" Тағамды уытты инфекциялар"

“ Тағамдық токсикоинфекция ”

Тағамдық токсикоинфекция.

• Тағамдық токсикоинфекция(ТТИ)— кысқа уақыттын ішінде тез дамитын, адам ағзасынан тыс экзотоксин бөлетін шартты патогенді бактериялармен шақырылатын; асқазан-ішек жолдарының жоғарғы бөлімінің зақымдануымен(гастрит, гастроэнтерит) және су-тұз алмасуының бусылысымен көрінетін инфекциялық ауру.
• 1901 жылы гигиенист Лащенков стафилакокпен шақырылған тағамдық улануды сипаттап енгізген.

Этиологиясы.

• Энтеротоксин өндіруші қасиеті бар, аурудың жиі кездесетін қоздырғыштарына Clostridium perfringens, Proteus vulgaris, Proteus mirabilis, Bacillus cereus, Klebsilla, Serratia, Enterobacter, Citrobacter, Pseudomonas, Vidrio жатады.
• Цитотоксин өндіруші қасиеті бар коздырғыштарға Klebsilla pneumoniae, Enterobacter cloacae, Clostridium perfringens, St aureus, Aeromonas hidrophila, Vibrio parahaemoleicus және т.б. жатады.

Эпидемиологиясы

• Инфекция көзі: қоздырғыштар табиғатта кең тараған (топырақта, ауада,суда,заттардың үстінде адам мен жануарлардың нәжісінде т.б) бірақ ауру көзін анықтау мүмкін емес.Бірақ кей жағдайларда аурудың көзі болып тағам өндірістігінде істейтін және әр түрлі терілік іріңді процестерімен, баспамен, ларинготрахеобронхитпен ауратын адамдар.Осымен қатар, аурудың көзі болып маститпен ауратын ірі қара мал болуы мүмкін.
• Алиментарлық жолмен таралады: колбаса, ет, жұмыртқа, балық, сүт, сыра, шырын, лимонад, квас, сыра, коктейл және т.б.
• Берілу жолы : фекальды-оральды

Патогенезі.

Энтеротоксиндер асқазан мен ішектің эпителиальды клеткаларымен байланысып, эпителиоциттердің ферменттік жүйелеріне әсер етеді.

↓

Циклдік АМФ, циклдік ГМФ түзілуі жоғарылайды.

↓

Токсиндер әсерінен простагландиндердің, гистаминнің, ішек гормондарының түзілу жылдамдығы жоғарылайды.

↓

Асқазан мен ішек қуысына сұйықтық пен тұздар жиналуынан, диарея пайда болады.

↓

Цитотоксин эпителиоциттер мембраналарын зақымдап, белок — синтездік процесті бұзады.

↓

Шырышты қабаттың қабыну өзгерістері.

Клиникалы қ көрінісі.

• Инкубациялық кезеңі - 30 минуттан -24сағатқа дейін
• Интоксикациялық синдром – әлсіздік, қалтырау, дене қызуының көтерілуі, бас ауыруы, бұлшық еттерде, әсіресе балтыр ауырсыну, буындарда ауырсыну т.б
• Диспепсиялық синдром- жүрек айну, құсу,тенезм, іш өту, метеорзм.
• Гастроэнтериттік синдром.
• Гастроэнтероколиттік синдром.
• Жүрек-қан тамыр жүйесінде: жүрек тондарыньң бәсеңдеуі, тахикардия (сирек-брадикардия), артериальды гипотония.
• Тері жабындылары бозғылт, кейде цианоз, аяқ-қолының мұздауы байқалады.
• Нәжістің бөлінуі көп мөлшерде, сары немесе сары – жасыл түсті, қышқыл иісті, кейде көпіршікті. Жиілігі 3-5-тен 15-20 рет тәуігіне, жеңілдену сезімін тудырады.
• Тілі ақшыл - сұр жабындымен жабылған. Іші жұмсақ, эпигастрий аймағында, кейде кіндік айналасында ауыру сезім анықталады.

Жіктелуі.

1.Зақымдалу көлеміне байланысты:

• Гастриттік.
• Гастроэнтериттік.
• Гастроэнтероколиттік.

2. Ауырлық дәрежесіне байланысты:

• Жеңіл.
• Орташа.
• Ауыр.

3. Асқынуына байланысты:

• Асқынған-эксикоз, токсикоз, гиповолемиялық шок, ИТШ.
• Асқынбаған.

Диагностикасы.

• Ауруға себеп болған тағам өнімін анықтау;
• Тағамның органолептикалық қасиеттерінің өзгеруі ( д әмі ашыған, иісі шыққан )
• Жедел гастриттің, энтериттің, колиттің клиникалық белгілерімен сусыздану және улану белгілерінің қосарлануы;
• Ауру жедел дамып, қысқа уақытқа созылуы;
• Қанның электролиттік құрамы- гипокалиемия, гипонатриемия;
• Бактериологиялық зерттеу ( нәжіс, қан, құсық ) ;
• Серологиялық зерттеу;
• УДЗ;
• ЭКГ;
• Рентгенография;

Емдеуі.

• Бірінші науқасты қарап және диагноз қойған соң асқазанын шайып,жуындысы бактериологиялық әдіспен зерттеледі.
• Инфузиялық терапия.
• Диеталық үстел № 4 , № 13 .
• Антибактериальды препараттар.
• Антибиотиктер.

Емі.

Дәрежелері.

Этиотропты ем.

Жеңіл дәрежелі ТТИ

Патогенетикалық ем.

Орташа дәрежелі ТТИ

Асқазанды 0 ,5% натрий бикорбанатымен шаю. Оральды регидратация. Сорбенттер-актив.уголь, Спазмолитиктер-дротоверин, папаверин гид 0,04г. Ферменттер-панкретаин т.б. Пробиотиктер.

Ауыр дәрежелі ТТИ

Регидратация 55-75мл/кг.

Сорбенттер-актив уголь т.б

Спазмолитики, Ферменты,

Ішектік антисептиктер-энтерол т.б.

Антибиотикотерапия-фторхиналондар, цефалоспориндер

Көктамыр ішілік регидратация 60-120мл/кг.

Дезинтоксикация-реополиглюкин 400мл к/і

Сорбенттер,ферменттер

Жедел көмек

• Асқазанды 2-4 %- т ік калий перманганаты мен 2-4 сод ерітіндісімен және жылы сумен таза көрінгенге дейін жуады.
• Адсорбциялаушы препараттар (белсендірілген көмір)
• Симптоматикалық терапия (антипирогенді, физикалық жылыту)
• Дегидратация, деминерализазия болғанда суйықтық құямыз

Алдын алу шаралары

• Инфикция көзіне назар аудару.
• Жануарларды ветеринарлық бақылауға алу.
• Етті өңдеу комбинаттарында санитарлық жағдайды сақтау.
• Тағам өнеркәсіптерінде терінің іріңді аурулармен ауратын адамды жұмыс істетпеу.
• Жеке бас гигиенасын сақтау.
• Қоздырғыштарды көбейтпеу,оларды жою.
• Тағамдық өнімдерді ,мерзіміне сай сақтау керек.
• Сүт өнімдерің қайнату арқылы стерилизациялау.
• Сақталған заттардың жағдайын бақылау.