Тесты олимпиады родного языка для 9 класса

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по чеченской литературе.

10 класс.

М.Исаева «Ирсан орам» романан исбаьхьаллин таллам а бе, цуьнан коьрта 1алашонах лаьцна а дийца. 50 балл

1. М.Мамакаевн «Зама» бохучу стихотворенин таллам а бе, маь1на а даста. 50 балл

2. Литературни тест

3. Исбаьхьаллин произведенехь г1уллакхан кхиарехь уггаре а, г1оьртина еанчу халачу киртигах олу:

1) экспозици 2) дерзор

3) сюжет 4) кульминаци

3 балла

4. Исбаьхьа суртх1отточу билгалдешнех х1ун олу:

1) жанр 2) метафора

3) эпитеташ 4) символ

3 балла

5. «Маца девза доттаг1алла» романан автор мила ву:

1) Мамакаев Мохьмад 2) Ошаев Халид

3) Арсанов Саь1ид-Бей 4) Гадаев Мохьмад- Салихь

3 балла

6. «Хьо муха буьйцур бу ас дашца?

Вайн безам 1алашбал дош ма дац.

Сайн безам ас дашца лиэлор бац;

Дош дижна, сан безам тарло бан». Мила ву автор,

ц1е якхха стихотворенин:

1) Мохьмад Мамакаев «Даймахке»

2) Мохьмад - Салихь Гадаев «Даймахке сатийсар»

3) Шайхи Арсанукаев «Дахаран г1овг1а»

4) 1ела Мурадов «Деган илли хезаш дацахь»

3 балла

7. Нохчийн советски исбаьхьаллин литературан бухбиллархо ву:

1) Саь1ид-Бей Арсанов 2) Халид Ошаев

3) Мохьмад Мамакаев 4) Саь1ид Бадуев

3 балла

8. Эпос – бохург гречески маттахь:

1) велхар бохург ду 2) велар бохург ду

3) дешар бохург ду 4) схьадийцар бохург ду

3 балла

9. Муьлха книга язйина берашна лерина:

1) «Безаман эшарш» 2) «Сийлаха»

3) «Анзор» 4) «Сема лергаш»

3 балла

10. Муьхачу пьеси т1ехь гайтина Нурадилов Ханпашин васт:

1) «Стагах теша» 2) «Лийрбоцурш»

3) «Разведка» 4) «Ц1ен г1ап»

3 балла

11. Цхьамма деш долу къамелах олу:

1) диалог 2) дийцар

3) монолог 4) хаттар

3 балла

12. Нохчийн советски исбаьхьаллин литературан бухбиллархо ву:

1) Саь1ид-Бей Арсанов 2) Халид Ошаев

3) 1абди Дудаев 4) Саь1ид Бадуев

3 балла

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по даргинской литературе

10 класс

1. Мях1муд. «Марьям». Художественное произведениела текстла цах1набси анализ барес: тема, жанр, сюжет, игитуни, композиция, стиль ва царх1.

(50 баллов)

2. И. Къазакъ. «Гьарбизни». Поэзияла текст баянбарни: рифма, мез жагадирахъути г1яг1ниахълуми ва ц.

( 50 баллов)

Тестани.

3. 2017 ибил дуслизир сай ак1убх1ейчирад 200 дус диркуси поэт

А. Г1ямарла Батирай

Б. Зияудин Кьади

В. Мунги Г1ях1мад

Г. Сукъур Кьурбан

(3 балла)

4. 2016 ибил дуслизиб сунела юбилей Дагъистайзиб т1инт1ли дураберк1ибси даргала машгьурси писатель

A. С.Г1ябдуллаев

Б. Г1.Абу-Бакар

B. М.-Р.Расулов
Г. Р.Бях1яммадов

(3 балла)

5. Г1ямрулизир диубти яра дирути цацадех1 гьарли-марти анц1букьуначила яра адамтачила буруси эпосла бишт1аси художественно-исторический журала произведениелис се бик1ара?

A. Очерк
Б. Хабар

B. Басня

Г. Новелла

(3 балла)

6. Выставкаличи бархьес Харт1умли се някьишбариба? (Мях1яммад-Расул «Мекълис г1ергъи»).

А. Арцурси ч1ака

Б. Дубурла ши

В. Шичи аркьуси дубурлан рурси
Г. Пях1ул мух1лила буцибси лагьа

(3 балла)

7. Даргала ва дагъиста поэзиялизиб сунела творчестволизиб бек1либиубсигъуна тема сабливан урхьу бег1 гьалаб чеббик1ибси, ил мурхьли ва т1инт1ли гьаргбарибси поэт.

A. А. Гъази

Б. Г.-Б. Бях1яндов

B. С. Рабаданов
Г. Р. Адамадзиев

(3 балла)

8. 9-ибил классла «Даргала литература» жузла авторти

А. М.-С.М. Мусаев, И. Х1ясанов

Б. М.Р. Бях1яммадов, З.Г1. Мях1яммадов

В. Гъ.Ж. Юсупов, Б.Г1.Г1ялиев, М.Р. Бях1яммадов

Г. Б.Г1. Г1ялибеков, Г1.Г1. Сулейманов

(3 балла)

9. М. Атабаевла назму х1ясибли «Давлачевси виаб, виаб мискинси, Адам левси ах1ен ...» се агарси?

A. Урк1и
Б. Гьими

B. Чебла
Г. Дигай

(3 балла)

10. Халиби девла синоним.

А. Хури

Б. Урчи

В.ЧIакни

Г. Арцанти

(3 балла)

11. Далай белчIунхIели, гIякIалис сунези унц лугьахъуси поэт.

А. Е. Эмин

Б. И. Къазакъ

В. ГI. Батирай

Г. МяхIмуд

(3 балла)

12. Вец1ъибил класслизир халкьла мух1лила пагьмула сегъуна журала произведениеби руркъули?

A. Халкьла хабурти

Б. Лерилра жураби

B. Хакьла далуйти
Г. Буралаби

(3 балла)

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по аварской литературе

10 класс

1.«Лъабго гьунар гьабурав бах1арчи» абураб маргьаялъул идейно-тематикия анализ гьаби.

(50 балл)

2. Гьарак1униса Саг1идил «Х1амихъ маг1у» абураб коч1ол анализ гьаби.

(50 балл)

3. Р.Х1амзатовасул «Дир рак1 муг1рузда буго» абураб асаралдаса босараб гьаб куплеталда лъил х1акъалъулъ бицунеб бугеб?

К1удияв багьадур! Гьесул х1акъалъулъ

Чан х1айранаб назму хъвараб инсуца.

Амма ахирияб гьесде гьабураб

Поэма бахъич1о, нахъе бач1ана

1) Имам Гъазимух1амадил;

2) Хочбарил;

3) Имам Шамилил;

4) Мах1ач Дахадаевасул.

(3 балл)

4. «Лъалхъуге дир барти» абураб коч1ол автор щив?

1) Х1ажи Гъазимирзаев; 2) Г1абасил Мах1амад;

3) Мух1амад Ах1мадов; 4) Расул Х1амзатов.

(3 балл)

5. Кинаб кьалул кеч1 гьадин лъуг1улеб?

Г1агараб ракьалде дур

Кьалбал риччан ругони,

Кьалда хвараб мехалъ мун

Эхетила гамач1лъун.

1) «Ганч1ил вас»; 2) «Надир-шагь щущахъ виххизави»;

3) «Парту Пат1има»; 4) «Гьайбатай Бика».

(3 балл)

6. Халкъияб кьалул гуреб кеч1 бихьизабе:

1) «Мискинлъи»; 2) «Парту Пат1има»;

3) «Ганч1ил вас»; 4) «Гьайбатай Бика».

(3 балл)

7. Лирикияб жанр бихьизабе:

1) очерк; 2) магlу; 3) трагедия; 4) къиса.

(3 балл)

8. Гьаб коч1олъ чан гьижабугеб?

Гуллил ц1ад баниги, ц1ер г1адин т1аде,

Ц1ар бакъвазе хъвач1ев ч1аго хут1ула.

Ц1вабиг1ан г1арада т1аде баниги,

Т1ад къадар щвеч1есда щибго хъваларо.

1) 6; 2) 8; 3) 11; 4) 13.

(3 балл)

9. Рак1гъеялъе, анищал-хьулал рагьиялъе, малъа-хъваязе г1оло ургъун рахъарал лъугьа-бахъиназул х1акъалъулъ халкъалъ харбидалъун рицунел асарал ккола:

1) маг1аби; 2) маргьаби; 3) басняби; 4) къисаби.

(3 балл)

10. Бицанк1оялъе жаваб бате:

Г1одобе гьабуни, гьанал ц1олеб,

Эхеде гьабуни, гьорол ц1олеб.

1) гвенд; 2)кини; 3) т1агъур; 4) г1елму.

(3 балл)

11. Гьадинаб кици (Шагь г1адаллъун ватани, Дагъистаналъул халкъалда данде рагъ гьабизе виччан те) кинаб асаралъе эпиграфлъун босун бугеб?

1) «Надиршагь щущахъ виххизави»; 2) «Г1андалал»;

3) «Ганч1ил вас»; 4) «Гьудуллъи лъилгун кквелеб?».

(3 балл)

12. Кинаб асаралъул героял кколел Х1амзатги, Сахратги, Г1усманги?

1) «Госпиталалъул вас»; 2) «Бецаб сапар»;

3) «Зурмихъанасул нохъода»; 4) «Маг1арулав».

(3 балл)

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по табасаранско й литературе

10 класс

1. А. Жяфаровдин «Муч1увалиан акувализ» к1уру эсерин кьюбпи пердейин комплексный анализ ап1ин.

50 баллов

2. Етим Эминдин «Дустариз» к1уру текстнан интерпретация ап1ин.

50 баллов

3. Фольклорин биц1и жанрйирихьна гъабхуз шул:

1. Махъвар. 2. Абйирин мисалар, агъалар, дургъунагъар. 3. Мяълийир.

4. Ишлар.

4. Швнубпи аьсрихьна гъабхуз шул «П1арт1у П1атима» к1уру эсериъ гъахьи гьядисйир?

1. 14 аьсрихьна. 2. 16 аьсрихьна. 3. 20 аьсрихьна.

5. Гьаму стихотворенйирикан фунуб гъибик1ну Кь. Мирзайи?

1. «Дюн’я». 2. «Читин вахтна». 3. «Наан садакьа». 4. «Бахтсуз»

6. Фуну вахтнахьна гъабхуз шул Ирчи Казакдин «Бахт» к1уру стихотворение?

1. Ухдин вахтарихьна. 2. Сибирин вахтарихьна. 3. Аьхиримжи вахтарихьна.

7. Кудухнайи стихотворенйирикан фунуб Махмудди гъибик1ну солдат вахтари?

1. «Казармайиан кагъаз». 2. «Йикьрар ч1ур ап1уб». 3. «Нивк1».

4. «Мариям».

8. Кудухнайи шаирарикан М. Горкийи фуну шаириз 20– пи аьсрин Гомер гъапну?

1. Г. Ц1адаса. 2. А. Магомедова. 3. С. Стальский. 4. Э. Капиев.

9. Гьаму шаирарикан фуну шаири сатирайин эсерар дик1ури гъахьну?

1. Г. Ц1адаса. 2. А. Гафуров. 3.Махмуд. 4. И. Казак.

10. Фуж ву «Марччлихъникан вуйи кьиса» эсерин афтор?

1. Е. Эмин. 2. И. Казак. 3. Махмуд. 4. Г. Ц1адаса.

11. Фуж ву автор «Дагълу солдат» к1уру поэмайин?

1. А. Гафуров. 2. Р. Гамзатов. 3. Ю. Хаппалаев. 4. Р. Рашидов.

12. Кудухнайи шаирарикан фуну шаири бик1ури гъахьну урус ч1алниинди?

1. С. Стальский. 2. Г. Ц1адаса. 3. Э. Капиев. 4. А. Гафуров.

С 3 по 12 – по 3 балла за каждый правильный ответ

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по цахурской литературе

10 класс

I задание

(50 баллов)

Комплексный художественный анализ гьеъэ.

Халбынан инсанар

Авала-замана са хив вухьа. Мани хивун инсанар гейб гьыIрснан, сабыр дешин хъаIл гьаъан, сачаахаран карбы вухьа. Манчихъа гора адамейршихъа акьвак, джанак чапых дешда ыхьа деш. Амма мани хивей АIлий донана 60-и ешена са адамий ыхьа, манкъуни е акьвак, е джанал чапых (шрам) ыхьа деш.

АIлийлхъа мани хивуни кьоIни джаванна ул’ хъувайле, югба иляака, АIлийни акьвак чапых дешод, эйгье: яраб манкъуни джанакид чапых эйхье.

Са йигъыл’ АIлий айхаранкъаI, шени гадебишикIле къедже, югба фагьам гьааъа иляака, АIлийни джанакид кIылинджад мыкIани ярахын чапых дешод. Инбише эйгьен. МахуIд ихьес деш, хивуни гыргыни адамейршик чапыхбы, са АIлийке чапых дешда ихьес, манкъукид са чапых гьаъас ыккан.

Юххьанна некбы суламыш гьаъана вахтний вобна. АIлийхъад суламиш гьаъасын нек ыхьай гадебишикIле ацIа ыхьа. Са багьна тIабал гьааъа вухьа АIлийка саIвху, манкъуни акьвак чIиканыка са чапых гьаъас. Гозете вухьа, мысайий мана нек суламыш гьаъас уххъаIс. Са йигъыл АIлийлхъа нубат хъады, нек суламыш гьаъас гьаркIын архалхъа хьян селлим гьау, неккис хьян гьеле эйхье. Архане авуни сурал’ кол-кос, къара тиканбы ыхьа. Шена кьоIйре джегьилер абы, АIле нек суламыш гьаъана архейдын хьян къацIадкIун, архак авудни кол-косейхъа къайккы, джойиб гьамаа гивийъар. АIлий илякка, хьян хъооI дешод, эйгьен: ненченхан арх хъобху, курак алятIу архаке алла хъары, шена кьоIйре джегьил гивъурни джигэйхъа гьирхьыр илякка, хьян кол-косейхъод къайккы. АIле адабыка салам гьооли, джегьилерше хъаIлаква салам хъившу, эйгьен: “АIлий дайий, гьиджоне вас ыккан, архаке алла вор ийкар?” АIле джаваб хъелен: “Хыдылар, ыкканан гьиччуджад дешин, некний суламыш гьаъас ыккан, гьаIшде иляккана, шу кол-косод суламыш гьаъа, маныд ыкканан кар водон. Амма закIле ацIахьес ыккан, шу мысайий таам вухьес, зас нубат ихьес. Зы ешли адамий ворна, мейр-мейр ары иляккас деш”.

Джегьилершис наш хъихьа, сугъооцу къелилхъа эйгьен: “АIлий дайий, багъыш гьеъэ, ши гозетний гьаъа гъу хъары шака сачахарасва, йишди фыкрейид вак са чапых гьауйний водон. Гъу, АIлий дайий, гьаIкIена, сабырнана, суIлгь ыкканна инсанор, манчиссе йигъни акьвак, е джанак са чапых деш. ГьаIшде хъале ман курак шасхъа, йигъын нек ши суламыш гьаъас”.

АIлий дайе ахъаIна гьау, курак гадебишисхъа хъиво. ГьаIкIедад АIлий дайийн нек мани кьоIни гаде суламыш гьау. КьаIсынкъвейиб джос югна мигьманийвалла гьавъу.

II задание

(50 баллов)

Текстын поэтический интерпретация гьеъэ.

Йизда яр

Зас кIел’водун кулякнани юххьанни йигъыл’

Гъу илёрзулий фыкырамишехье йигъыIл’

Шавамы увгьойн: «Танышхье гъу манкъыIква,

Къошмиш гьеъе са шеч’ гъу манкъыIхъа.

ГIынише йишди язее одкIун ыхьа деш

Са джиге зынай гъуна ешемишивхьес,

Гъу аркIынна мерынкъуква ешемишийхьес,

Зы гьиджоммы йизди дердек’ гьаъас ацIа деш.

КIел’ водон за вакIле увгьойн: «Бахтыкана йихьена»

Гъу вукIул’ салламиш гьавъу, бытагъ хьинне,

ЗакIле увгьойн, нагъ кIёгъаI хьянхьинне:

«Мерна алвамиш гьимейъа зына хьинне».

ГьаIшде гъе йизди яныл’ деш

Медена яр тIалабейас захъаб мумкум деш,

АцIан закIле, мани ярайхъаб дарман деш,

Гъу кIелийханеъэс, някIхьинне, макар деш.

Вахтбы, саъаIтбы адкIынийнбы гъу тIабалейъа

Архайн, дехьана зы гъу дена,

ВукIул’ алебтIу гьайни дюнейле,

Мумкум деш гьихвас гъу дена.

III задание

(по 3 балла за каждый правильный ответ)

1. Сувагилий Незире джуни шечIе «ГьайняхуIдне эйхьи хинкIалбы» инсанын гьиджо хасиятый гьагва:

а) гьаIракат; б) кубытийвалла; в) къитI’мирыйвалла; г) тамбалыйвалла

2. Гьайин джуваббы «…Арна мигьман хаахъа хъойтIалан...» Гь.Ибрагьимовни нении шечIенченбыйи:

а) аIдатбы; б) гьайна зы ворна; в) мигьман; г) адаб

3. ШечIбы «НикIан тIетI’», «Хьойикна хив» шаване одкIун:

а) Дабуз Шавкате; б) Хьойиккелий Сафаре; в) АIбдураIгьман Дадашеве; г) А. УлуцIаIхийе.

4. Эпический жанрехъа нен асарне гехьа:

а) шечI’; б) повесть; в) поэма; г) пьеса

5. ШечIбишин сборник «Суван тIетI’» шаване одкIун:

а) А. УлуцIаIхийе; б) Д. Шавкате; в) АI. Дадашеве; г) В. Мирзоеве

6. Дабыз Шавкатей нена шечIне ХаIбни Ватанни даIвъийс гьаср гьавъу:

а) Гъам вухьайн йигъ; б) Сувал’ни МаIгьалын йаIххъар; в) Биссийи няк; г) Ед’на мизий урусна миз

7. Кь. Омахановни повесте «КьоIдле язы» гьиджо инсанын хасият тенкьит гьаъа:

а) напс; б) муIгьуб; в) уцIур; г) хиянат

8. В. Мирзоеве джуна шечI «Аалим» шавусне гьаср гьавъу:

а) язычийс; б) дохтурыс; в) устадыс; г) пешекарыс

9. Драматический асарбы цIаIхни мизел’ цIедда шаване одкIун:

а) Д. Джаббаре; б) С. ДжаIфарове; в) В. Мирзоеве; г) Гьамзате

10. Кь. Омахановни повесте «Сувабы цIаей» нена девырне гьаагва:

а) Совет гьоIкуматна; б) НикIолайна; в) ГьаIшдийна

Ключ к тесту

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по лакской литературе

10 класс

1. А.Х1усайнаевлул «Снайпер Далиев» т1исса хаварданул идейно-тематикийсса анализ дан.

50 балл

2Ю.Хаппалаевлул «На ура сайр буллай» т1исса назмулул назмулул анализ дан.

50 балл

3. М.-З.Аминовлул цумур поэмалувасса ххарур гай:

а) «Ттул нину»

б) «Мажмуннул дуаь»

в) «Лакрал дайдихьу»

4. Щил чивчуссар «Май зуруй марххала» т1исса хавар?

а) К.Мазаевлул

б) А.Мирзаевлул

в) З.Айдамировлул

5. Чув увссар М.Мах1аммадов?

а) Кумав

б) Хъусрахь

в) Гъумук

6.А.Х1усайнаев цумур дяъвилий гьуртту хъанай ивк1ссар:

а) Граждан дяъвилий

б) Буттал к1анттул ц1анийсса дяъвилий

в) Японнащалсса дяъвилий

7. А.Х1усайнаевлул «Накьливух оь х1алашаву» ци жанралул произведенияр:

а) Повесть

б) Роман

в) Назму

8. Цумур журналданул редакторну ивк1ссар Б.Рамазанов:

а) «Дусшиву»

б) «Литературалул Дагъусттан»

в) «Зунттал хъами»

9. Б.Рамазановлул «Гьарун» т1исса драмалуву щил сипат щаллу дурну дуссар:

а) Ккурккуллал Зайдул

б) Саэд Габиевлул

в) Гьарун Саэдовлул

10. Н.Юсупов хъанахъиссар:

а) Кинодраматург

б) Журналист

в) Художник

11. Цумур газетраву рирщуну дур Н.Юсуповлул цалчисса назму:

а) «Илчи»

б) «Дагъ.правда»

в) «Ххяхха баргъ»

12. А.Мирзаевлул «Бархъаллал урша» т1исса произведение хъанахъиссар:

а) Роман

б) Хавар

в) Назму

30 балл

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по лезгинской литературе.

10 класс.

I. Агъадихъ ганвай эсердин куьруь идейно-тематический анализ ая.

Ст1ал Сулейман. «Фяле» 50 б.

II. И эсердин идейно-тематический анализ ая.

Ингилжагьан Алистанова. «Гьахъсузвал» 50 б.

Амукьда жал гьамиша

И дуьньяда гьахъсузвал?

Четин кар я акъвазрун

Хесет, квайдан ягьсузвал.

Ам ц1айлапан, гар я са,

Кьаз тежедай гъиливай.

Давамзавай вичин кар

Акъваз тийиз, рик1ивай.

1. Тимур вичин кьушунар галаз сифте сефер Кьиблепатан Дагъустандиз гьи йисуз атанай?

1) 1450-йисуз; 2) 1385-йисуз; 3) 1380-йисуз. 3 б.

2. «Т1ач авайдан к1вал хъуьт1уьз кябе я» гафарин жанр гьим я?

1) мисал; 2) миск1ал; 3) насигьат. 3 б.

3. Гьикая художественный литературадин гьи жинсиник акатзава?

1) эпосдик; 2) лирикадик; 3) драмадик 3 б.

4. Агьмед гьи эсердин игит я?

1) «Къванцин гада». 2) «Надир-шагь кук1варуникай мани».

3) «Парту Патима». 3 б.

5. «Дагълариз акъатна кьушунар патан,

Шовкрад мукьувни агакьна душман.

Чуруяр лап лацу къужаярни кваз

Хайи чил хуьн патал фена женг ч1угваз». И ц1арар гьи эсердай къачунвайбур я?

1) «Кьегьал Муртузалидикай мани».

2) «Надир-шагь кук1варуникай мани». 3) «Парту Патима» 3 б.

6. Алкьвадар Гьасанан сифте ктаб гьим я?

1) «Асари Дагъустан»; 2) «Диван ал-Мамнун»;

3) «Джираб ал-Мамнун». 3 б.

7. «Чи рагъ алай нурлу уьлкве зулуматдиз хьана ухшар,

Бахтунин багъ элкъвена чи бахтсузвилин баябандиз». И ц1арарин автор вуж я?

1) Мирзе Али; 2) Давдакь; 3) Куьре Мелик. 3 б.

8. Алкьвадар Гьасана Кьибле патан Табасаранда шумуд йисуз наибвал авунай?

1) 5; 2) 12; 3) 8; 3 б

9. «Дарги шаиррин буба» гьи шаирдиз лугьузва?

1) Кахаб-Росодай тир Магьмудаз;

2) Йирчи Казаказ; 3) Умаран Батыраяз. 3 б.

10. Атабаяхъ галаз Сибирдиз суьргуьн авур шаир вуж тир?

1) Умаран Батырай; 2) Кесиб Абдуллагь;

3) Йирчи Казак. 3 б.

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по рутульской литературе

10 класс

1 тапширма: Кьыле гьаъ ихтилат. Ми ихтилатад сиене анализ гьаъ. Рецензие я отзыв кихьяъ ихтилатас: тема шивди, гьилды жанр йиъиди, шыв сюжет ади, шууна хит1ир ади (композицие), шыв фикир ивхьир ади кихьиднийе.

50 баллов

Пехилвалды

Са эдеми а, хьва. Выдж ишлег гьаъаардиш, хьва, къумшийшыы мыс-га ул гъа, гьабишихда бала а, хьур.

Йиванара дай выъыйне, к1ат1ырыра гъылыгъ выъыйне, пиче быт1раана ц1ай лик1уйне, - гьа1рне минийс йидж хаджалат а, хьва. Бизаар и ми эдеми Йинчыыла. Шагыетбыр, зари а ми эдемиед мыс-га Йинчихьде:

- Гьай джан Йиниш! За ки гвалах ваъара ку, гьеми зас гьис джывылц1ад?! Шыв касиб гьыъыр а ва зы?!

Эхир Йинчире гьухьури, хьва:

- Йиший, вас ки выси! Вахда ки йикиси! Къумшиес кьва1д высды вишийне, са вас ки выси!

Вухура, хьва, къумшийес кьва1б дай, са вухура минийс ки, Джуьджуьй угъувгъуйне, кьва1б къумшийес - са минийс, хукаа эч ки къумшиес кьва1б пай бала вуруъура.

Маа четин йишир а ми эдемиес:

- Йинчидаа т1алаб гьыъыр ад зы, дилег выъыд зы, бес ми къумшийес кьва1дне гьис силхьвара?

Нерази йиъи, хьва, ми эдеми. Гьа1р на1ха1н салхад гедеэне, фикир ваъара минийе, шыв гьаъасди ми кардик, шууна къумшиехъаъ лаъ хъа1а1ч1усди. Эхир агыри, хьва, минийде даваа.

- Къари, за изды са ул эгъеп1еси, къумшийес кьва1бси эгъеп1ин бадаана!

2 тапширма. Кьыле ваъ шиъир. Гьадид сиене анализ гьаъ – гьидикляады виъиди, гьал кивхьид виъиди, шыв фикир ивхьир ади кивхьинийе, метафорабыр, метонимиебыр, антитезабыр, сравнениебыр – шыв литературный тропбыр ади, гадакъ. Рифма на ритм шуудыбыр йиъиди, гьац1ара гьаъ.

50 баллов

КУЬЧЕРИ

"Шукур йинчик!" хьур, халаа гъаъ гъа1ч1уйне,

Виригъ йы1вхыд бан гьаджаргвад куьчери;

"Сабах хайир, дуьнйа!" хьур салам выйне,

Салам лювуршуд адишды куьчери.

Гьили ул ливирди, дуьзен, был-буллух,

Йик1ис выгад кеэп1ир а пеше-къуллух,

Гьагъзырды т1а1гьа1мдыхьван йиъи вы тух, -

Сукьур улесды юлдаш дишды куьчери.

Шад йыгъа гъил ч1ирик кихъджийкьыйне,

Ригыхда са дерди-къайгъу йибкьыйне,

Гуьгьуьлдиди хъа1л садахьур эдукуйне,

Дерди ваъас янан дишды куьчери.

Гьади ки хьыв алгара за1гьмитдихьван,

Йыгъ-выш джухьур, шинехьван, зулмутдыхьван,

Выъыд джавац1ад тыла миллитдыхьван,

Йыгъ, выш йиъи гьу1мирдыхьван, куьчери.

Ул-убур гь1аммише ры1къыы йикиси,

Ватандидаа, хабардидаа йикиси,

Джанде ара йик1 зинданаа йикиси,

Вырды накьв ватан викисдиш куьчери.

Бес гьал ми банбыр-сывбыр у1хусды и,

Выш йа1ква1д кьуляа гиме сукьусды и,

Выш сык1ыл хана ру1ха1 руъусды и,

Гьис ватан бербад ваъара , куьчери.

Шафид кьулуу ми йыгъбыр йидкьыд йиъи,

Ватан сабтыр, быш-бы1ркьа1 йишид йиъи,

Амма йик1 мыкырды диш - хъургъуд йиъи,

Вырды накьв ватан викисдиш, куьчери.

3 тапширма:

За каждый правильный ответ по три балла

Джываб хъиви суалмыс, кьыле гьыъыр шиъир.

1. Гьал кихьир ад йиъи ми шиъир?

2. Мыс кихьид йиъи шиъир?

3. Шыв натыдже ивхьир а шаирере шиъире?

4. Шууна гьагва гьаъара шаирере джус четин йиъид гъарибва1лыы?

5. Гьилды тропмыхьван гьагва гьаъара шаирере, джус гъарибва1лыы йыхана гьаджагвад?

6. Шаирес джуды ватан хъывгарама?

7. Шиъире фразеологизмбыр ама?

8. Шыв гьухьус йигара кьыле гьаъанийде шаирес?

9. Ти джыбраады джаргыдире шыв рухьура шаирере?

10. Вы рази йиъиме шаирере рухьудыы?

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по рутульской литературе

10 класс

1 тапширма: Кьыле гьаъ ихтилат. Ми ихтилатад сиене анализ гьаъ. Рецензие я отзыв кихьяъ ихтилатас: тема шивди, гьилды жанр йиъиди, шыв сюжет ади, шууна хит1ир ади (композицие), шыв фикир ивхьир ади кихьиднийе.

50 баллов

Пехилвалды

Са эдеми а, хьва. Выдж ишлег гьаъаардиш, хьва, къумшийшыы мыс-га ул гъа, гьабишихда бала а, хьур.

Йиванара дай выъыйне, к1ат1ырыра гъылыгъ выъыйне, пиче быт1раана ц1ай лик1уйне, - гьа1рне минийс йидж хаджалат а, хьва. Бизаар и ми эдеми Йинчыыла. Шагыетбыр, зари а ми эдемиед мыс-га Йинчихьде:

- Гьай джан Йиниш! За ки гвалах ваъара ку, гьеми зас гьис джывылц1ад?! Шыв касиб гьыъыр а ва зы?!

Эхир Йинчире гьухьури, хьва:

- Йиший, вас ки выси! Вахда ки йикиси! Къумшиес кьва1д высды вишийне, са вас ки выси!

Вухура, хьва, къумшийес кьва1б дай, са вухура минийс ки, Джуьджуьй угъувгъуйне, кьва1б къумшийес - са минийс, хукаа эч ки къумшиес кьва1б пай бала вуруъура.

Маа четин йишир а ми эдемиес:

- Йинчидаа т1алаб гьыъыр ад зы, дилег выъыд зы, бес ми къумшийес кьва1дне гьис силхьвара?

Нерази йиъи, хьва, ми эдеми. Гьа1р на1ха1н салхад гедеэне, фикир ваъара минийе, шыв гьаъасди ми кардик, шууна къумшиехъаъ лаъ хъа1а1ч1усди. Эхир агыри, хьва, минийде даваа.

- Къари, за изды са ул эгъеп1еси, къумшийес кьва1бси эгъеп1ин бадаана!

2 тапширма. Кьыле ваъ шиъир. Гьадид сиене анализ гьаъ – гьидикляады виъиди, гьал кивхьид виъиди, шыв фикир ивхьир ади кивхьинийе, метафорабыр, метонимиебыр, антитезабыр, сравнениебыр – шыв литературный тропбыр ади, гадакъ. Рифма на ритм шуудыбыр йиъиди, гьац1ара гьаъ.

50 баллов

КУЬЧЕРИ

"Шукур йинчик!" хьур, халаа гъаъ гъа1ч1уйне,

Виригъ йы1вхыд бан гьаджаргвад куьчери;

"Сабах хайир, дуьнйа!" хьур салам выйне,

Салам лювуршуд адишды куьчери.

Гьили ул ливирди, дуьзен, был-буллух,

Йик1ис выгад кеэп1ир а пеше-къуллух,

Гьагъзырды т1а1гьа1мдыхьван йиъи вы тух, -

Сукьур улесды юлдаш дишды куьчери.

Шад йыгъа гъил ч1ирик кихъджийкьыйне,

Ригыхда са дерди-къайгъу йибкьыйне,

Гуьгьуьлдиди хъа1л садахьур эдукуйне,

Дерди ваъас янан дишды куьчери.

Гьади ки хьыв алгара за1гьмитдихьван,

Йыгъ-выш джухьур, шинехьван, зулмутдыхьван,

Выъыд джавац1ад тыла миллитдыхьван,

Йыгъ, выш йиъи гьу1мирдыхьван, куьчери.

Ул-убур гь1аммише ры1къыы йикиси,

Ватандидаа, хабардидаа йикиси,

Джанде ара йик1 зинданаа йикиси,

Вырды накьв ватан викисдиш куьчери.

Бес гьал ми банбыр-сывбыр у1хусды и,

Выш йа1ква1д кьуляа гиме сукьусды и,

Выш сык1ыл хана ру1ха1 руъусды и,

Гьис ватан бербад ваъара , куьчери.

Шафид кьулуу ми йыгъбыр йидкьыд йиъи,

Ватан сабтыр, быш-бы1ркьа1 йишид йиъи,

Амма йик1 мыкырды диш - хъургъуд йиъи,

Вырды накьв ватан викисдиш, куьчери.

3 тапширма:

За каждый правильный ответ по три балла

Джываб хъиви суалмыс, кьыле гьыъыр шиъир.

1. Гьал кихьир ад йиъи ми шиъир?

2. Мыс кихьид йиъи шиъир?

3. Шыв натыдже ивхьир а шаирере шиъире?

4. Шууна гьагва гьаъара шаирере джус четин йиъид гъарибва1лыы?

5. Гьилды тропмыхьван гьагва гьаъара шаирере, джус гъарибва1лыы йыхана гьаджагвад?

6. Шууды рифма ишлемиш выъыр а шаирере?

7. Шиъире фразеологизмбыр ама?

8. Шыв гьухьус йигара кьыле гьаъанийде шаирес?

9. Ти джыбраады джаргыдире шыв рухьура шаирере?

10. Вы рази йиъиме шаирере рухьудыы?

Муниципальный этап олимпиады школьников

национально-регионального компонента

2016-2017 учебного года

по азербайджанской литературе.

10 класс.

1.Süleyman Rəhimovun “Minnətsiz çörək” hekayəsini təhlil edin.

Əsərin ideya, məzmunu, əsas qəhrəmanları haqqında yazın. (50баллов)

2.Xəlil Rzanın “Mənim dilim" şeirini interpetasiya /təhlil/ edin.

mövzu, ideya, məzmunu, vəzn haqqında yazın. (50баллов)

3. Xəlil Rza nə vaxt anadan olmuşdir?

a) 1932-ci ildə, b) 1956-cı ildə,

c) 1946-cı ildə, d) 1955-ci ildə. (3балла)

4.”Xosrov və Şirin” adlı poemanın müəllifi kimdir?

a) İmaməddin Nəsimi, b) Şah İsmayıl Xətayi,

c) Məhəmməd Füzuli, d) Nizami Gəncəvi. (3бaллa)

5. “İgid ölər adı qalar” verilmiş misra nədir?

a) sayacı sözlər , b) atalar sözü ,

c)tapmaca, c)yanıltmac. (3бaллa)

6. ”İndi söylə ,

Hansı dilə ölü deyək?

Vətən varkən,

Millət varkən,

Kiçik, yoxsul komalarda

dustaq olan bir diləmi?” –verilmiş misraların müəllifi kimdir?

a)İmaməddin Nəsimi; c) Bəxtiyar Vahabzadə,

b)Xəlil Rza; d) Cəlil Məmmədquluzadə. (3бaллa)

7.“ Geriyə baxma, qoca!” adlı əsərin müəllifi kimdir?

a) İmaməddin Nəsimi; c) Molla Pənah Vaqif;

b) Məhəmməd Füzuli; d) İlyas Əfəndiyev. (3бaллa)

8.Bəxtiyar Vahabzadə nə vaxt anadan olmuşdur?

a) 1925, b) 1931, c) 1924, d)1926. (3бaллa)

9.” Gecə ulduzludur, hava da sərin

Demirəm, məst olub dünyadan köçək...” verilmiş sözlərin müəllifi kimdir?

a)Nizami Gəncəvi, b) Səməd Vurğun , ;

c)Məmmədəli Məhzun, d) İlyas Əfəndiyev. (3бaллa)

10. Qazan xan hansı dastamın qəhrəmanıdır?

a)”Koroğlu”, b)”Manas”,

c)”Səyavuş”, d)”Kitabi - Dədə Qorqud”. (3бaллa)

11. “Mən torpağam” adlı şeirin müəllifi kimdir?

a) Rəsul Rza, b)Səməd Vurğun,

c) Qasım bəy Zakir, d)Şah İsmayıl Xətayi. (3бaллa)

12. Almas İldırım hansı illərdə yaşamışdır?

a)1141-1209, b)1394-1435; c)1717-1797; d)1907-1952. (3бaллa)