?йкеліс к?ші та?ырыбында?ы саба?ты? презентациясы

Тақырыбы: «Үйкеліс күші»

Сыныбы: 7

Пән мұғалімі: А.Дуйсенова

2014-2015 оқу жылы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға үйкеліс күшінің қандай күш екенін, түрлерін және оның табиғат заңдарындағы маңызын, өмірмен байланыстырып түсіндіру.

Дамытушылық: Мысалдар келтіре отырып, оқушылардың ой-өрісін ғылыми ой қорытындыларын жетілдіру, өз ойларын сөзбен жеткізуге дамыту.

Тәрбиелілік: Өз білімдерінің нәтижесінде өздерін бағалай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа тақырыпты түсіндіру

Сабақтың түрі: Аралас

Әдіс-тәсілдері: Ауызша баяндау, сұрақ-жауап.

Пәнаралық байланыс: Табиғаттану, техника

Сабақтың көрнекілігі: Слайдтар, суреттер, тұрғы, жүк, жіп.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

ІY. Оқулықпен жұмыс

Y. Жаңа сабақты бекіту

YІ. Сабақты қорытындылау (бағалау)

YІ. Үйге тапсырма

Физикалық диктант 1. Сандық мәнімен және бағытымен сипатталатын физикалық............ деп аталады. 2 .Күштің өлшеу бірлігі қандай? 3 .Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруін ...................... деп атайды. 4 .Деформация бөлінеді.................... ................. 5 .Күшті өлшеу үшін арнайы қолданылатын құрал ......................... 6 .Серпімді деформацияға байланысты күшті анықтайтын заң................... ......

7. Гук заңын тұжырымда! 8 .Денеге бір мезгілде әрекет ететін бірнеше күштің әрекетін, сол күштердің........ ... күші деп атайды. 9 .Денелердің Жерге тартылу күшін...................... күші деп атайды. 10. Денеге әрекет ететін ауырлық күші....................... ...... тура пропорционал болады. 11.Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші ........... ........ деп аталады .

І топқа

1. Дененің салмағы дегеніміз не?

2. Дененің салмағы қандай шама?

3. Дененің салмағын қандай әріппен белгілейді және оның өлшем бірлігін ата?

4. Салмағы 500 Н бала салмағы 50 Н қандай да бір денені ұстап тұр. Ол жерді қандай күшпен қысады?

ІІ топқа

1. Ауырлық күші дегеніміз не?

2. Ауырлық күшінің белгіленуі және оның өлшем бірлігі қандай?

3. Денелердің салмақсыздық күйіне мысалдар келтіріңіз?

4. Массасы 50 кг адамның Ай бетіндегі салмағы қандай?

ІІІ топқа

1. Тіректің реакция күші дегеніміз не?

2. Тіректің реакция күшінің белгіленуі және өлшем бірлігі қандай?

3. Дененің салмағы мен денеге әрекет ететін ауырлық күшінің арасындағы айырмашылық неде?

4. Массасы 40 кг баланың Марстағы салмағын анықтаңдар. Айдағы g марс = 3,8Н/кг

Сабақтың тақырыбы: § 32. Үйкеліс күші

• Үйкеліс табиғатына мысалдар:
• Шананы мұзбен сүйреу құм бетімен сүйрегеннен жеңілдеу,
• а)тетік-бөлшектері майланбаған велосипедті тебу қиын,
• ә) жиһаздарды еден бетімен жылжыту қиынға түседі,
• б) жол бойымен келе жатқан көлік қозғалтқышын өшіргеннен кейін тоқтайды.

Үйкеліс табиғатына мысалдар:

Тәжірибелер мен мысалдардан шығатыны:

Бір дене екінші дене бетімен қозғалған кезде,

қозғалыс жылдамдығына қарама-қарсы бағытталған және дененің қозғалысына кедергі жасайтын күш пайда болады екен.

Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады. Үйкеліс күшін әрпімен белгілейді.

Үйкелістің пайда болу себептері:

1. Жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы.

2. Жанасатын беттер молекулаларының өзара тартылысы.

Үйкелісті азайтудың жолдары

Сабын көпіршіктерін пайдалану

Үйкелетін беттерді өңдеу

Үйкелетін беттерді майлау

Судан аулай салысымен, балықтардықолда ұстау қиындау себебі, сыртқы қабатында үйкелісі аз болғандықтан.

Үйкелетін материалдарды таңдау арқылы да үйкелісті реттеуге болады:

Резеңкенің -топырақ ,ағаш, асфальт беттерімен ілінісуін болдырмау үшін үйкелісті азайту шараларын қарастырады.

Үйкелісті арттыру үшін- резеңке пайдаланамыз (бөлшектерді резеңкеден жасау, етігіміздің табанына резеңке жапсыру) Қыста мұз бетінде үйкелісті арттыру шараларын жасайды (жолдарға құм,тұз себу)

Үйкеліс жанасатын беттердің

Үйкеліс көп те, аз да болуы мүмкін, яғни оны сандық жағынан сипаттауға болады.

Дененің өзі жанасып тұрған бетке (жанасу бетіне перпендикуляр) түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды. Оны әрпімен белгілейді.

Үйкеліс күші қысым күшіне тура пропорционал: - үйкеліс күшінің модулі; - үйкеліс коэффициенті; – қысым күшінің модулі.

Әр түрлі материалдар жұбы үшін сырғанау үйкеліс коэффициентінің мәндері

Үйкелісетін денелер

Үйкеліс коэффициенті

Ағаш мұз бетімен

0,0035

Болат мұз бетімен

0,015

Ағаш ағаш бетімен

0,07-0,50

Металл ағаш бетімен

0,1

Металл металл бетімен

0,15-0,20

Техникада үйкеліс әрекетін ескеру

Үйкелетін денелер

Үйкеліс коэффициенті

Құрғақ асфальтта

0,6

Ылғал асфальтта

0,4

Құрғақ бетонда

0,95

Ылғал бетонда

0,85

Қара жолда

0,5 (0,3)

Құм төсеніште

0,7 (0,5)

Мұздақ жолда

0,15

Техникада үйкелісті азайтудың тәсілдері:

IY. Оқулықпен жұмыс

14-жаттығу

1. Неліктен ауыр дорба көтеріп келе жатқанда, тайғанақ жолда жүру оңайырақ?

2. Жалпы массасы 1т болатын жүгі бар шананы ат мұзбен сүйретіп келеді. Шана табаны мен мұз арасындағы үйкеліс коэффициенті 0,05. Ат арбаны қандай күшпен тартып келеді?

3 . Массасы 70 кг шкафты орнынан жылжыту үшін қандай күш жұмсау керек? Үйкеліс коэффициенті μ=0,3.

Y. Жаңа сабақты бекіту

І топқа

Сырғанау үйкелісі

ІІ топқа

Домалау үйкелісі

ІІІ топқа

Тыныштық үйкелісі

YІ. Сабақты қорытындылау (бағалау)

YІ. Үйге тапсырма § 32. Үйкеліс күші 14-жаттығу. № 4,5