −16 °C.

Файдалы казылмалар.

Республиканың иң зур байлыгы – нефть. Тулаем запас зурлыгы 1 млрд тонна исәпләнә.

Татарстан территориясендә 108 күмер ятма эзләп табылган. Шуның белән бергә, сәнәгый күләмнәрдә Чулман күмер бассейнының Көньяк Татар, Мәләкәс һәм Төньяк Татар

районнарга бәйләнгән күмер ятмаларны гына кулланып була. Күмерләр ятмаларының тирәнлеге — 900-1200 м.

ТАТАРСТАН – «ДҮРТ ЕЛГА ИЛЕ».

Идел-Волга

Чулман-Кама

Белая-Агыйдел

Вятка-Нократ

Мәдәният.

Тарихи һәм географик факторлары буенча Татарстан күптән ике зур цивилизация һәм мәдәният арасында яши: көнчыгыш һәм көнбатыш. Шушы фактор Татарстанның бай мәдәниятын билгели.

Мәдәни мирасны саклау һәм популяштору эшенең иң күркәм үрнәге —  Казан Кремле . Шулай итеп, Казанның 1000-еллыгын билгеләү Татарстанның мәдәни үсешен, дини һәм милли толерантлык идеяләрен билгеләделәр.

Татарстанда 825 газета-журналлар чыга. Шул исәптә шәһәр һәм район газеталары, Алар рус, татар,  удмурт  һәм  чуаш  телләрендә чыгалар. Республикада 100дән артык милләт вәкилләре яши, 37 милли-мәдәни оешманы берләштергән  Татарстан халыклары Ассамблеясы  эшли.

Мин яратам сине Татарстан!

Мин яратам сине, Татарстан, Ал таңнарың өчен яратам, Күк күкерәп, яшен яшьнәп яуган Яңгырларың өчен яратам. Мин яратам сине, Татарстан, Горур халкың өчен яратам, Җан эреткән әнкәм телең өчен - Татар телең өчен яратам. Мин яратам сине, Татарстан, Тугайларың өчен яратам, Тукайларың, Сәйдәшләрең өчен, Җәлилләрең өчен яратам.

Туган ил . Әй туган ил, мин яратылган вә бар булган илем, Иң беренче кат кына башлап сулыш алган илем. Әнкәемнең бик яратып, зур бәхет, абруй теләп Тәкъдим иткән пакь сөтен башлап кына сурган илем. Киң җиһанны шунда мин күрдем беренче кат кына, Шунда башлап ал кояш көлгән вә нур сонган илем. Шунда һәм башлап гафиф кызлар, сабый кызлар белән Зәррә шайтанлык катышмый уйнаган-көлгән илем. Тәмле уй тик тап килеп кичкән газаплар андагы Сабрыма, шунлар белән ныклап нигез корган илем. Шунда һәм башлап кына сыгълып яшем тамган җирем Мин ничек сөймим, сагынмыйм, әй туган-үскән илем!

Источниклар:

http://tt.wikipedia.org/wiki/

Язылмалар википедиядәге