Темæ: Райгуырæн бæстæ зынаргъ у.

Урочы нысантæ.

1.Мырты растдзурынадыл куыст.

2. Æнæзонгæ дзырдты мидис хъуыдыйæдты мидæг бæрæг

кæныныл фæлтæрын.

3. Диалогон æмæ монологон ныхас аразыныл бакусын.

4.Райгуырæн бæстæмæ уарзондзинад гуырын кæнын.

Урочы хуыз.

Урок беседæ.

Урочы ахуырадон фæстиуджытæ.

Предметон: текстæн йæ сæйраг хъуыды сбæрæг кæнын, анализ скæнын.

Метапредметон: Диалогон æмæ монологон ныхас аразыныл бакусын.

Удгоймагон: удыхъæды хорз миниуджытæ рæзын кæнын.

Ахуыры методтæ æмæ формæтæ.

Иртасæн-абарсты метод, проектон метод, индивидуалон, къордгай куыст.

Æххуысгæнæг фæрæзтæ.

Карточкæтæ, презентаци, интерактивон фæйнæг.

Урочы этаптæ

Ахуыргæнæджы архайд.

Скъоладзауты куыст.

УАА

Мотиваци.

(ахуыргæнæг дæтты ног темæ бамбарынæн æххуыс чи у ахæм æрмæг.)

Актуализаци

(къуылымпытæ кæм æмæ цæмæн æййафдзысты, уый сбæрæг кæнын.)

- Уæ бонтæ хорз, сывæллæттæ.

- Уæ бонтæ хорз, нæ зынаргъ уазджытæ æмæ фарн уæ хæдзæртты.

1.Нæ урок райдайæм 1-æм фæлтæрæнæй, мырты растдзурынадыл бакустæм. Ацы дзырдтæ нæ бахъæудзысты дарддӕр тект кæсгæйæ. Нæ зæрдыл æрлæууын кæнӕм рацыд æрмæг дæр .

-Раст зæгъут.

• Цавæр зындзурæн мыртæ ис ацы дзырдты? (хъ, къ, гъ, цъ)

• Хъ, къ, цъ,гъ -цалгай дамгъæтæй арæзт сты?

• Цавæр орфограммæтæ нæм ис ацы дзырдты?

• Сæ кондмæ гæсгæ цавæр 2 къордыл дих кæнынц.

• Лыстæг æмæ даргъкъубал - сæ кондмæ гæсгæ цавæр дзырдтæ сты?

• Дзырд ныууадздзынæн-ны дыууæ у цæмæн фыссæм? Дæнцæгтæ.

• Равзарæм-ма йæ хæйттæм гæсгæ.

• Раифтындзæг æй кæнæм нырыккон ӕмæ суинаг афоны афонты.

• Саразын семæ дзырдбæстытæ. Хъуыдыйад.

• Иухатт ма сæ бакæсæм иумæ.

• Равзарæм-ма йæ хæйттæм гæсгæ.

• Раифтындзæг æй кæнæм нырыккон æмæ суинаг афоны афонты.

• Саразын семæ дзырдбæстытæ. Хъуыдыйад.

• Иухатт ма сæ бакæсæм иумæ.

- Райгуырæн бæстæ....

Райгуырæн зæхх!

Цас хорз æнкъарæнтæ æмæ хъуыдытыл æфтауы адæймаджы. Уайтагъд зæрдæ айдзаг вæййы цыдæр æхсызгондинадæй, цæстытыл ауайынц нæ урссæр хæхтæ, нæ диссаджы цъæх фæзтæ æмæ быдыртæ. Адæймаг сулæфы арфдæр æмæ уæндондæр. Райгуырæн бæстæ алкæмæндæр зынаргъ у.

салам дæттынц

Аудировани, проектор

Скьоладзаутæ хъусынц диктормæ.

Цъухъхъа

Къабазгæрон

Лыстæгкъах

Даргъкъубал

Хърихъуппытæ

Хъырру

Ныууадздзынæн.

хуымæтæг æмæ вазыгджын

Разæфтуан ны

Ифтындзæг кæнынц.

Дзуапп дæттынц

Кæсынц иумæ

Регулятивон

(ахуырадон нысан æвæрын),

Зонадон

(зонындзинæдтæ æмæ арæхстдзинæдтæ иумæйаг кæнын, класификаци,

хи куыстæн пълан аразын)

удгоймагон

(æнкъарын ирон æвзаджы ахадындзинад нæ адæмы царды)

Ног æрмæгыл куыст.

Цæлхдуртæ аиуварс кæныныл куыст.

Нæ абоны урочы мах иумæ бацархайæм æмæ дзуапп раттæм Зæлинæйы фарстæн.

Адæймагæн йæ райгуырæн бæстæйæ, йæ хъæубæстæйæ , йæ адæмæй зынæргъдæр ницы ис. Ирон адæймагӕн уарзондзинад йæ Райгуырæн бæстæмæ, йæ фыдæлты зæхмæ йӕ тугдадзинты бацæуы йæ мады æхсыримæ. Ирон адæймаг йæ цардæй бæрзонддæр æвæры йæ райгуырæн бæстæ æмæ бахъуаджы сахат йæ цард дæр ратдзæн йæ райгуырæн зæххы сæраппонд. Мах арæх ныхас кодтам нæ райгуырæн бæстæйы тыххæй, абон дæр дзурдзыстæм, Райгырæн бæстæ алкæмæн дæр зынаргъ кæй у, æмæ хъахъхъæнын кæй хъæуы , ууыл.

Нæ хъуыдытæ ма ноджы дæр бафидар кæнæм иу цыбыр, фæлæ мидисджын текст «Ǽвæлтæрд Хъырру»-йæ.

Уæ хъус æрдарут, дзырдбæстыты æмæ хъуыдыйæдты куыд пайдагонд цæуынц ацы дзырдтæ, уымæ.

Зонадон

(хи ныхас раст рацаразын зонын; хъæугæ информаци ссарын æмæ радзурын зонын),

коммуникативон

(хи хъуыдытæ æргом кæнын),

удгоймагон

(этикон æмæ моралон домæнтæ æххæст кæнын).

Текстимæ куыст.

3.Фæрстытæн дзуапп дæттын

Ног зонындзинæдтæ дзургæйæ фидар кæнын.

Хатдзæгтæ:

Рефлекси.

Хæдзармæ куыст.

Цавæр афæдзы афон æвдыст цæуы тексты?

• Чи сты архайджытæ?

• Кæдæм тæхынц хърихъуппытæ? Кӕй федтой хърихъуппытӕ.

• Куыд бафарста æвæлтæрд Хъырру Адæймаджы?

• Цавæр æнкъарæнтæ равзæрдысты Хъыррумæ , Адæймаджы куы федта, уæд?

• Цавæр уыд Адæймаг Хъыррумæ гæсгæ?

• Куыд бафарста гыццыл лæппын Адæймаджы?

• Цавæр рæсугъд дзуапп радта Адæймаг? Цы нæу адмймагæн йæ бон?

• Цавæр бынат ахсы Райгуырæн бæстæ Адæймаджы царды?

Мæнæ ма ацы дзырдтæ дæр бакæсæм:

Горæт,хъæу,хъæд,хæхтæ,дæттæ,адæймаг,цæрæгойтæ.

Цавæр ныхасы хæйттæ сты?

• Цавæр 2 къордыл сæ ис радихгæнæн?

• Цавæр темæ иу кæны ацы дзырдты?

• Йӕ синонимтæ ма йын зæгъут.

Æмæ цавæр у Райгуырæн бæстæйы лексикон нысаниуæг, сымахмæ гæсгæ.

Уырыссагау куыд уыдзӕн райгуырӕн зӕхх?

• Уырыссаг æвзаджы дзырдуаты( Ожеговы) дзырд Родина -йы лек-н нысаниуæг у отечество, место рождения кого – н, место происхождения чего –нибудь.

-Уæдæ цы у райгуырæн бæстæ , сымахмæ гæсгæ?

1.Адæймаг кæм райгуыры, уыцы хъæу, горæт, хæхтæ…, уыдонæй райгуыры нæ уарзондзинад фыды бæстæмæ, æмæ сæ хъуамæ нæ бон уа бахъахъхъæнын.

2.Нæ куырыхон фыдмлтæ ма нын ныууагътой Райгуырæн бæстæйы тыххæй зондамонӕн æмбисæндтæ дæр.

Ад æймаг уæлдай тынгдæр бамбары йæ уарзондзинад Райгуырæн бӕстæмæ, æцæгæлон бӕстæйы куы вӕййы, уæд.

1865 азы ирон адæмы басайдтой æмæ бирæтæ алыгъдысты Туркмæ. Уыдонимæ уыд 22-аздзыд Мамсыраты Темырболат. Уый æхсæвæй бонæй мысыд йм Райгуырæн бæстæ Йӕ цард ницы ад кодта кæйдæр зӕххыл.

Йе мдзæвгæ «Сагъӕстæ»-йы зӕгъы …

Нӕ райгуырæн нæ бæстæ,

Цардæн адджын ды куы дæ!

Цард нæ агурæм дæ фæстæ,

Зæрдæйы рухс дæр ды куы дæ!

Уæ! Нæ хæхтæ, нæ бæстæ,

Куыд ма цæрæм уæ фæстæ.

Мæнмæ гæсгæ, æрмæст адæмæн нæй Райгуырæн бæстæ, фæлæ мæргътæ, цæрæгойтæн дæр.

-

Цӕуыл цӕуы ныхас ӕмдзӕвгӕйы7

Мæнмæ гæсгæ, æрмæст адæмæн нæй Райгуырæн бæстæ, фæлæ мæргътæ, цæрæгойтæн дæр.

Райгуырæн бæстæйы тыххæй сахуыр кæнын æмдзæвгæ зæрдæргьæвдæй.

Дзуапп дæттынц.

.

(номдартæ)

• (иууон æмæ бирæон нымæц)

• (Райгуырæн бæстæ)

(Райгуырæн

зæхх, Фыдыбæстæ)

(РОДИНА)

Райгуырæн бæстæ вæййы 2 хуызы? Стыр—æмæ гыццыл.

Кæсынц радыгай, сæ мидис сын æргом

Кæнынц.

Райгуырæн бæстæ зынаргъ у.

Фыдыбæстæ ныййарæг мадау адджын у.

Райгуырмн бæстæйæн йе ׳взæр дæр адджын у.

-

Дзуапп дӕттынц.

Регулятивон

(ахуырадон нысан æвæрын, ахуырадон архæйдтытæ сбæрæг кæнын,

ахуыры фæстиу-джытæ рагацау сбæрæг кæнын),

коммуникативон

(фæрстытæ æвæрын,

хи хъуыдытæ æргом кæнын),

удгоймагон

(хъуыды бавæрын; иумæйаг хъуыддаджы бæрнондзинад æмбарын).

удгоймагон

(мадæлон æвзаджы аивдзинад;

Фыдыбæстæм æмæ мадæлон æвзагмæ уарзондзинад гуырын кæнын)

Зонадон

(хи ныхас раст рацаразын зонын; хъæугæ информаци ссарын зонын),

коммуникативон

( æмгуыстдзинад аразын ахуыргæнæг æмæ æгæрттимæ).