Класс щ1ыб еджэныгъэ
«Псы 1убыгъуэ»
Зыгъэхьэзырар:
Егъэджак1уэ Лу М.
Дзэлыкъуэдэс 2022гъ
Темэр: Гъэунэ Борис «Псы 1убыгъуэ»
Мурадыр: Жьы хъуа ц1ыхурхэр гуапагъэ зэрыхуэныкъуэр, ахэм дахэу уазэрыхущытын зэрыхуейр еджак1уэхэм хьэкъ ящыщ1ын. Псалъэжьхэр егъэщ1эн.Нэхъыжьхэр ф1ыуэ егъэлъагъун.
Урокым и ек1уэк1ык1эр:
Урокым доскар хуэгъэхьэзыращ, анэшхуэхэм я сурэтхэр ф1элъщ, кърагъэблэгъа анэшхуэхэм хуагъэхьэзыра 1эрыщ1 тыгъэ ц1ык1ухэри ст1олым телъщ)
1.Усэхэм къегъэджэн.
Мыкъуэжь Анатолэ «Псалъэ жагъуэ»
Зэгуэрым семыгупсысу
Зы псалъэ къызжьэдэк1ат.
Ар мамэ и гущ1эм нэсри
И нэпсыр къыф1ыщ1эк1ат.
К1иякъым мамэ .Схуэшхыдэу
Зы псалъи къызжимы1ат.
И 1элъэщ1 к1апэм хуэм дыдэу
И нэпсхэр к1уэц1игъэпщк1уат.
А нап1эзып1эм си псалъэм
Сык1элъыпхъуэнут слъэк1ам.
Ауэ шэм хуэдэкъэ псалъэр-
Къимыгъэзэж п1эщ1эк1ам.
Сымыщ1эу сщ1энур . сыхэплъэу,
Сэ махуэ псор есхьэк1ат:
Зи псэм щыщ хъуахуэ къысхэлъым
Сэ дауэ сегуэуэк1а?
Анэгухэм нэхърэ нэхъ п1ащ1э, нэхъ махэ умыгъуэтын,
нэхъ махэ умыгъуэтын,
Зы мыхьэнэншэу къыпф1эщ1ри
Яхуохъур ахэм удын.
Дахущывгъэт нэхъ гумахэу,
Анэхэм дахуэвгъэсакъ,
Сэ псалъэ жагъуэ жыс1ар зэ
Зезгъэ1этауэ си макъ-
Тенауэ, къупщхьэ къысф1эщ1у.
Иджыри ф1элъщ си тэмакъ.
Зумакулова Танзиля «Псалъэ жагъуэ»
Ц1ыхум къыжьэдэхуати псалъэ жагъуэ,
Ар къэщтэжри унэм къыщ1эк1ащ.
К1элъы1эбэу техьами и лъагъуэ-
Къыхуэмубыдыжу 1эщ1эк1ащ.
Зэм а псалъэр бзэхт имылъагъужу.
Зэм гъунэгъуу и щхьэр къыкъуигъэжт.
Зэм къридзт у1эгъэ зилыгъуэжу,
Зэми нэхэм нэпсу ар къыщ1эжт.
Ц1ыхур нык1элъылъыжэт псалъэ жагъуэм
И лъэр щ1ыщ1эу, хъуауэ бауэк1эщ1,
Ауэ абы и гур къыщ1эмыгъуууу
Псалъэр псэут-хуэмейт ар гъащ1э к1эщ1.
Теджэлащ а ц1ыхур и гъуэгуанэм,
Ауэпсалъэ жагъуэр тетщ дунейм,-
Ар къэзыгъэщ1ам и кхъащхьэм банэ
Трек1утэ ноби псалъэ ф1ейм.
2.Тхыгъэр упщ1эхэмк1э зэпкърыхын.
А )Тхыгъэр жанр и лъэныкъуэк1э сыт зищ1ысыр?(жанр и лъэныкъуэк1э мы тхыгъэр рассказщ)
Б) Рассказыр зищ1ысыр сыт? Хэт сымэ мы тхыгъэм дызыщыхуэзэр?( рассказыр тхыгъэ мыин дыдэщ, л1ыхъужьу хэтыр зытхухщ, зытепсэлъыхьри зы 1уэхугъуэ закъуэщ.Мы тхыгъэм дэ дыщыхуозэ Гуащэнэху и унагъуэм)
В) Гуащэнэху теухуауэ сыт къэтщ1ар?( Ар зи щхьэгъусэр зауэм хэк1уэда, зи къуэ закъуэм и гъащ1э псор щхьэузыхь хуэзыщ1а фызыжь угъурлыщ.Узыншэху, и 1уэху 1ыхьэ хуэщ1эжыху и щхьэгъусэр игъэпэжу щ1ап1эжьым исащ. Къыдалъхуахэр сыт хуэдизрэ къемылъэ1уами , абы зи хъыбар нобэми имыщ1э и щхьэгъусэм и лъапсэр зэрихъумэным ,жьэгупащхьэр маф1аншэ зэримыщ1ыным, щхьэгъусэр зыщ1эк1а и пэшым уэздыгъэр зэрыщигъэблэным иужь итащ.И щ1ылъэныкъуэр къыдэмыбзыж щыхъум абы зыри къеупщ1ыжакъым.Иджа ар л1эныгъэм щ1эхъуэпсу п1эм къыхэнэжа тхьэмыщк1эщ.
Г) Гуащэнэху и къуэр дауэ къыхэщрэ мы рассказым?(Къуэр ц1ыху гуапэщ, гущ1эгъу зыхэлъщ. И анэр ф1ыуэ елъагъу,ауэ щхьэгъусэм пэщ1эмыувэф , зи щабагъэр зэран къызыхуэхъуж ц1ыхущ. И гур зыщ1эгъу и анэр къалэм къишэжа щхьэк1э насыпыф1э хуэщ1ыркъым.Анэм игум илъ псори къыгуры1уэн хузэф1эк1къым.Ар къуажэм к1уэжарэ анэм и псэр зыхэлъ лъапсэжьым щип1ыжамэ нэхъыф1т.»Си унэжь пхъэжь маф1э»же1эр адыгэ псалъэжьым.Нанэр нэхъыф1 щыхъужынк1и хъу и гъащ1эр к1эщ1 зэрыщыхъунум шэч къытепхьэ хъунукъым.)
Д) Нысэр дауэ къыхэщрэ рассказым? (Насэр ц1ыху къамылыфэ лъагэщ. И щхьэцыр и лъэдакъэпэм нос. «Ц1ыхубзым и щхьэцыр к1ыхь щхьэк1э и акъылыр к1эщ1щ» жыхуи1э псалъэжьыр мы нысэм епхьэл1эныр къозэгъ.Абы гуащэм хуищ1э псори и псалъэ жагъуэхэмк1э къы1урегъэхуж, къарууншэ хъуа нанэм игу п1ащ1эм абы и псалъэ гущ1эгъуншэхэр йошыкъыл1э.И сабийми ар хуэгуущ1эгъуншэщ, «хьэм и губжьыр кхъуэт щехуэ» псалъэжьым тет фызым и сабий лажьэншэр блыным щхьэк1э иредзыл1э.Ар зэрыакъылыншэр. зэрыгущ1эгъуншэр а псоми къагъэлъагъуэ.Нанэ тхьэмыщк1эм ар апхуэдэу щ1эщытыр ф1ыуэ къыгуро1уэ, ауэ и къуэм и жагъуэ имыщ1ын щхьэк1э псори нысэм трелъэщ1ык1.Нысэм ар зыуи къыщыхъукъым, ар гущ1ы1эщ.
Ж) Мы рассказым сыт апхуэдэ ф1эщыгъэц1э щ1ыхуищ1ар тхак1уэм ?
Нанэм ирамыта псы 1убыгъуэрщ къыщежьэр рассказыр зытепсэлъыхь псалъэмакъыр.Псы 1убыгъуэ щхьэк1э л1эуэ нэху къек1а гуащэм и гум щыщ1эр,зыщ1эхъуэпсыр , игу къеуэрщ лъабжьэ хуэхъуар рассказым.
З) Фэ сыт хуэдэ ф1эщыгъэц1эхэр къыфхуэвгупсысыфыну мы тхыгъэм?
(Нысэ ябгэ, Гущ1эгъуншэ …)
И)Нэхъыжьхэм ехьэл1ауэ сыт хуэдэ псалъэжьхэр фщ1эрэ?
Нэхъыжьыр те1ущ1ык1ып1эщ.
Анэм и лъабжьэм жэнэтыр щ1элъщ.
Нэхъыжьым пщ1э хуэпщ1мэ . Уи щхьэр лъап1э хъунщ.
Нэхъыжьым жьэ ет, нэхъыщ1эм гъуэгу ет.
К)Нысэ ябгэм ехьэл1а псалъэжьхэр ягу къэгъэк1ыжын.
Фыз бзаджэ зи1э м и деж умык1уэ.
Фыз бзаджэ хьэщ1эмыгъашхэщ.
Фыз щэ щ1ыгъуэщ.
И псалъэ мылым хуэдэщ.
Фыз бзаджэ нэпсырилэщ.
Фыз бзаджэ нэпсырыгуащ1эщ.
Уи фызыр бзаджэмэ, хьэдагъэ умык1уэ- махуэ къэси уи хьэдагъэщ.
3. «Си анэшхуэр»- унэ сочиненэм къегъэджэжын.
4. «Ди нэхъыжьхэр» -сурэт гъэлъэгъуэныгъэ.(Сабийхэр я анэшхуэхэм топсэлъыхь, ахэм анэшхуэхэм хуа1э лъагъуныгъэр на1уэ къащ1)
5. «Си нанэ» уэрэдымк1э урокыр зэхуэщ1ыжын.
88
200 196 
