Аллелдүү эмес гендер

Аллелдүү эмес гендер деген эмне?

Аллелдүү эмес гендер — бул ар кандай локустарда жайгашкан жана ар кандай функцияларды аткарган гендер. Алар бирдей белгинин ар түрдүү варианттарын камсыз кылбайт жана ар башка хромосомаларда же бир эле хромосомада, бирок ар башка аймактарда жайгашышы мүмкүн.

Аллелдүү эмес гендер бири-бири менен эпистаз, комплементардык, полимерия же башка түрлөрдө өз ара аракеттениши мүмкүн, ошондуктан алар фенотипти түзүүдө биргелешип иштешет.

Аллелдүү эмес гендердин мисалдары

1. Эпистаз: Бир ген башка гендин таасирин басып коёт.

   • Мисал: Мышыктардын түстүү пигментациясын аныктоо.

     • Ген B тышкандын кара түсүн аныктайт (B — кара, b — күрөң).

     • Бирок эгерде тышкандын генотипи cc болсо (ген С түстүн бар-жогун аныктайт), тышкан альбинос болот, башкача айтканда, ал такыр түс өндүрбөйт.

   • Бул жерде B жана С гендери аллелдүү эмес, себеби ар кандай локустарда жайгашкан жана ар кандай функцияларды аткарат.

2. Комплементардык гендер: Эки же андан көп гендер биргелешип белгилүү бир фенотипти түзөт.

   • Мисал: Бакалардын терисинин түсү.

     • Ген A жана ген B фиолет түстү камсыз кылат. A_ жана B_ болгондо гана фиолет түс пайда болот.

     • Эгерде бул гендердин бири рецессивдүү формада болсо (aa же bb), түс ак болуп калат.

3. Полимерия: Бир нече гендер бир эле белгинин интенсивдүүлүгүн жогорулатышы мүмкүн.

   • Мисал: Адамдын бою.

     • Боюн аныктаган бир нече ген бар (мисалы, A, B, C), алардын ар бири белгини узартат. Бул гендер ар башка хромосомаларда жайгашкан жана бири-бири менен байланыштуу эмес, бирок биргелешип иштешет.

Аллелдүү эмес гендер менен аллелдүү гендердин айырмасы

Жыйынтык

Аллелдүү эмес гендер — бул бир белгини эмес, ар кандай функцияларды аткарган жана ар кандай локустарда жайгашкан гендер. Алар фенотипти өзгөртүүдө өз ара аракеттениши мүмкүн, бирок бул өз ара аракеттенүү аллелдик байланыштан башкача болуп эсептелет.