Презентация к уроку осетинской литературы в 5 классе по рассказу М.Булкати «Нæмыгдзæф фæндыр».

ФÆНДЫР

Сырдон Ныхасы

Ирон музыкалон инструменттæ

• Дала фæндыр.

• Хъисын фæндыр.

• Ирон фæндыр,

• Къæрцгæнæнтæ.

• Уадындз.

Кадæггæнджытæ

Ирон фæндыры тыххæй æмбисæндтæ

• Ирон фæндыр- зæрдæйы уидаг.

• -Ирон фæндыр-маст рохгæнæг.

• -Ирон фæндыр- зæрдæйы сагъæсты айдæн.

• -Ирон фæндыр-нæ культурæйы цырагъдар.

• -Ирон фæндыр- зæрдæйы æвдадзы хос.

Ирон литературæйы урок 5-æм къласы

ТЕМÆ: «...Ацы уæззау тугкалæн бонты Кудзийы лæвар фæндыр иу хорз хæстоны бæрц ахады тохы быдыры...». Болататы Бечыр.  

(Булкъаты Михалы уацау «Нæмыгдзæф фæныр»-мæ гæсгæ)

Нæртон фæндыр,дæ кад æмæ дæ намыс

Æнустæм цардамонд хæссæнт.

Дæу фæрцы базыртæ æрзайынц,

Ды дæ æвдадзы хос мæнæн…

НЫСАН.

• 1. Уацмыс тематикон æвзæрст ракæнын

• 2. Скъоладзаутæм рæзын кæнын уарзондзинад музыкæмæ, ирон фæндырмæ, нæ историмæ, лæгдзинадмæ.
• 3. Сывæллæтты æфтауын хи хъуыдытыл.

Урочы пълан

• 1. Сюжет.

• 2. Фæлгонцтæ.

• 3. Аивадон мадзæлттæ.

4. Дзургæ ныхасы рæзтыл бакусын

Фыдыбæстæйы Стыр хæст

Хæсты тыххæй æмбисæндтæ

Хæсты мард лæгæн йæ зарæг дардыл хъуысы

• Хæсты фæнык не 'мбийы.

• Адæм туг цы хæсты ныккалдтой, уым фидыдæн æнæ 'рцæугæ нæй.

• Хъæбатыр хæстон быдыры рабæрæг вæййы.
•  

Хæстон темæйыл уацмыстæ

• Кочысаты Мухырбег «Фыдыбæстæ».

• Бестауты Гиорги «Саби ма фенæд хæст».

• Елехъоты Мурат «Фыстæг хæсты быдырæй»

• Баситы Дзамболат «Адæмы маст» .

• Саулохты Мухтар «Хæстон цуаны».

Терминтæ Дзырдуат

• Нæмыгдзæф-раненый.
• Ӕ мбисонд Колгæ—зонт.
• Пейзаж
• Хъайтар Тыртына—белка.

Альпинист-хæхтæм схизæг

• Монолог
• Диалог Къада— ручей,мельница.

Къордты куысты хæслæвæрдтæ

• 1.Зæрдыл æрлæууын кæнын ,цы у диалог, ссарын диалогтæ тексты, аив кæсынмæ сæ цæттæ кæнын.
• 2. Ссарын мадзал Хъуырнайы «бæллæхы хъуыддагæй фервæзын кæнынмæ», йæ фæлварæн ын нæ аивгæйæ.

Уацмысы фæлгонцтæ.

• Æвæрццæг
• Æппæрццæг
• Бечыр
• Хæстæндзарджытæ
• Дзамболат
• Кудзи
• Гыцци
• Скворцов

Аивадон мадзæлттæ

• Диалогтæ æмæ монологтæ. Диалог гыцциимæ Монолог (Дзамболаты мидхъуыдытæ).
• Юмор : В. Чкалов дæ хæдтæхæг сæрфынмæ дæр нæ бауагътаид. Бæдæйнаг Хъуырна, мæнæй дын иу къусы дзаг æхсыр; «парашютист» æнæбæллæх æрбадт; дыууæ колгæимæ рагæпп кодта хæдзары сæрæй..., йæ тъæпп зæххыл фæцыдис.
• Арфæтæ . Цард дын фæуæд мæ уд; .циндзинæдтæ дыл цæуæд; дæ цæрæнбон бирæ уæд; уæ рынтæ ахæрон

Бечыры характеристикæ

Бечыр

Миниуджытæ:

Ныфсджын , тæппуд, хъомыл,

хылуарзаг, æвзонг, скъола-

дзау, хъæбатыр, зæрдæхæлар,

хиуарзон, æгъдауджын,

æгад, кадагур, зивæггæнаг,

куыстуарзон,

хистæр-кæстæр зонæг,

хъайтар…

Бечыр фæзминаг кæй хуыдта

Валерий Чкалов

Гаврош

( фр. Gavroche )

• Персонаж романа Виктора Гюго « Отверженные », жизнерадостный , дерзкий на язык, пронырливый и одновременно храбрый и отзывчивый парижский бездомный сорванец, погибший на баррикаде в ходе событий парижских беспорядков в июне 1832 года . Жил в скульптуре слона (точнее, лишь в заготовке для скульптуры), расположенной на площади Бастилии .

• ГЕРОЙ Советского Союза летчик Валерий Чкалов был кумиром( фæзминаг) миллионов мальчишек Советского Союза . А 65 лет назад, после перелета в Америку, Чкалова назвали одним из самых знаменитых людей мира. Любовь к нему вышестоящих не знала границ. Его избрали депутатом Верховного совета, подарили личный самолет, сама Марлен Дитрих брала у него автограф. Для Валерия Чкалова 1937 год стал самым счастливым в его жизни. В декабре 1938 г. летчик-легенда погиб при невыясненных обстоятельствах.

Уацмысы дыууæ сæйраг ныхмæвæрд фæзынды

ХÆСТ —

ФÆНДЫР —

• МÆЛÆТХÆССÆГ

• ÆВДАДЗЫ ХОС, УДДЗÆБÆХГÆНÆГ

Уацмысы темæ, идейæ.

•   Темæ у Фыдыбæстæйы Стыр хæст , Бечыр фронтмæ куыд ацыд æмæ куыд фæмард.

• Идейæ у, хæст кæй у æвирхъау: макуыуал уæд хæст.

Хатдзæгтæ

• «Хъæбатыртæ нæ мæлынц.
• Уыдон хъуамæ цæрой æмæ цæрынц адæмы зæрдæты.
• Уыдоны цард фæзмгæйæ, хъуамæ цæрой фæсивæд».
• Хуыдæлты Темырсолтан

Хатдзæгтæ

• Мадæлты фæдзæхст-
• Макуы уал уæд хæст!
• Уадз æмæ æрыгон фæлтæр
• Ма базоной хæсты цæхæр!

СИНКВЕЙН . Ф ранцузаг дзырд, куыд технологи фæзынд Америчы. У фондз рæнхъæй фыст æмдзæвгæ

• 1. Зæгъут ма мын иу дзырдæй нæ урочы темæ, цæуыл дзырдтам абон-номдар. ( фæндыр )

• 2. 2миногоны, темæйы миниуджытæ, æууæлтæ æвдисæг ( хæстæфхæрд, мæлæтдзаг цæф )

• 3. 3 мивдисæджы-æвдисынц темæимæ баст архайд ( цæгъды,зæрдæтæ агайы, хорз хæстоны бæрц ахады )

• 4 . Темæйы сæйраг хъуыдымæ дæхи цæстæнгас æвдисæг иу хъуы- дыйад, кæнæ æмбисонд . (ирон фæндыр- зæрдæйы æвдадзы хос).

• 5 . Иу дзырд-резюме, темæйы синоним (дзæбæхгæнæг)

Рефлекси:

• Нæ урочы нысан цавæр уыдис?
• -Сæххæст æй кодтам?
• -Зæгъут уæ хъуыдытæ.Дзуапп дæтгæйæ пайда кæнут хъуыдыйæдтæй:

• -Æз урокæй мæхицæн райстон…
• -Урок мæ зæрдæмæ фæцыд уымæн æмæ…
• -Урок мæм цымыдисаг фæкаст уымæн æмæ…
• -Æз бамбæрстон…

• -Æз ахъуыды кодтон…

Хæдзармæ куыст

• Ныффыссын фыстæг Бечырмæ.

• Бузныг!