Тилге мамиле.9-класс. Тарбиялык саат

Профессор А.Молдокулов атындагы улуттук инновациялык технологиялар мектеп-лицейи.

Тема : Тилге мамиле.

9-класс

«Ойноп сүйлөсөң да,ойлоп сүйлөсөң да ойлоп сүйлө.»

«Жакшы бөзүң болбосо да, жакшы сөзүң болсун»

«Сөз билбеген муштуму менен коркутат»

Тил – акыл таразасы, тил – дилдин ачкычы, тил – адамдардын жүрөгүнө

жетүүнүн жолу, тил – адеп көрсөткүчү.

Сөз сүйлөө – бул өнөр, болгондо да өмүр бою үйрөнө турган өнөр. Дал ушул сөз

менен эчен-эчен кыргын согуштар, эчен-эчен адамдардын өлүмдөрү токтотулган.

«Сөздүн кудурети.»

Көрүңүз, биринчи учурда адамзат ойлоп тапкан бардык жазалардын эң оору –

каргыш сөз экендиги; экинчи учурда тилден калган адамды дүйнөдө болгон бардык дары-дармектерди берсе да, падыша бүт байлыгын чачса да айыктыра албай, жалгыз

гана эненин сөзүнөн айыккандыгы.

Бирөөгө жолугары менен эле аны карап туруп: «э, ыраңың неге азып кеткен», «арыктап калгансыңбы», «эмне, бир жериң ооруп жүрөбү» деп сурашкандар көп. Эч убакта андай дебеш керек. Сиздин тилиңиз аркылуу тигил бет келген кишинин көңүлүнө жаман нерселер өтөт, ал «чын эле мен ооруп аткан турбаймынбы», «чын эле мен арыктап аткан турбаймынбы»деп ойлойт да, андан бетер кыйналып, эми рухий ооруга кабылат.

Ооруп аткан адамды да айыктыруунун биринчи жолу – ага берилген дары-дармек эмес, ага дарыгердин жана жакын адамдардын айткан сөзү. Сөздү да абайлап орду-орду менен айтуу керек, ансыз тилдер аркылуу согуш куралдарынан да күчтүү

уулар, өлүмгө алып барар коркунучтар өтөт.

Сөздөр жерге чачылган үрөн сыяктуу, алар акырындап өнүп чыгат. Андыктан да сөздү сүйлөштөн мурда ойлонуу керек, тил менен дилди бирге кармоо зарыл, бири экинчисинен алдыга кетпесин, тил дилиңде бышып жеткен сөздү гана сыртка чыгарсын, «Алдыга келгенди кепшөө айбандын иши, алдыга келгенди айтуу

наадандын иши» дейт акын Алишер Навои .

Жети өлчөп, бир кес» дейт кыргыздар. «Тоону-ташты сел бузат, адамзатты сөз бузат», «Адам тилинен табат», «Тилден ок да чыгат, бок да чыгат», «Бир жолу калп айтса, түбөлүк калпычы атыгат», «Буттан чалынган турат, ооздон чалынган турбайт», «Жакшы сөз – суу, жаман сөз – уу» ж.б. макалдарды кыргыздар күнүмдүк турмушунда тарбиялык, таалим берүүчүлүк норма-эреже, жырым (кодекс) катары колдонгон.

А силер,өзүңөргө карата айьылган сын пикирлерге кандай мамиле кыласыңар🤔?

Көңүл бурганыңарга рахмат!