В.И.Ленин атындагы № 1- орто мектебинин 2018-2019-окуу жылында 11-классына биология сабагынан мамлекеттик жыйынтыктоочу аттестацияга даярдалган билеттерге
Тушундурмо кат.
11-классына биология предметинен мамлекеттик жыйынтыктоочу аттестация откорулот.
Сынакты откоруу таризи оозеки.1-тапшырма ( теория) оозеки жооп берилет.
2-тапшырма (теория) оозеки жооп берилет.
3-тапшырма (практикалык иш) жазуу турун-
до чыгарылат.
Сынак билеттеринин саны 23.Сынак билеттеринин тузумуно жалпы
биология боюнча окуу программасында корсотулгон 30 болум толук камтыл-
ды.Билеттердеги биринчи жана экинчи тапшырмалар КРнын Билим беруу
жана Илим министрлигинин жана Кыргыз билим беруу Академиясынын
жалпы (орто)мектептин курсу боюнча 2008/2009-окуу жылындагы бутуруу
экзамендеринин билеттеринин жыйнагынан алынды. 3-практикалык тапшырмаларга 3 лабораториялык иштер,20 маселелер камтылды.Маселелердин чыгарылышы документтер топтомуна тиркелген.
Практикалык тапшырмалар томонку темаларга байланыштуу
даярдалган:
1.Популяция-Биоценоз-Экосистема.
2.Популяциянын жаштык структурасы.
3.Турдун морфологиялык белгилерине карап аныктоо.
4.Экология илиминин негизги максаты.
5.Осумдук менен жаныбарлардын сырткы чойронун таасирлерине ынгайланышы.
6.Биоценоз жана анын структурасы.
7.Организмдин тукум куугучтугу жана озгоргучтугу.
8.Тукум куума маалыматтын клетка денгээлинде берилиши.
9.Абиоталык шарттар.
10.Биоталык шарттар.
11.Жыныс менен чиркелишкен тукум куугучтук.
Сынакка даярданууга болунгон убакыт: ар бир окуучуга 20 мунот берилет.
Окуучу сынак учурунда колдоно ала турган кошумча материалдар жана жаб-
дуулардын тизмеги:ДНК кодунун таблицасы,кок тустогу сыясы бар калемсап
2 даана,штамп басылган барактар,калем,очургуч.
Оозеки жоопторду жана практикалык тапшырмаларды,маселелерди жазуу
жазуу жузундо аткаруу иштерин баалоо критерийлери:
-Эки суроого толук жооп берилип,маселе же практикалык иш толук ат-
карылганда – «5» деген баа коюлат.
-Бир суроого толук жооп берилип,маселе же практикалык иш толук аткарыл-
ганда-«4» деген баа коюлат.
-Бир суроого толук жооп берилип,маселе же практикалык иш туура эмес
аткарылганда-«3» деген баа коюлат.
-Бир да суроого жооп берилбей,маселе же практикалык иш аткарылбаганда-
«2» деген баа коюлат.
Окуучулар учун сунушталган адабияттардын тизмеси:
1.»Жалпы биология» орто мектептердин 10-11-класстары учун окуу китеби.
А.Т.Токтосунов,С.С.Рустембеков,А.Ш.Шекеков,Б.Б.Алымбаева.
Мамл.тил жана энциклопедия борбору,2007.
2.»Контрольно-измерительные материалы»,Биология 10-кл,Н.А.Богданов,
ВАКО-2015.
3.»Контрольно-измерительные материалы»,Биология 11-кл,Н.А.Богданов,
ВАКО-2014.
4.ЕГЭ.Пошаговая подготовка.Биология,Ю.А.Садовниченко.
ЭКСМО-2015.
Тузгон: Султанова А.Э.
И.Бектемиров атындагы №8- орто мектебинин 11-классына биология сабагынан мамлекеттик жыйынтыктоочу аттестацияга карата тузулгон билеттердин 3-практикалык тапшырмаларынын туура жооптору:
БИЛЕТ № 1.
3.Биологиялык саат организмдин суткага, мезгилге жараша жердин,электр магнит талаасынын,кун жана аалам радиацияларын сезуусу белгилуу бир убакыттардын ичинде геофизикалык шарттардын таасиринин озгоруп туруусун кабыл алуудагы жондомдуулугуно байланыштуу.
(Биологиялык сааттардын суроту менен иштоо.Муноздоо)
БИЛЕТ №2.
3.Популяциянын жаштык структурасы.
Турдуу экологиялык шартта бир эле турдун окулдорунун ичинде туйулдугу-
нон тартып,чонойгонго чейин коп айырмачылыктар болот.Мисалы,кополок-
тун эжекебээсаасы осумдук жалбырагы менен,ал эми чондору гул ширеси менен азыктанат.Курт-кумурскалар толук айланып оорчуудо имаго аба-
лында азыктанат.Осуусу жана азыктануусу личинка абалында журот,ошол
эле учурда чону кобойуу жана таралуу кызматын аткарат.
БИЛЕТ № 3.
3. 1.Тыйын чычкандар азыктанган козу карын менен осумдуктун тушуму.
2.Табигый душмандарынын санынын кыскарышы.
3.Мителердин жана оору козгоочу микроорганизмдердин санынын кыс-ы.
4.Конкуренттер турлорунун санынын кыскарышы.
БИЛЕТ № 4.
3. 1.Жырткыч балыктарды жок кылуу эн оболу осумдук менен азыктануучу балыктардын санынын кескин жогорулашына ,сонунан алардын ортосунда
конкуренциянын кучошуно алып келет.
2.Санынын кобойушу азык базасынын кыскарышына алып келет.
3.Азыктын жетишсиздиги,оорулардын кобойушу,мите жана жугуштуу
оорулардын таркалышы массалык кырылууга алып келет.
БИЛЕТ № 5.
3. 1.Талааларды химиялык иштетуудон кийин генотиби уулуу химикаттарга
туруктуу зыянкечтердин особдору жашап кетишет.
2.Ядохимикаттар зыяндуу курт –кумурскалардын душмандарын- курт-кумурскалар менен азыктануучу канаттууларды,сут эмуучулорду,конкурент-
терди жок кылат.
3.Олбой калган особдор азыктын коптугу,табигый душмандарынын,конку-
ренттеринин жоктугу аркасында кобойушот.
БИЛЕТ № 6.
3. 1.Курт-кумурскалардын саны кобойот.
2.Зыяндуу курт-кумурскалар жеп жана булдургондуктон осумдуктордун
саны кыскарат.
3.Курт –кумурскалар менен азыктануучу канаттуулар менен азыктануучу
жырткыч жаныбарлардын саны кыскарат.
БИЛЕТ № 7.
3. Биринчи муунда 100% кара тустуу,узун куйруктуу (АаВв) чычкандар алынат.
( Аргындашуу схемасы)
БИЛЕТ № 8.
3. 1.Вулкан аралында биринчилерден болуп жер кыртышын пайда кылуучу
микроорганизмдер жана энилчектер жайгашышат.
2.Бул кыртышта шамал,суу,канаттулар алып келген уруктардан,споралар-
дан осуп чыккан осумдуктор жайгашат.
3.Бул экосистемада осумдуктордун пайда болушунан улам жаныбарлар
пайда болушат.Кобунчо жаныбарлардын биринчилери канаттуулар жана
муунак буттуулар болушат.
БИЛЕТ № 9.
3. 1.Агроценоздордогу заттардын айлануусу ачык болот.Коп заттар адам та-
рабынан алынып коюлат.
2.Адамга керектуу маданий осумдуктордун турлору устомдук кылгандык-
тан турлордун саны аз болот.
3.Маданий осумдуктор адамдын кийлигишуусусуз жапайы осумдуктор ме-
нен конкуренциялаша албайт.
4.Агроценоз бир гана кун энергиясы менен эмес,кошумча энергияны жана
минералдык жер семирткичтерди талап кылат.
БИЛЕТ № 10.
3. J j Х Х (Аргындашуу схемасын тузуу)
БИЛЕТ № 11.
3. 1.Табигый душмандарынын-жырткычтардын(курбака,кирпи)санынын кыс-
карышы.
2.Оору пайда кылуучу микроорг-н,мителердин,конкуренттердин азайышы.
3.Жузум улулу азыктануучу осумдуктордун кобойушу.
БИЛЕТ № 12.
3.Табиятта жаныбарлардын толук туутунун санынын осушу коптогон шарттар-
га байланыштуу:эркек-ургаачыларынын катнашына,жашына,айлана-чойро-
нун шарттарынын таасирине,муундарынын биринин артынан биринин кан-
чалык тез келуусуно.(Мисалдар келтирилет).
БИЛЕТ № 13.
3. Жыгач осумдугу---керик конуздун личинкасы---жети чекиттуу оодогоч---
таранчы----кулаалы.
БИЛЕТ № 14.
3. 1.иРНК:УЦААЦЦААУЦУЦЦАА
2.Полипептиддеги аминокислоталар:сер-тре-асн-лей-глн.
3.гендин фрагментинде 2-триплет тушуп калса,треонин аминокислотасы
полипептиддин курамына кирбейт.Белок тузулушун жана касиеттерин
БИЛЕТ № 15.
3. 300ц х 150г=45000ц кант кызылчасы алынат.
45000ц =4500000 кг.
4500000 кг : 10кг=450000кг кант алса болот.
БИЛЕТ № 16.
3. Суук сууну осумдуктор тамыры аркылуу керектуу олчомдо соруп ала
алышпайт.Себеби,тамырдын басымы жана соруу кучу томондойт.
БИЛЕТ № 17.
3.Азык чынжырын тузобуз:фитопланктон---балык---чайка.
Экологиялык пирамиданын эрежесине ылайык чайканын биомассасы
фитопланктондун биомассасынан 100 эсе аз болот.Демек,чайка-1%,
балык-10%,фитопланктон-100% болот.
Кургак заты 40%болсо,жалпы массасын 100%деп алабыз:1кг------------100%
Х кг------------40% Х=1х40\ 100=0,4кг
Бир чайканын азыктануусуна канча фитопланктон керектелерин эсептейбиз:
0.4кгХ100=40кг 1200кг : 40кг=30(чайка) Жообу: 30 чайка.
БИЛЕТ № 18.
3. 1.Жылуу кандуулугу.
2.Тируу туушу,балдарын суту менен чонойтуу,кам коруу.
3.Азыктануусунун коп турдуулугу.
БИЛЕТ № 19.
3.Онгон ным урук кургак урукка караганда кучтуу дем алат,зат алмашуусу
кучтуу журот.Ошондуктан температурасы да жогору болот.Уруктун онушу
учун аба,жылуулук,нымдуулук керек.
БИЛЕТ № 20.
3.Азоттун табиятта айлануу схемасы менен иштоо.
БИЛЕТ № 21.
3. 1.Энесинин генотиби---J J RR
2.Атасынын генотиби--- J J rr
3.Аргындашуу схемасы:
4. Бул жупта 4-кан тобундагы,он резус-факторлуу балдардын торолуш
мумкундугу 25%.
БИЛЕТ № 22.
3. Лаб. иш.Жабдылышы:чалкандын кургатылган жалбырагы,фарфор жанчы-
гыч,хим.стакан,сузгуч,спирт,сузгуч кагаз.
БИЛЕТ № 23.
3.Глюкозанын бир молекуласы толук кычкылданганда 38 АТФ молекуласы пайда болот.
9 902
3 317 
