XI-XV ғасырдағы Пириней мемлекеттері

І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті

Гуманитарлық факультет

СӨЖ№4: XI-XV ғасырдағы Пириней мемлекеттері

Орындаған: Бейсенбеков Мейрам ТҚ-311 топ

МАЗМҰНЫ

І. КІРІСПЕ

ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2.1. Арабтармен күрес

2.2. Реконкиста

2.3. Испанияның бірігуі

2.4. Инквизиция

III.ҚОРЫТЫНДЫ

IV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Кіріспе

Өзектілігі: XI-XV ғасырдағы Пириней мемлекеттері қат-қабат, қыр-сыры, терең мәселелерін талдау әлі де болса жүйелі шешімін таппай отыр. Бұл біздің тақырыбымыздың өзектілігін арттыратыны сөзсіз.

Мақсаты : XI-XV ғасырдағы Пириней мемлекеттері Еуропа жеріндегі саяси- мәдени жағдайын анықтау

Міндеті :

— Кордова халифаты тұсындағы Испания жағдайын анықтау;

— Арабтар мен Испания позиицияларын мен саясатын талдау жасау;

— Испания бірігу рөліне тоқталу;

Хронологиялық шеңбері: XI-XV ғасыр

Арабтармен күрес

• 711-714 жылдары Пиреней түбегіндегі Вестгот корольдігіне арабтар өз үстемдігін орнатты. Бұл жерде арабтарды маврлар деп атады. Себебі олар Солтүстік Африкадағы Мавритания аймағынан келген болатын. Арабтар мұнда 756 жылы Кордова әмірлігін құрып, оны 929 жылдан бастап тәуелсізхалифаттық деп жариялады. Тек түбектің солтүстігіндегі шағын Астурия облысы ғана тәуелсіздігін сақтап қалған еді.

Пиреней

Альгамбра сарайы

Онда

Медицина, математика, география 

Арабтар

Реконкиста

• Арабтардың, олар әкелген озық ислам дінінің табыстары католик шіркеуіне көзге шыққан сүйелдей көрінді. Сондықтан да бұл шіркеу иелері жергілікті христиан дініндегі халықты арабтарға қарсы айдап салып отырды. Бұл арабтарға қарсы күрес реконкиста деп аталды. Ол « қайтарып алу » дегенді білдіретін. Реконкистаның орталығы түбектің солтүстігіндегі христиандык Астурия, Галисия және Баскония иеліктері, сондай-ақ шығыстағы Испан маркасы болды

Испанияның бірігуі

• 1479 жылы Арагонның королі Фердинанд Кастилия ханшайымы Изабеллаға үйленді. Екі корольдік бірігіп, Испан королъдігі деп атала бастады. 10 жылдық соғыстан кейін, 1492 жылы Фердинанд пен Изабелланың біріккен әскері Гранаданы басып алды. Пиреней түбегі арабтардан қайтарып алынды. Осылайша реконкиста аяқталды. Пиреней түбегінде Испания және Португалия корольдіктері құрылды.

Испаниядағы

Бір

Екінші

Ү

• Испанияда король билігі күшейе түсті. Ол феодалдардың билігіне біраз шектеу қойды. XV ғасырдың соңында король өкіметі ірі феодалдарды теңге шығару, ішінара соғыстар жүргізу құкыктарынан айырды. Көптеген ірі шонжарлардың жерін қазынаға алды.
• Арабтар билігі кезінде еврейлердің тұрмыс жағдайы өте жақсы еді. Пиренейде испандық король билігі орнаған соң 1492 жылы еврейлер Испаниядан қуылды

Инквизиция

• Испан корольдері өз мемлекетін таза христиандар еліне айналдыру мақсатын көздеді. Дінбасылардың байлыққа ұмтылуын сынап, христиандыққа қарсы пікір айтушылар күпірлер деп жарияланды. Олармен күресу үшін 1480 жылы инквизиция құрылды. Оны қатыгез, зұлым Томас Торквемада басқарды. Елді қатыгездік пен қара түнек жайлады. Қанды инквизиция кезінде Испанияда 23 мың еврей өлім жаза- сына кесілді, 200 мыңы тәркіленді.
• Нидерландыда 50 мың адамның басы шабылды. Испаниядағы бұл күпірлерді қырып-жою аутодафе деп аталды. Ол «намыс ісі» дегенді білдірді. Аутодафе қаланың орталық алаңында үлкен шіркеу мейрамы ретінде өткізілетін. Оған король мен өкімет басшылары қатысатын. Сондай-ақ аутодафе өткізілетін алаңға өкімет бүкіл қала халқын жинайтын. Сөйтіп күпірлерді қинап өлтіру арқылы халықты католик шіркеуіне қарсы шықпауға «тәрбиелейтін».
• Іскер де білімді еврейлер мен маврларды, католик шіркеуіне қарсы пікір айтушы христиандарды осылай қанға бояп жазалау, елден қуу Испанияның экономикалық дамуына орны толмас орасан зиян келтірді

Қорытынды

• Периней түбегіндегі арабтар үстемдік құрған кезде жерінде қалалар да жедел дамый бастады. Арабтар әмірлігінің астанасыныКордова қаласы Еуропаның аса ірі қолөнер, сауда және мәдени орталықтардың біріне айналды. Онда үлкен кітапхана мен университет юолды. Медицина , математика , география ғылымдары дамыды. Арабтар Испаниядағы көркемөнер мен әдебиет гүлденген кезде Батыс Еуропа мәдениеті әлі өте төмен деңгейде болатын. Арабтар Кордовада таңғажайып мұсылмандар мешітін , алгебра сарайын салдырды.1479 жылы Арагоның королі Фердианд Кастилия ханшайымы Изабеллаға үйленді. Екі королдік бірігіп Испан корольдігі деп атала бастады.10 жылдық соғыстан кейін, 1492 жылы Фердианд пен Изабелланың біріккен әскері Гранаданы басып алды. Периней түбегі арабтардан қайтарып алынды. Переней түбегінде Испания мен Португалия корольдіктері құрылды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1.Қ.Т.Жұмағұлов «Орта ғасырлар тарихы» оқулығы Алматы «Қазақ университеті» 2014 жыл

2. С.П.Карпова «История средных веков» оқу құралы Москва «Вышая школа» 2003 жыл

3. http://stud.kz

5. http:// libraryofbattles.com

Nazarlaryn'yzg'a rahmet!