Разработка урока по марийскому языку "Пале мут"

№

Содержаний

Жап/

мин.

Методический каҥаш

I.

Организационный ужаш.

-Салам лийже! Шинчына.

0,5

-Уроклан кумылаҥда;

II.

Урокын цельже дене палдарымаш.

- Таче ме тендан дене пале мут нерген шинчымашым иктешлена, а тидлан ме "сандалыкыш" кӱзена. Эн ондак йоча-влаклан умылтарен кодыман:

1) Мо тугай сандалык? Тиде шомак рушла кузе йонга?

2) Эн ондак сандалыкыш ко да кунам чонештен?

3) Сандалыкым молан шымлат?

0,5

-Ончылгоч тунемше-влаклан увертарыме: мӧҥгыштӧ

пале мут нерген ушештарен толаш

сандалык

III.

Тӱҥ этап.

- Сандалыкыш чоҥештыме деч ончыч, космонавт-влак отрядыш логалаш кӱлеш.

Садлан айста тыгай пашам шуктена:

1) Сӱрет гыч ныл

пале мутым лӱм мут дене пырля возен лукман. Мутлан: пушкыдо ужга, ош лум, шинчалан кол,

чоя рывыж.

-Возышта? Миша, лудын лек, мом тый возышыч.

+…

-Пеш сай, молодец. Ынде Машам колыштына.

+…

-Пеш сай. Тыгеракын, кӧ мылам каласа, мом вара пале мут ончыкта?

+Пале мут предметын палыжым ончыкта.

-Чын. А могай йодышлан тудо вашмутым пуа?

+Могай? Кусо? Кунамсе?

-Пеш сай! Тыгай шинчымаш дене тендам космонавт отрядыш куанен налаш лиеш! Меат космонавт семын пеш шуко жап ямдылалтын улына, сандене сандалыкыш чоҥештена!

-Ой, тиде мо? Очыни ме метеорит йӱрыш логалын улына. Тиде шучкылыкым сеҥашлан мылана тыгайрак заданийым шуктыман. Мый пале мутым лудам, а те нунын йодышыштым возеда: ару, ялысе, ожнысо,

сылне, оласе, тачысе.

+ Могай? Кусо? Кунамсе?

-Нине мут-влакым кучылтын изи текстым возыза.

+…

-Лудына. Ваня, луд.

+…

-Пеш сай! Тыгеракын, метеорит йӱрым ме эртышна. Вес паша- Предложений-влакым диктовко почеш возаш, пале мут

предложенийын могай членже лиеш, палемдаш:

1. Шудо коклаште изи гына снеге пырче кеча.

2. Снеге чевер-чевер.

+…

-Пеш сай. Айста ынде иктешлена:

1. Пале мут могай йодышлан вашмутым пуа?

2. Предложенийыште пале мут могай член лиеш?

+…

-Чыланат патыр улыда!Айста ынде изиш каналтена.

Физминутко.

-Чоҥештена-чоҥештена, а мемнам эшеат вес паша вуча!

1)Пале мут-влакым танастарыме да превосходный степеньформыш шындаш:

Ушан - ушанрак, эн ушан, ушан деч ушан, утларак ушан.

Тале - талырак, утларак тале, эн тале, тале деч тале.

Чапле - чаплырак, утларак чапле, эн чапле, чапле деч чапле.

2) Суффикс полшымо дене, кок мутвож ушалтме дене, мутмужыралтме йон дене пале мут-влакым ышташ:

Ял - ялысе; вич, ий - вичияш; кид-йол - киддыме-йолдымо.

3) Пале мутым морфологически лончылаш.

(Ик пале мутым доскаш возен лончылена,

а весым - шке семын лончылат).

1. Шочмо кече - куанле пайрем.

Куанле (пайрем) - п.м., предметын палыжым

ончыкта,т.ф.-куанле, им.п., ед.ч.,определений.

2. Ала-могай поро еҥ шонен моштен - тыгае сай,

мотор пайремым пӧлеклен.

-Тыгеракын, пӧртылашат жап шуэш. Мӧҥгӧ каяш весела лийже манын, айста туштым туштена. Туштыштыжо пале мут лийшаш.

Мутлан:

- Вичкыж, тамле, пайрем еда ӱстембалне. +Мелна.

- Эр-кас шун сондык гыч чевер олмам удырем. +Конгаште тулшолым кораҥдымаш.

- Лум деч ошо, шӱч деч шеме.

+Шӧгертен.

-.Шем ушкал чылам пышта, ош ушкал чылам кынелта.

+Йӱд, кечывал.

-Вуйжо ошо, калпакше йошкарге.(Эҥыж)

-Лум мут гыч пале мут. (Лӱм мут-влак пуалтыныт. Кажне шомакыште, ик буквам весе дене вашталтен, у пале мутым лукташ кулеш, вес семынже – метаграммым ыштена).

Мутлан:

Вочко-ночко, каза-таза.

Мут-влак: кем, куэ, маска, теле, иза, коча, чап, кинде, лыве, удыр, полан,

кинде, име, куку, оза.

30

-кажне партыште посна сӱрет

-чоҥештыме йӱк йоҥга;

-пудыргымо металл йӱк шокта

IV.

V.

VI.

Иктешлымаш.

Урок мучашыште кум тунемше пале мут нерген уэшчыла радамлен каласат.

Аклымаш.

Туныктышо шинчымашым иктешла, тетрадьым

пога, тиде урокышто кажне тунемше отметкым налеш.

Мӧнгӧ паша:

1)правилым ушештараш,

2)пале мутан вич туштым возен толаш.

3

1,5

0,5