Рәшит Бәшәр белән иҗаты буенча презентация

65 яшь

Яшел нарат чайкалган Ак томанлы үрләрем, Мәмрәп пешкән җиләкле Кара урман түрләрем – Туган-үскән җирләрем. Кашларыннан чык коеп Җай тирбәлгән гөлләрем, “ Туган тел ” не көйләген Ак биләүле өйләрем – Туып-үскән илләрем .

Балалар язучысы, шагыйрь һәм прозаик Рәшит Бәшәр (Рәшит Гаффар улы Бәшәров) 1949 елның 7 октябрендә Татарстан Республика-сының Кукмара районы Яңил авылында крәстиян гаиләсендә туа.

Иң беренче «Коега төшкән ай» шигыре 7 яшьтә язылып, район газетасында басылып чыга. “ Яш ь ленинчы ” гәзите, “ Ялкын ” ж урналы

оештырган әдәби конкурсларда берничә тапкыр җиңеп чыга.

Р.Бәшәр бүгенге көндә балалар өчен чыккан 12 китап авторы

ул.

Урта белемне туган авылында алганнан соң, 1967—1972 елларда Казан дәүләт университетының татар филологиясе бүлегендә югары белем ала .

Хезмәт юлы...

Татарстанның Лениногорск районы Куакбаш авылы сигез ь еллык мәктәбендә тел-әдәбият укытучысы h әм укыту бүлеге мөдире (1972-1975) ; Лениногорск шә h әренең 32 номерлы профессионал ь -техник училище-

сында мөдир урынбасары

(1975-1976) ;“ Ил ьич васыят ьләре ”

исемле район газетасында коррек-

тор (1977) ; Лениногорск тимер-бетон

җи h азлар заводында мастер

(1977-1979) хезмәтләрен башкара .

1 987–1989 елларда Р.Бәшәр Мәскәүдә М.Горький исемендәге Әдәбият институты каршындагы икееллык Югары әдәби курсларда укый. Укуын тәмамлап кайткач, Чаллы шәһәрендәге «Таң йолдызы» газетасында бүлек мөдире, җаваплы сәркәтип, 1996 елдан «Аргамак» журналы идарәсендә җаваплы сәркәтип һәм 2001 елдан «Аргамак»ның дәвамы булган «Мәйдан» (Чаллы) журналында әдәбият бүлеге мөхәррире булып эшли

Яшь укучылар белән

очрашу язучы күңеленд ә һәрвакыт якты эш калдыра .

Хезмәттәшләр белән редак циядә.

1971 ел.

Каләмдәшләр белән очрашу- үзе бер бәхет

“ Ялкын” ж урналы редак ция сендә. 1983 ел.

Башкорт шагыйре

Риф Тойгон белән.

1988 ел.

Яр Чаллы шәһәренә Лев Ошавин килгәч. 1983 ел

Туган якта кунакта

Чаллы кунаклары Вахит Имамов, Факил Сафин, Рәшит Бәшәр Мөслимдә

Чаллы һәм Казан язучылары

Рәшит Бәшәр каләмдәше Сабитның туган авылы

Түбән Шөндә кунакта .

2001 елдан «Аргамак»ның дәвамы булган «Мәйдан» (Чаллы) журналында әдәбият бүлеге мөхәррире булып эшли .

Гаилә кочагында

Рәшит Бәшәрнең тормыш

иптәше - Түбән Казаклар

авылы кызы Люция ханым .

Люция апа белән мәктәпнең

соңгы ике елын бер сыйныфта

укып, 1970 елда гаилә коралар

алар. Люция апа математика

фәнен сайласа, әдип КДУның

татар филологиясе бүлегендә белем ала. Матбугатка эшкә килгәнче укытучы, мастер, инженер-диспетчер булып эшли. Аларның кызы Лилия. Рәсемдә кызы-кияве, оныклары .

2001 ел

К ызы Лилия

белән Абхазия- нең Рица күлендә.

1987 ел

Күңелем туган җиремә тартыла

Язучымы ул, шагыйрьме - ул туган җиренә

тартыла. Чөнки шушы җирдә кендек каны

тамган, шушында без беренче тапкыр ана

сөте имгәнбез, болынында тәгәрәп үскән-

без, чишмә суын эчкәнбез. Менә шуңа күрә,

әсәр язганда - хикәяме ул, повестьмы, таби-

гатьне сурәтлисе булса иң элек туган як

күз алдыма килә - Бөр буйлары, Саклау

таулары, «Кортлык», «Ачык капка» - туган

авылым кешеләре турында. Андагы геройларның күбесе исән.

Киномеханик Хафиз - Вагыйз абый Харчин, Кәлимулла - балачак дустым Кәримулла Йосыпов, Габделфәрт - артист Габделфәрт Шәрәфиев, Шахразый - данлыклы колхоз рәисе Шәмсерахман Касыймов. Бу повестьны Мәскәүдә Югары әдәби курсларга баргач 3 көндә яздым. Алып кереп китте әсәр, туктап булмады - лекцияләргә дә, кибеткә дә бару юк, ашау да онытылды. Үзебез үскән чаклар, авыл халкы - барысы да күз алдына килә, үзеннән-үзе әсәргә керәләр. Элек Янилдә бик мәзәк, җор телле кешеләр яши иде. Кечкенәдән аларның сөйләменә игътибар итә идем. Гүя кемдер: «Үскәч син китап язачаксың, бу байлыкны югалтма!» - дип кисәтеп торган. Шунысына сөенәм: «Ачык капка»да бер генә дә начар герой юк.

Өлкән укучыларыбыз белән очрашу

Үзәк китапханәдә якташ язучыбыз Факил Сафин һәм балалар шагыйре, Абдулла Алиш исемендәге бүләк иясе Рәшит Бәшәр, Тукай исемендәге Дәүләт бүләге иясе язучы һәм драматург Фоат Садриев, шагыйрә Лилия Садриева, район хакимияте урынбасары Рушат Солтановлар белән ветераннар очрашты. Ветераннар кунакларга, җырлап – биеп, үзләренең һөнәрләрен күрсәттеләр .

Чаллыдагы Тукай бүләге язучы Рәшит Бәшәргә бирелде

« Әдәбият, сәнгать кешеләрен шулай зурлау куаныч та, иҗатка этәргеч тә бирә. Әдәбият номинациясендә мондый бүләкне зур әдибебез Рәшит Бәшәргә бирү безнең барыбызны да  сөендерде. Ул безнең газетның даими авторы да. Аңа лаеклы каләм хакы түләү мөмкинлегебез дә юк. Менә шушы тантанада аның иҗатын зурлаулары, бәяләүләре чыннан да куандырды», дигән фикерләрен җиткерде ФакилСафин.     Тукай көнендә укучылар җырлар, шигырьләр башкара.

Чаллы, 26 апрель 2013 ел. Тукай көненә килүчеләр.

Рәшит Бәшәрнең әдәби иҗаты турыңда матбугатта басылган фикерләрдән өземтәләр

Әдәбият, сәнгать кешеләрен шулай зурлау куаныч та, иҗатка этәргеч тә бирә. Әдәбият номинациясендә мондый бүләкне зур әдибебез Рәшит Бәшәргә бирү безнең барыбызны да  сөендерде. Ул безнең газетның даими авторы да. Аңа лаеклы каләм хакы түләү мөмкинлегебез дә юк. Менә шушы тантанада аның иҗатын зурлаулары, бәяләүләре чыннан да куандырды”, дигән фикерләрен җиткерде Факил Сафин.

Татарстанның халык шагыйре Мөдәррис Әгъләм, язучы Рәшит Бәшәр иҗатына 2006 елда мондый бәя бирә: “Мин татар балалар әдәбиятын яңа биеклеккә күтәргән өч кенә шагыйрьне беләм: Тукай, Бари Рәхмәт, Рәшит Бәшәр.”

Танылган әдәби тәнкыйтьче Мансур Вәлиев 1996 елда болай дип яза: “Рәшит Бәшәрнең “Минем әтиемне сугышта үтерделәр” әсәре – безнең прозада чечен сугышына багышланган беренче әсәр. Чын мәгънәсендә әдәби әсәр! Татар офицерларының бу сугышка ничек барып эләгүе дә, кайсыбер татарның башта бу сугыштан тәм табуын да, тау арасындагы канлы сугыш күренешләре дә – һәммәсе образлы, истә кала торган итеп, бик тәэсирле сурәтләнә.

Һәр халыкның үзенчә яшәргә хокукы бар

Чечен сугышы башлангач, “Минем әтиемне сугышта үтерделәр” дигән повесть яздым. Чөнки бөтен дөньям кайнап чыккан иде. Мәскәүдә Чечняның булачак президенты Зәлимхан Яндарбиев белән бергә укыдым. Чечен характерын бераз өйрәндем. Шушы китап аша “Һәр халыкның үзенчә яшәргә хокукы бар”, дигән фикерне үткәрдем. Еллар узгач, “Адашкан кош” китабын яздым. Монда Татарстаннан Чечняга барып хезмәт иткән милиция турында яздым. Монда татар һәм чечен милләтләре проблемалары күтәрелде.

Ул - балачак иленнән

Әсәрләре 1965 елдан басыла башлый. Балаларга атап язылган, аларны кечкенәдән үк намуслы, кешелекле, ихлас булырга, хезмәтне яратырга, табигатьне сакларга, аны баетырга, тереклек дөньясы белән дус булырга чакырган «Әйлән-бәйлән» (1975), «Бәйрәм» (1977), «Яшел океан» (1981), «Җиләк малай» (Чаллы, 2002), «Кояшлы яңгыр» (2003) исемле шигырь җыентыклары, Себер табигатенең хозурлыгы турындагы «Ак әкият» (1986), әкият-легендаларда сөйләнгән Зөһрә кыз турындагы «Ай кызының зәңгәр чиләге» (1990) исемле поэма китаплары авторы. «Иртәгә дә яшисе бар» (1989), «Ачык капка» (2004) җыентыкларына тупланган повестьларында Бәшәр яшүсмерләрне тәрбияләү проблемаларын яктырта.

Минем төп максатым : бала кечкенәдән ана телен, гореф-гадәтне белеп үссен .

• Минем төп максатым : бала кечкенәдән ана телен, гореф-гадәтне белеп үссен .
• Минем төп максатым : бала кечкенәдән ана телен, гореф-гадәтне белеп үссен .

Балаларга атап язылган, аларны кечкенәдән үк намуслы, кешелекле, ихлас булырга, хезмәтне яратырга, табигатьне сакларга, аны баетырга, тереклек дөньясы белән дус булырга чакырган «Әйлән-бәйлән» (1975), «Бәйрәм» (1977), «Яшел океан» (1981), «Җиләк малай» (Чаллы, 2002), «Кояшлы яңгыр» (2003) исемле шигырь җыентыклары, Себер табигатенең хозурлыгы турындагы «Ак әкият» (1986), әкият-легендаларда сөйләнгән Зөһрә кыз турындагы «Ай кызының зәңгәр чиләге» (1990) исемле поэма китаплары авторы. «Иртәгә дә яшисе бар» (1989), «Ачык капка» (2004) җыентыкларына тупланган повестьларында Бәшәр яшүсмерләрне тәрбияләү проблемаларын яктырта; кайвакыт тормышта чын дөреслек булып күренгәннең дә ялган булып чыгуын фаш итә.

Викторина

“ Рәшит Бәшәрдә

кунакта”

60 нчы мәктәп

Рәшит Бәшәрнең 65 еллыгына багышланган әдәби кичәне башлангыч сыйныф укытучылары Газизова Лена Халитовна, Юсупова Ирина Равиловна, Җиганшина Әлфия Бәриевна оештырдылар .

Р. Бәшәрнең шигырьләрен укучылар яратып укыйлар . Давыдова Ангелина Мифтахов Камил « Уен»

Чиркунов Максим,

Иоффе Всеволод

“ Уйнаганда»

Багаутдиннова Самира «Керпе»

Газизов Артур

ТӨП БАСМА КИТАПЛАРЫ

1.Әйлән-бәйлән: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1975. – 32 б. – 9000 д. 2. Бәйрәм: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1977. – 23 б. – 17000 д. 3. Яшел океан: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1981. – 16 б. – 10000 д. Ак әкият: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1986. – 32 б. – 4000 д. 4. Иртәгә дә яшисе бар: повестьлар. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1989. – 112 б. – 15000 д.  5.Ай кызының зәңгәр чиләге: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1990. – 96 б. – 10000 д. Сандугачлы бишек: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2000. – 176 б. – 3000 д. 7. Җиләк малай: шигырьләр. – Чаллы: Газета-журнал нәшр.,2002. – 80 б. 1500 д. 8. Кояшлы яңгыр: шигырьләр. – Казан: Мәгариф, 2003. – 47 б. – 8000 д. 9. Ачык капка: хикәяләр, повестьлар. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2004. – 254 б. – 3000 д. 10.Җәй кызы: шигъри әлифба. – Казан: Мәгариф, 2007. – 24 б. – 2000 д.  11. Йолдызлы тай: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2008. – 40 б.

ТӨП БАСМА КИТАПЛАРЫ

Әйлән-бәйлән: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1975. – 32 б. – 9000 д. Бәйрәм: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1977. – 23 б. – 17000 д. Яшел океан: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1981. – 16 б. – 10000 д. Ак әкият: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1986. – 32 б. – 4000 д. Иртәгә дә яшисе бар: повестьлар. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1989. – 112 б. – 15000 д.  Ай кызының зәңгәр чиләге: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1990. – 96 б. – 10000 д. Сандугачлы бишек: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2000. – 176 б. – 3000 д. Җиләк малай: шигырьләр. – Чаллы: Газета-журнал нәшр.,2002. – 80 б. 1500 д. Кояшлы яңгыр: шигырьләр. – Казан: Мәгариф, 2003. – 47 б. – 8000 д. Ачык капка: хикәяләр, повестьлар. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2004. – 254 б. – 3000 д. Җәй кызы: шигъри әлифба. – Казан: Мәгариф, 2007. – 24 б. – 2000 д.  Йолдызлы тай: шигырьләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2008. – 40 б.

ИҖАТЫ ТУРЫНДА  

Дунай Ф. Чабатасы түрдә түгел // Мәдәни җомга. – 1998. – 2 окт. Нурмөхәммәтов Т. Сабый-абый // Шәһри Казан. – 1999. – 1 окт.  Әмәк Ф. Күңелдәге кызыл миләшләр // Казан утлары. – 1999. – № 10. – 182–183 б. Гыйльманов Г. Кыйбласы – балачак иле // Р.Бәшәр. Сандугачлы бишек. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2000. – 159–170 б. Сафин Ф. Тылсым иясе // Р.Бәшәр. Җиләк малай. – Чаллы: Газета-журнал нәшр., 2002. – 3 б. Абдуллина Р. Үзенчәлекле язучы // Мәйдан. – 2002. – № 4. – 7–11 б. Шәрәфиев Р. Күңел кошлары адашмасын // Мәдәни җомга. – 2004. – 7 май. Сверигин Р. Яңа замана, яңа геройлар // Казан утлары. – № 11. – 2004. – 167–168 б. Шәрәфиев Р. Бу нинди... сугышлы балачак? // Казан утлары. – № 10. – 2006. – 169–173 б.

ИҖАТЫ ТУРЫНДА

Дунай Ф. Чабатасы түрдә түгел // Мәдәни җомга. – 1998. – 2 окт. Нурмөхәммәтов Т. Сабый-абый // Шәһри Казан. – 1999. – 1 окт.  Әмәк Ф. Күңелдәге кызыл миләшләр // Казан утлары. – 1999. – № 10. – 182–183 б. Гыйльманов Г. Кыйбласы – балачак иле // Р.Бәшәр. Сандугачлы бишек. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2000. – 159–170 б. Сафин Ф. Тылсым иясе // Р.Бәшәр. Җиләк малай. – Чаллы: Газета-журнал нәшр., 2002. – 3 б.

Абдуллина Р. Үзенчәлекле язучы // Мәйдан. – 2002. – № 4. – 7–11 б. Шәрәфиев Р. Күңел кошлары адашмасын // Мәдәни җомга. – 2004. – 7 май. Сверигин Р. Яңа замана, яңа геройлар // Казан утлары. – № 11. – 2004. – 167–168 б. Шәрәфиев Р. Бу нинди... сугышлы балачак? // Казан утлары. – № 10. – 2006. – 169–173 б

Игътибарыгыз өчен рәхмәт!