Жарыктаныш. 11-кл

23.11.2021

11 -КЛАСС ФИЗИКА мугалими Шакирова Элмира

Тема:

VI глава Жарык кубулуштары

§ 31,32 Жарыктын жаратылышы жөнүндөгү алгачкы пикирлер. Жарык булактары.

Сабактын максаты

• Жарык жана жарык булактары жөнүндө кеңири түшүнүк аласыңар;
• Жарыктаныш чоңдугу менен таанышасыңар;
• Жарыктын электр-магниттик табиятын аныктайсыңар.

Негизги түшүнүктөр:

• жарык – свет;
• корпускулалык(бөлүкчө) – корпускулярная;
• жарык булактары- источники света;
• жарыктаныш -освешенность;
• жарык агымы -световой поток.

Жарык кубулуштары

Жарык кубулуштары

Оптика грек сөзү «optike», которгондо «жарык» деген түшүнүктү берет.

Оптика - жарык кубулуштарын ( нурдануусун, таралуусун, зат менен аракет этишүүсүн ) окутуп үйрөтүүчү физиканын бир бөлүмү.

физика

Жарык теориясы

Жарык кубулуштарын изилдөөчүлөрдүн алгачкыларынан Ньютон жана Гюйгенс эсептелет. Аларга чейин Пьер Гассенди жана Рене Декарт изилдеген.

Ньютон: Жарыктын корпускулярдык теориясы

Христиан Гюйгенс

(1629-1695)

Исаак Ньютон

(1642-1727)

Гюйгенс: Жарыктын толкундук теориясы

Жарык теориясы

Корпускула(бөлүкчө)

Толкун

• Фотоэффект кубулушу
• Жарыктын жутулушу

• Интерференция
• Дифракция
• Чагылуу закону
• Сынуу закону

Жарык теориясы

Жарык бул үлүш-үлүш менен таралган квант (фотон)

Дуализм касиети

Макс

Планк

(1858-1947)

Альберт Эйнштейн

(1879-1955)

Жарыктын ылдамдыгы

Жарыктын абасыз мейкиндиктеги ылдамдыгы

300000 км/с ( тагыраак алганда 299 792. 458 км/с )

Ремер

Физо

Майкелсон

Галилей

Жарыктын ылдамдыгы

, n 7,3

Жарыктын ылдамдыгы

384 000 км

Ай

Айга чейин 1,255 с убакытта жетет

Күн

150 000 000 км

Күнгө чейин 8,3 мин . убакытта жетет

Жарык булактары

Курчап турган айлана-чөйрөсүнө жарык чыгарууга жөндөмдүү болгон нерселер жарык булактары деп аталат.

Табигый

Жасалма

Жарыктаныш

Жарык агымынын ал түшүп жаткан бетке болгон катышы менен өлчөнүүчү чоңдук жарыктаныш деп аталат.

Е( лк )-Жарыктаныш

Ф( лм )-Жарык агымы

S( м 2) -Жарык түшүүчү бет

1863-ж

Электр-магниттик толкундар

1886-ж

Джеймс

Генрих Рудольф

Клерк Максвелл  

Герц

(1831-1879)

  (1857-1894) )

Герцтин вибратору

Электр-магниттик толкундар шкаласы

Электр-магниттик толкундардын шкаласы

Акжарык

7,5*10 14 Гц

4*10 14 Гц

Кызык экен

Италиядагы Гран-Сассо лабораториясы

2011-ж сентябрь

(CERN)

732 км

Нейтринолор 60 наносекундага тез келген

Эксперимент 15 000 жолу кайталанган

Сабакты жыйынтыктоо:

• Жарык. Жарык булактары;
• Жарыктаныш;
• Жарык-электромагниттик толкун.

Үй тапшырма:

• § 31,32 ни окуп, суоолорго жооп бергиле .

• Жарыктын ылдамдыгын билип, Күндөн жарык ар бир планетага канча убакытта жетээрин аныктап чыккыла.