"Шындық және өтірік"

Кезеңдер

Тәрбиешінің қызметі

Балалардың іс -әрекеті

Мотвациялық қозғаушылық

Балаларға С.Я. Маршактың тақпағын оқиды:

Сол өлкеде,

Барлығын байлықпен өлшейді,

Шындық жалаң ая жүреді,

Ал өтірік басым екен.

Өтірік шындықтан басым түсті,

Қорықтандар, шындық бәрібір жеңеді

Тыңдайды,

Тақпақтың адамгершілік категориясы туралы екенін түсінеді: шындық және өтірік. Шындық өтіріктен күшті, сондықтан ол жеңеді.

Ұйымдастырушылық ізденушілік

Сбақтың тақырыбын жариялайды: Бүгін біз шындық пен өтірік туралы айтамыз. Бір аңызды тыңдауға ұсынады.

Бір шаруа баласымен жолға шығыпты.Жола баласы бір әңгіме айтады. Әңгіменің арасында өтірік те қосылып кетікен екен, оны әкесі байқап қалыпты. Баласын ұялту үшін, әкесі айтыпты: «Біздің жолымызда көпір бар, біз оған жақындап қалдық. Көпір ғажайып, ол өтірік пен шындықты ажырата алады. Кім өтірік айтса, көпірден құлап түседі екен».

Баласы қорқып кетіп,әкесіне шындықты айтыпты.Бірақ та көпірден өте бергенде кенеттен ол көпірден құлап түсіпті. Саяхатшылардан көпірден шыққанда, әкесі баласына айтыпты:

«Бұл көпір ешқандай сиқыршы емес, мен саған өтірік айттым».

Өтіріктің неге алып келетінің осыдан көруге болады.

«Мейірімділік -зұлымдық» ойынын ойнауға ұсынады.

В.Осееваның «Не жеңіл» әңгімесі оқылады.

Үш бала орманға барады.Орманда құстар, саңырауқұлақтар, жидектер.Балалар қыдырып жүріп күннің өтіп кеткенін байқамай қалыпты. Үйге қайтқанда-қорқады.

-Бізге ұрысады!

Жолда тоқтап олар ойлайды, не айтсақ деп: өтірік айтайық па, әлде шындықты ма?

-Мен айтамын,-дейді бірінші, қасқыр шапты бізге.

Анам мен әкем маған ұрыспайды.

-Мен айтамын,-дейді екіншісі,атамды кездестірдім.Олар қуанып маған ұрыспайды.

-Ал мен шындықты айтамын,- дейді үшіншісі,-шындықты айтқан оңай, өйткені шындықты айту оңай, ештене ойлап таппайсын.

Олар үйіне қайтты. Бірінші бала үйіне қасқыр жайлы айтты.

-Жоқ,-деді әкесі,- біздің жақта қасқыр жоқ.

Әкесі ренжіді. Бірінші қателігі үшін,екінші өтірік айтқаны үшін.

Екінші бала атасы туралы айтады. Сол уақытта атасы қонаққа кіріп келеді. Ана бар шындықты біліп қояды. Анасы ренжіді. Бірінші қателігі үшін,екінші өтірік айтқаны үшін.

Ал үшінші бала, үйіне кіре берісімен өзінің кінәсын айтып береді. Тәтесі шамалап ұрысып,бірақ кешіреді.

Қандай адамға өмір сүру оңай?

Балалр жазушысы Г.Остер бар, ол балаларға зиян келтіретін тақпақтары бар, тыңдап көріндер, ол өз кінәларын жасырғысы келетін балаларға арналады:

қалтырама, жабырқама, былжырама. Көзінді ешқашан тықпа.

Мысалы анаң сұрады:

«Кім ойыншықты шашты»

Жауап бер, әкең үйге достарын алып келді ме?

Кіші інінмен төбелестің бе?

Айт, сенің мойнынана аяғымен ол бірінші тепті ме?

Бандит сияқты ұрысқан сен бе?

Егер сұраса ас үйдегі

Барлық котлетті тістеген сен бе?

Әлде көрші мысығы ма?

Мүмкін көршінің өзі шығар.

Қандай да кінән болса, батыл болып жауап бер.

-Неге бұл тақпақ күлкіні келтіреді?

-Осы тақпақтағы қандай сөздерді тәртіп ережелеріне қабылдауға болады?

Балалардың алдында екі жол:

Ақ мейірімділікке апарады, ал қара –зұлысдылыққа.

Балалар тәрбиешіге бір бірден барады, қағаз кесіндісін алады, жазылған сөзді балаға оқиды. Бала қандай жолға бұл сөзді салуды тандайды: шындық, өтірік,қуаныш,қайғы,алдау,

адалдық, жабырқау, қуаныш,сараңдық,қаттылық,

жомарттық, шындық емес,

мейірімділік, ақиқат,алдау,махаббат, жек көру.

Мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді:

-Неге ұлдар шындықты айтқысы келмеді?

-Бірінші бала қандай өтірік айтты?

-Оның өтірігі қалай ашылып қалды?

Екінші бала қандай өтірік айтты?

-Оның өтірігі қалай ашылып қалды?

Үшінші бала не айтты?

-Қай баланы батыл деп айтуға болады?

Кім шындықты айта білсе,сол батыл.

Өтірік сондай көрінеді, оған сене алмайсын. Әр адам өз іс-әрекетіне өзі жауап беруі тиіс.

Рефлексивті -түзетушілік

Біз бүгін не туралы айттық?

Не есімізге сақтадық?

Шындық және өтірік туралы. Шындықты қорықпай айтып, ал өтіріктен айналып кету керек.Шындық мейірімділікке әкеледі, ал өтірік зұлымдыққа.