Получите доступ к огромной базе учебных материалов на каждый урок с возможностью удалённого управления...

СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Выбрать материалы

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Сегизбаева Ляйлим Абилкасымовна

Преподователь казахского языка и литературы

52 года

197 669

Подписчики

Подписки

Местоположение

Республика Казахстан Мангистауский область, Актау

Специализация

Начальные классы

Обо мне Блог Файлы Тесты Галерея Активность Награды

Саба?ты? та?ырыбы: «Дыбыс ж?не ?ріп».

Категория: Начальные классы

20.11.2015 22:01

П?ні: ?аза? тілі.

Саба?ты? та?ырыбы: «Дыбыс ж?не ?ріп».

Саба?ты? ма?саты

білімділік – Дыбыс?а байланысты берілген білімді жина?тап, бекіту, дыбысты? т?рлері, ?ліпби, буын, тасымал, жасалу жолдары туралы толы? ма?л?мат беру. Ал?ан білімдерін тал?ылау ар?ылы ?з ойларын еркін жеткізуге ахуал орнату.

о?ушылар?а дыбыстарды? жіктелуі, дауыссыз дыбыстар оларды? т?рлері,

т?рбиелік – о?ушыларды сауаттылы??а, к?ркем жаза білуге, талдау ж?мыстарын ж?ргізуге т?рбиелеу.

дамытушылы? – ойлау ?абілетін, шы?армашылы?ын дамыту Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, ой ?оз?ау, ойын, талдау Саба?ты? типі: жа?а та?ырыпты ме?герту Саба?ты? к?рнекілігі: сызбалар,суреттер, , о?улы?, Венн диаграммасы. Техникалы? ??ралдар: Компьютер, интерактивті та?та

Міндеттер: ?з бетінше ж?мыс істерге ?йрету; с?з ма?ынасын т?сініп, байланыстырып с?йлеуге, с?здік ?орын молайту?а жетелеу; Сауатты, таза жазу?а ?йрету

К?тілетін н?тиже

Дыбысты? т?рлері, ?ліпби, буын, тасымал туралы білімдерін жетілдіру

Тапсырмалар

О?улы?тар мен wiki беттерінен ж?ктелген дерекк?здер

1 саба?. та?ырыбы: Дыбыс ж?не ?ріп.

дыбыс жайлы ойларын дамыту

Белгіленуге арнал?ан т?йінді с?здер Дыбыс ж?не ?ріп.

Дыбыс ж?не ?ріп.

Саба? барысы: 1.?йымдастыру с?ті. 2.?ызы?ушылы?ын ояту: а/ С?ра?тар?а жауап беру. Дыбыс дегеніміз... ?ріп дегеніміз.... Дыбыстар б?лінеді... Дауысты дыбыстар деп...айтамыз. Дауыссыз дыбыстар деп...айтамыз. ?аза? тілінде ...?ріп бар ?/ «И?-жо?» ?ойыл?ан с?ра?тар?а «и?» не «жо?» деп жауап береді. ? ?ата? дауыссыз /и?/ А жі?ішке дауысты /жо?/ Балалы? с?зінде 4дауысты бар /жо?/ От бір буынды с?з /и?/ Е жі?ішке дауысты /и?/

СТО с?ра?тары

Саба? барысында жаса?ан м??алім мен о?ушыны? іс-?рекеті

Саба?ты? ма?ыздылы?ы не?

-о?ушылар не алады?

-б?рын?ы білімін ?алай пайдалана алады?

-?мірден ал?ан т?жірибесіні? ?сері?

-саба?ты? болаша?та о?ушы?а ?андай пайдасы бар?

-о?ушыларды ой ?оз?ау ар?ылы та?ырып?а ?келу

-та?ырып жайлы б?рын?ы білетіндерін аны?тау, со?ан с?йену жолдарын табу

І. ?ызы?ушылы?ын ояту

?рт?рлі дыбыстарды ты?дату, нені? дыбысы екенін аны?тау

Дыбыс пен ?ріпті? айырмашылы?ы ?андай?
Дыбысты айтамыз, естиміз.
?ріпті жазамыз, к?реміз

С ?йлесу тілінде дыбыстау м?шелері ар?ылы айтылып, естілетін тілдік ??былыс.

Дыбысты айтады, естиді

Дыбыс

ыбыс адамны? дыбыстау м?шелері ар?ылы жасалады. Олар: ?кпе, ке?ірдек, дауыс шымылды?ы тама? ?уысы, тіл, ауыз ?уысы, к?мей, та?дай, тіс, ерін, м?рын ?уысы, жа? т.б.

Дыбыстау м?шелері ?кпеден шы??ан ауа?а

кедергі жасау ар?ылы дыбыс жасайды.

Дыбыс ?ріппен та?баланады.

?ріп Дыбысты? жазбаша та?басы

?ріпті жазамыз, к?реміз.

Сын т?р?ысынан ойлау ?шін м?мкіндіктер

-еркін ойлау?а ?ан-дай м?мкіндіктер жасалды?

Ма?ынаны ажыра-ту сатысы (жа?а а?парат)

-о?ушыларды белсе-не ?атыстыру

-стратегияларды ж?йелі ?олдану ар?ылы о?ушылар-ды? ж?мысын ?йымдастыру (сауал ?оя білу, талдау жа-сай білу, баяндау ж?не ?ызу ой тал?ы-сын жасай білу ?абі-леттерін жетілдіру жолдарын беру)

-о?ушылармен бір-лесіп ж?мыс жасау, ?арым-?атынас шеберлігін ?тымды пайдалана білу

-о?улы?тан бас?а а?параттар к?зін ашу

Тол?аныс

-?рі ?арай не болатынына ?ызы?тыру, белсенділіктерін ояту

-алатын біліміні? пайдалылы?ына к?здерін жеткізу

-білімін, а?паратты ж?йелеуге ?йрету

О?ушылар?а дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы а?парат беріп, естеріне т?сіру.

Слайдпен ж?мыс.

?аза? тілінде 12 дауысты дыбыс бар: а, ?, е, и, о, ?, ?, ?, у, ы, і, э Дауысты дыбыс тіл, жа? ж?не ерінні? ?атысына ?арай жуан ж?не жі?ішке, ашы? ж?не ?ыса?, еріндік ж?не езулік болып жіктеледі:

Тілді? ?атысына ?арай:	Жуан: а, о, ?, ы, у.
Жі?ішке: ?, ?, ?, і, е, и, у, э.
Жа?ты? ?атысына ?арай:	Ашы?: а, ?, о, ?, е, э.
?ыса?: ы, і, и, у, ?, ?.
Ерінні? ?атысына ?арай:	Еріндік: о, ?, ?, ?, у.
Езулік: а, ?, е, ы, і, и, э.

Дауыссыз дыбыстар

Дауыссыз дыбыс ?кпеден шы??ан ауаны? ауыз ?уысында кедергіге ?шырап шы?уынан жасалады. ?аза? тілінде 26 дауыссыз дыбыс бар: б, в, г, ?, д, ж, з, й, к, ?, л, м, н, ?, п, р, с, т, у, ф, х, ?, ц, ч, ш, щ. Дауыссыз дыбыстар ?н мен салдырды? ?атысына ?арай ?я?, ?нді ж?не ?ата? болып ?шке б?лінеді.

?я?:	б, в, г, ?, д, ж, з, ?
?нді:	й, л, м, н, ?, р, у
?ата?:	к, ?, п, с, т, ф, х, ч, ц, ш, щ

П?ні: ?аза? тілі.

Саба?ты? та?ырыбы: «Дыбыс ж?не ?ріп».

Саба?ты? ма?саты

о?ушылар?а дыбыстарды? жіктелуі, дауыссыз дыбыстар оларды? т?рлері,

т?рбиелік – о?ушыларды сауаттылы??а, к?ркем жаза білуге, талдау ж?мыстарын ж?ргізуге т?рбиелеу.

К?тілетін н?тиже

Дыбысты? т?рлері, ?ліпби, буын, тасымал туралы білімдерін жетілдіру

Тапсырмалар

О?улы?тар мен wiki беттерінен ж?ктелген дерекк?здер

1 саба?. та?ырыбы: Дыбыс ж?не ?ріп.

дыбыс жайлы ойларын дамыту

Белгіленуге арнал?ан т?йінді с?здер Дыбыс ж?не ?ріп.

Дыбыс ж?не ?ріп.

СТО с?ра?тары

Саба? барысында жаса?ан м??алім мен о?ушыны? іс-?рекеті

Саба?ты? ма?ыздылы?ы не?

-о?ушылар не алады?

-б?рын?ы білімін ?алай пайдалана алады?

-?мірден ал?ан т?жірибесіні? ?сері?

-саба?ты? болаша?та о?ушы?а ?андай пайдасы бар?

-о?ушыларды ой ?оз?ау ар?ылы та?ырып?а ?келу

-та?ырып жайлы б?рын?ы білетіндерін аны?тау, со?ан с?йену жолдарын табу

І. ?ызы?ушылы?ын ояту

?рт?рлі дыбыстарды ты?дату, нені? дыбысы екенін аны?тау

Дыбыс пен ?ріпті? айырмашылы?ы ?андай?
Дыбысты айтамыз, естиміз.
?ріпті жазамыз, к?реміз

С ?йлесу тілінде дыбыстау м?шелері ар?ылы айтылып, естілетін тілдік ??былыс.

Дыбысты айтады, естиді

Дыбыс

Дыбыстау м?шелері ?кпеден шы??ан ауа?а

кедергі жасау ар?ылы дыбыс жасайды.

Дыбыс ?ріппен та?баланады.

?ріп Дыбысты? жазбаша та?басы

?ріпті жазамыз, к?реміз.

Сын т?р?ысынан ойлау ?шін м?мкіндіктер

-еркін ойлау?а ?ан-дай м?мкіндіктер жасалды?

Ма?ынаны ажыра-ту сатысы (жа?а а?парат)

-о?ушыларды белсе-не ?атыстыру

-о?ушылармен бір-лесіп ж?мыс жасау, ?арым-?атынас шеберлігін ?тымды пайдалана білу

-о?улы?тан бас?а а?параттар к?зін ашу

Тол?аныс

-?рі ?арай не болатынына ?ызы?тыру, белсенділіктерін ояту

-алатын біліміні? пайдалылы?ына к?здерін жеткізу

-білімін, а?паратты ж?йелеуге ?йрету

О?ушылар?а дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы а?парат беріп, естеріне т?сіру.

Слайдпен ж?мыс.

Тілді? ?атысына ?арай:	Жуан: а, о, ?, ы, у.
Жі?ішке: ?, ?, ?, і, е, и, у, э.
Жа?ты? ?атысына ?арай:	Ашы?: а, ?, о, ?, е, э.
?ыса?: ы, і, и, у, ?, ?.
Ерінні? ?атысына ?арай:	Еріндік: о, ?, ?, ?, у.
Езулік: а, ?, е, ы, і, и, э.

Дауыссыз дыбыстар

?я?:	б, в, г, ?, д, ж, з, ?
?нді:	й, л, м, н, ?, р, у
?ата?:	к, ?, п, с, т, ф, х, ч, ц, ш, щ

Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: «Дыбыс ж?не ?ріп».»

Пәні: Қазақ тілі.

Сабақтың тақырыбы: «Дыбыс және әріп».

Сабақтың мақсаты

білімділік – Дыбысқа байланысты берілген білімді жинақтап, бекіту, дыбыстың түрлері, әліпби, буын, тасымал, жасалу жолдары туралы толық мағлұмат беру. Алған білімдерін талқылау арқылы өз ойларын еркін жеткізуге ахуал орнату.

оқушыларға дыбыстардың жіктелуі, дауыссыз дыбыстар олардың түрлері,

тәрбиелік – оқушыларды сауаттылыққа, көркем жаза білуге, талдау жұмыстарын жүргізуге тәрбиелеу.

дамытушылық – ойлау қабілетін, шығармашылығын дамыту
Сабақтың әдісі: түсіндіру, ой қозғау, ойын, талдау
Сабақтың типі: жаңа тақырыпты меңгерту
Сабақтың көрнекілігі: сызбалар,суреттер, , оқулық, Венн диаграммасы.

Техникалық құралдар: Компьютер, интерактивті тақта

Міндеттер: Өз бетінше жұмыс істерге үйрету; сөз мағынасын түсініп, байланыстырып сөйлеуге, сөздік қорын молайтуға жетелеу; Сауатты, таза жазуға үйрету

Күтілетін нәтиже

Дыбыстың түрлері, әліпби, буын, тасымал туралы білімдерін жетілдіру

Тапсырмалар

Оқулықтар мен wiki беттерінен жүктелген дереккөздер

1 сабақ. тақырыбы: Дыбыс және әріп.

дыбыс жайлы ойларын дамыту

Белгіленуге арналған түйінді сөздер Дыбыс және әріп.

Дыбыс және әріп.

Сабақ барысы:
1.Ұйымдастыру сәті.
2.Қызығушылығын ояту:
а/ Сұрақтарға жауап беру.
Дыбыс дегеніміз...
Әріп дегеніміз....
Дыбыстар бөлінеді...
Дауысты дыбыстар деп...айтамыз.
Дауыссыз дыбыстар деп...айтамыз.
Қазақ тілінде ...әріп бар
ә/ «Иә-жоқ» Қойылған сұрақтарға «иә» не «жоқ» деп жауап береді.
Қ қатаң дауыссыз /иә/
А жіңішке дауысты /жоқ/
Балалық сөзінде 4дауысты бар /жоқ/
От бір буынды сөз /иә/
Е жіңішке дауысты /иә/

СТО сұрақтары

Сабақ барысында жасаған мұғалім мен оқушының іс-әрекеті

Сабақтың маңыздылығы не?

-оқушылар не алады?

-бұрынғы білімін қалай пайдалана алады?

-өмірден алған тәжірибесінің әсері?

-сабақтың болашақта оқушыға қандай пайдасы бар?

-оқушыларды ой қозғау арқылы тақырыпқа әкелу

-тақырып жайлы бұрынғы білетіндерін анықтау, соған сүйену жолдарын табу

І. Қызығушылығын ояту

Әртүрлі дыбыстарды тыңдату, ненің дыбысы екенін анықтау

Дыбыс пен әріптің айырмашылығы қандай?
Дыбысты айтамыз, естиміз.
Әріпті жазамыз, көреміз

Сөйлесу тілінде дыбыстау мүшелері арқылы айтылып, естілетін тілдік құбылыс.

Дыбысты айтады, естиді

Дыбыс

ыбыс адамның дыбыстау мүшелері арқылы жасалады. Олар: өкпе, кеңірдек, дауыс шымылдығы тамақ қуысы, тіл, ауыз қуысы, көмей, таңдай, тіс, ерін, мұрын қуысы, жақ т.б.

Дыбыстау мүшелері өкпеден шыққан ауаға

кедергі жасау арқылы дыбыс жасайды.

Дыбыс әріппен таңбаланады.

Әріп Дыбыстың жазбаша таңбасы

Әріпті жазамыз, көреміз.

Сын тұрғысынан ойлау үшін мүмкіндіктер

-еркін ойлауға қан-дай мүмкіндіктер жасалды?

Мағынаны ажыра-ту сатысы (жаңа ақпарат)

-оқушыларды белсе-не қатыстыру

-стратегияларды жүйелі қолдану арқылы оқушылар-дың жұмысын ұйымдастыру (сауал қоя білу, талдау жа-сай білу, баяндау және қызу ой талқы-сын жасай білу қабі-леттерін жетілдіру жолдарын беру)

-оқушылармен бір-лесіп жұмыс жасау, қарым-қатынас шеберлігін ұтымды пайдалана білу

-оқулықтан басқа ақпараттар көзін ашу

Толғаныс

-әрі қарай не болатынына қызықтыру, белсенділіктерін ояту

-алатын білімінің пайдалылығына көздерін жеткізу

-білімін, ақпаратты жүйелеуге үйрету

Оқушыларға дауысты, дауыссыз дыбыстар туралы ақпарат беріп, естеріне түсіру.

Слайдпен жұмыс.

Қазақ тілінде 12 дауысты дыбыс бар: а, ә, е, и, о, ө, ұ, ү, у, ы, і, э
Дауысты дыбыс тіл, жақ және еріннің қатысына қарай жуан және жіңішке, ашық және қысаң, еріндік және езулік болып жіктеледі:

Тілдің қатысына қарай:	Жуан: а, о, ұ, ы, у.
	Жіңішке: ә, ө, ү, і, е, и, у, э.
Жақтың қатысына қарай:	Ашық: а, ә, о, ө, е, э.
	Қысаң: ы, і, и, у, ү, ұ.
Еріннің қатысына қарай:	Еріндік: о, ө, ұ, ү, у.
	Езулік: а, ә, е, ы, і, и, э.

Дауыссыз дыбыстар

Дауыссыз дыбыс өкпеден шыққан ауаның ауыз қуысында кедергіге ұшырап шығуынан жасалады. Қазақ тілінде 26 дауыссыз дыбыс бар: б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, у, ф, х, һ, ц, ч, ш, щ.
Дауыссыз дыбыстар үн мен салдырдың қатысына қарай ұяң, үнді және қатаң болып үшке бөлінеді.

Ұяң:	б, в, г, ғ, д, ж, з, һ
Үнді:	й, л, м, н, ң, р, у
Қатаң:	к, қ, п, с, т, ф, х, ч, ц, ш, щ

ІІ. Мағынаны тану

Көркем жазу. А а

А – Бұл дауысты дыбыс. Себебі, бұл дыбысты айтқанда, өкпеден шыққан ауа ауыз қуысында ешбір кедергіге ұшырамай, ауа еркін шығады.

Тілдің қатысына қарай- тіл арты не жуан дауысты дыбыс. Себебі, бұл дыбысты айтқанда, тілдің ұшы сәл артқа қарай тартылып, үсті дөңестенеді.

Жақтың ашылу дәрежесіне қарай- ашық дауысты дыбыс. Себебі, бұл дыбысты айтқанда жақ кең ашылып, ауа еркін шығады.

Ерін мен езудің қатысына қарай- езулік. Себебі, бұл дыбысты айтқанда, ерін жиырылып, езу артқа қарай тартылады.

Дыбыс

дауысты дауыссыз

жуан жіңішке қатаң ұяң үнді

а, о, ұ, ы ә, ө, ү, і қ, к, п, с, т, ф б,в, г,ғ,д, ж р, л, м, н,ң

ш, щ, х,ч, ц, һ

Топтастыру. 1-ші топ – Дауыстылар, 2-ші топ- Дауыссыздар

Қатаң Ұяң Үнді

Жуан Жіңішке

Буын құрай алмайды 3-ке бөлінеді

Дауыссыздар

қатаң

Үнді Ұяң

Буын құрайды Жуан дауысты

Дауыстылар

Созылып айтылады. Жіңішке дауыстылар

3. Оқулықпен жұмыс. Жеке жұмыс:

І Топ 5-жаттығу. Л,Р дыбыстарынан сөздерді бір бөлек, қалған сөздерді бір бөлек жаздыртамын.

ІІ Топ 3-жаттығу Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қойып, көшіріп жаз

Жұмбақ шешу.

Қарнында бір көлдің балығы

Немесе жандының алыбы.

(Кит)

Қарамен жазылған сөздердегі түбірдің соңғы дыбысының өзгеру себебін түсіндіру.

балық – балығы, алып – алыбы

/Сөз соңында келген қ мен п дыбысынан кейін дауысты дыбыс келсе,

Қ-ғ п-б айналады/ Осы сөздерге Сатылай комплексті талдау жасатамын.

1. Жуан буынды сөз(ж.б.с.) себебі, сөздің құрамындағы дауысты дыбыс жуан дауыстылар.

Балық

. ба - лық

ашық буын (∆□) бітеу буын ( ∆□∆)

3. Ба- болып 1 жағдайда немесе буын жігіне

лық сәйкес тасымалданады.

4. Балық. Қазақ тілінде екпін біршама тұрақты

(–лық) буынындағы ы дауысты дыбысна түсіп тұр.

Алып

. Жуан буынды сөз(ж.б.с.) себебі, сөздің құрамындағы дауысты дыбыс жуан дауыстылар.

2. а- лып

ашық буын (□) бітеу буын ( ∆□∆)

3. алып-тасымалданбайды

4. алып\

«Құйын сұрақтар» 1-ші топ

1. Өкпеден шыққан ауаның ауыз қуысында кедергісіз шығуынан дауысты жасала ма?

иә жоқ

2. Қатаң дауыссыздар . Тек салдырдан тұрады. иә жоқ

3. р,л,м,н,ң,(й,у) үнді дауыссыздарға жата ма? иә жоқ

«Гүл» сөзі бітеу буынды сөз иә жоқ
Қазақ алфавитінде 43 әріп бар. иә жоқ

2-ші топ

Өкпеден шыққан ауаның ауыз қуысында кедергіге ұшырап шығуынан дауыссыз жасала ма? иә жоқ
«А» ашық дауысты дыбыс иә жоқ
«Ат» сөзі бітеу буын иә жоқ
«Қар» бітеу буынды сөз иә жоқ
Дауыссыз дыбыстардың бір-біріне ықпал етіп, өзара үндесіп айтылуын дыбыс үндестігі деп атайды. иә жоқ