Салык жана бюджет. Адам жана коом. 10-класс. Слайд

Салык жана бюджет

Адам жана коом 10-клас

Сабакка колдонулган медиа материалдар

Фискалдык саясат

• Салык жана бюджет саясатын фискалдык саясат деп аташат.
• ФИСКАЛ (fiscal)-казына дегенди билдирет, ошондуктан фискалдык саясат деп аталат. Бул-мамлекеттин кирешелер жана чыгашалардын саясаты.

Финансы министри

Мамлекет экономикалык системаны натыйжалуу иштеши үчүн финансы министрликти түзөт. Анын функциялары:

• кирешени жана байлыкты кайра бөлүштүрүү;
• улуттук продуктунун структурасын өзгөртүү максатында ресурстардын бөлүштүрүлүшүнө түзөтүү киргизүү;
• экономиканы турукташтыруу.

Мамлекет акчаларды кайдан алат?

Акчалар үч булактан мамлекеттин казынасына түшөт:

• салыктар;
• процент алып келүүчү казыналык милдеттенме түрүндөгү карыздар;
• өзүлөрүнүн кармап туруучуларына процент алып келбеген кагаз акчалардын жана тыйындардын эмисиясы

( чыгарылышы).

Бюджет

Фискалдык саясат мамлекеттик бюджет аркылуу жүргузүлөт.

БЮДЖЕТ (англ. Budget-капчык) сөзүнө келип чыккан. Бюджет -бул

1) мамлекеттин кирешеси менен чыгымын белгилүү мөөнөткө бөлүштүрүп жазуу; мыйзам менен бекитилет;

2) мамлекеттин, мекеме же айрым адамдын болочок кирешеси менен чыгымын болжолдуу эсеби.

Мамлекеттик бюджет

• Мамлекеттик бюджет-мамлекеттин борборлоштурулган акча фондун пайдалануу жана түзүүнүн негизги финансылык планы.

Мамлекеттик

бюджет

жергиликтүү

республикалык

Башкаруу чыгымдарын азайтуу керек

• «Башкаруу чыгымдарын азайтуу керек»-деген пикир өнүккөн өлкөлөрдүн тажрыйбасынан көрүнүп турат. Европалык өлкөлөрдө башкаруу чыгымдары 3-5%ин гана түзөт. Башкаруу чыгымдары эч кандай товар өндүрбөйт, ал чыгымдар «өндүрүмсүз чыгым» деп аталат. Ошондуктан, үй чарбасында болобу, фирма болобу, же мамлекетте болобу азыраак көлөмдө пландаштырып, бюджеттеги чыгымдарды азайтууга умтулат.

Мамлекеттик бюджеттин кирешелери

Мамлекеттик бюджеттин кирешелери беш негизги булактан алынат:

• мамлекеттик бирдиктер тарабынан алынуучу салыктар ж. б. милдеттүү трансферттер;
• активдерге ээ болуудагы менчиктен тушкөн киреше;
• товарларды жана тейлөөлөрдү сатуу;
• башка бирдиктерден алынган ыктыярдуу транферттер;
• финансылык эмес активдерди сатуудан тушкөн киреше.

Мамлекеттик бюджеттин келечектеги божомолу

• Мамлекеттин бюджети 2035-жылга карата кирешелери ИДП (ички дүң продукт) процент менен 28,5ке өсуш божомолдонот.
• Салык саясаты практикада натыйжалуу болушу үчүн мыйзамдардын аткарылышын катуу тескөө керек.
• Тышкы карызды азайтуу керек.
• КМШ өлкөлөрү менен бажы процедуруларын да жөнөкөйлөштүрүү керек.

Салык жана бюджет саясаты-бул туруктуу өнүгүүнү каалаган ишкерлер үчүн да, өндүрүүчүлөр үчүн да натыйжалуу шарттарды түзүүчү саясат болуш керек.

Көңүл бурганыңыздар үчүн рахмат!

Республикалык м. абдраев атындагы атайын адистештирилген музыкалык орто мектеп-интернатынын тарых мугалими Ажыбаева нурила эргешбаевна