Жаңа әдіс-тәсілдерді оқу-тәрбие үрдісіне еңгізудегі кедергілерді анықтап, жою жолдары.

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының«Жітіқара ауданы білім бөлімінің Естай Есжанов атындағы №9 жалпы білім беретін мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Жаңа әдіс-тәсілдерді оқу-тәрбие үрдісіне еңгізудегі кедергілерді анықтап, жою жолдары.

Орындаған: математика пәнінің мұғалімі Кужина С.У.

2024 жыл

“Мұғалім өз мамандығының мәңгілік оқушысы”

Джон Дьюи

Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасында бала кезден бастап, ересек жасқа дейін адамның біліміне жасалған инвестициялар қоғам өміріне елеулі өзгерістер енгізетіндігін дәлеледеп берген.

Қазақстандағы оқу жүйесіндегі басты жаңалық – мұғалімдердің жаңаша форматта білімін жетілдіруі болып отыр. Бұл -өркениет үрдісі. Ал қазіргі өркениетке ілесетін адам өмір бойы білімге ұмтылуы тиіс. Мұғалімдік тәжірибемдегі ендігі мақсат – оқу мен оқыту процесінде түрлі кедергілерді жеңе отырып,осы алған білімімді саралап, зерделеп, одан әрі толықтырып, нәтижелі білім беруге бағытталған әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалану жолдарын іздестіру.

Ал осы әдіс-тәсілдерді сабақ үдерісінде тиімді пайдалану үшін сабақ мақсаты нақты әрі қолжетімді болуы керек.

Өйткені сабақтағы ең маңыздысы қойылған дұрыс мақсат пен күтілетін нәтижелер. Дұрыс қойылған мақсат күтілетін нәтижелерге жету жолында нақты іс- әрекетке жетелейді.Бұған дейін дәстүрлі білім беру үдерісінде сабақ мақсаттарын шамадан тыс алатын едім. Ал ҚР педагог кадрлардың біліктілігін арттырудың бағдарламасы аясында үшінші деңгей бағдарламасын аяқтағаннан кейін, білім алу кезінде смарт мақсат қоюдың маңызын түсіндім.Сондықтан сабақтарымды жоспарлауда мен үшін маңызды сабақ мақсатын нақты әрі қолжетімді етіп құру болды.

1. Цифрлық технологияларға икемділік һәм цифрлық дағды

Қазірге жаһандану дәуірінде цифрлық сауаттылық, цифрлық дағды маманның кәсіби қызметін сапалы атқаруына көмек береді. Прогрессивті қоғам дамуында мұғалімде де цифрлық дағдылар болуы керек. 2019 жылы әлемдік эпидемия оқытудың қашықтан оқыту формасына енуіне байланысты цифрлық дағдылардың болуының маңыздылығын айқындап берді. Мұғалімнің цифрлық дағдыларының компоненттеріне:

Цифрлық оқытудың тиімді ортасы

ГЕЙМИФИКАЦИЯ сабақ өнер фантазия СТО анаграмма ребус тарсия мақал ұпай рейтинг адам оқушы мұғалим тіл мәдениет тренд мақала тикток инстаграм ойын қолдау лидер махсат старт нәтиже ГЕЙМИФИКАЦИЯ сабақ өнер фантазия СТО анаграмма ребус тарсия мақал ұпай рейтинг адам оқушы мұғалим тіл мәдениет тренд мақала тикток инстаграм ойын қолдау лидер махсат старт нәтиже

Мұғалімнің цифрлық дағдыларының компоненттеріне:

a) Цифрлық оқытудың тиімді ортасын қалыптастыра білу. Бұл сабақтарды көрнекі, қызықты етіп өткізу үшін интернет ресурстарды пайдалана білу дегенді білдіреді. Цифрлық оқыту ортасын 2 форматқа бөліп қарастыруға болады.

b) Виртуальды сынып жасауға дайындау. Бұл Google classroom, Zoom, MS Teams, Google Meet т.б қызметтерде оқыту мүмкіндігі ғана емес, бұл оқушылырды осы ресурстарды тиімді пайдалануға үйретуге бағытталады.

c) Әлеуметтік желілердің мүмкіндіктерін тиімді қолдану. Қазір оқушылардың басым бөлігі Tiktok, Instagram, Youtube аккаунттары бар белсенді қолданушылар қатарын құрайды. Қысқа ғана 30секундтық ролик, сіздің 45 минуттық сабағыңыздың негізгі формуласымен есебін шығарудың жолын көрсетіп бере алады. Бұл білім берудегі жаһандық заманауи талаптар мен трендтерді ескере отырып, қазіргі зейіннің аударылуы 12 секундтан 8 секундқа дейін қысқаруы дәлел. Қазіргі трендтер әлеуметтік желі арқылы оқушыларға үлкен әсері бар, бұл мұғалімдер үшін әсіресе жастары үшін зор бәсекелестік туғызады. Бұл салада да жарқын жетістікке жеткен, үлкен оқырмандар аудиториясына ие болған әріптестерімізде бар.

2.Storytelling дағдысы

Сторителлинг — көрерменді, оқырманды немесе тыңдаушыны әңгімелер арқылы өзіне тарту, мақсатына жету мүмкіндігі. Компаниялар өнімді немесе қызметтерді нарықта жылжыту үшін сторителлинг қолданады. Сторителлинг оқуда пайдалы болуы үшін оқиғаны қалай ұсынғыңыз келетіні туралы ойлануыңыз керек. Сторителлингты жүзеге асырудың көптеген әдістері бар, бірақ білім берудегі әңгіменің мақсаты білімді жеткізу және дағдыларды үйрету екенін есте ұстаған жөн.

a) Басты кейіпкер

Басты кейіпкер өмірі драматургияның классикалық ережелеріне бағынады: шығу тарихы(басы), сюжет, даму, шарықтау шегі және қорытынды бөлімдерден құралады. Мұнда құрылым мен визуалдан бастап кейіпкер мен сюжетке дейінгі барлық нәрсе маңызды. Басты кейіпкердің образына ене отырып оқушы мәселелерге тап болады, шешу жолдарын іздейді, іздену барысында жаңа көзқарас немесе дағдыға ие болып, соңында бұл мәселелерді шешеді.

b) Диалогтық тренажер

Диалогтық тренажерлер — бұл интерактивті жаттығулар, оның мәні: оқушының басқа кейіпкермен сөйлесуінің рөлдік моделін ойнауында. Кейіпкер әріптес, іскер серіктес, тұтынушы, және т.б. Мұндай «рөлдік» диалогтар барысында оқушының коммуникативті дағдылары қалыптасады, қиын жағдайдан дұрыс шығуды үйренеді, есептерді шешеді, сөйлеу конструкцияларын меңгереді (егер ол басқа тілде сөйлесуді үйренсе) және басқа да көптеген пайдалы дағдыларды алады.

c) Комикстер

Комикстердегі сторителлинг ғылымды танымал етудің күшті жанры (мысалы: PHDcomics сериясы). Комикста кейіпкерлер алдына мақсат қояды, өз үлгісімен қиындықтарды шешу жолдарын көрсетеді. Комикстік сюжетттер бір уақытта кез келген тұрмыстық немесе жұмыс жағдайын көрсете алады. Елімізде мемлекеттік тілді дамыту қоры қолдауымен отандық комикстер Qazcomics.kz сайты құрылған болатын. Сайтта Ер-Тарғын, Айша-бибі, Алпамыс, Ер Төстік, Қамбар батыр, Кенесары-Наурызбай комикстерін қарауға болады.

3. Өмір бойы оқу дағдысы

Қазіргі уақыт жылдам дамып, тез құбылуда. Барлық нәрсенің моделі сәт санап өзгеруде. Кеше ғана үйреніп-білген білімің бүгін жарамай қалатын дәуірде өмір сүріп жатырмыз. Оқудың пайдасы ұшан-теңіз екені барлығызға аян. Адам білмеген нәрсесінің дұшпаны, әсіресе хабары жоқ нәрседен күдіктеніп қорқады, шегіншектеп тартынады. Ал оқып біліп, зерттеп білмеген нәрсесінің табиғатын, қыр-сырын түсінген кезде өз-өзіне сенімділік, батылдық пайда болады. Көкірегі күдіктен сейіліп, қадамы нық, дауысы жарқын шығады. Білімді адамның кез келген іс әрекеті, адаммен сөйлесу мәдениеті, ұжымды басқару қабілеті, ұрпақ тәрбиелеудегі жұмысы, жасаған кәсібіде өзгеше болады. Бұл жайлы Ахмет Байтұрсынұлы былай дейді: “Білім — бір құрал. Білімі көп адам құралы сай ұста сықылды, не істесе де келістіріп істейді”.

4. Сыни ойлау дағдысы

Расында, қазір ақпарат ағыны өте көп, ақпарат жоқтығынан емес көптігінен қиналатын заманға тап келдік. Алған ақпаратымызды ақ қарасын ажыратпай біз нақты түрде ақпаратты қолдана алмаймыз. Осы жағдайда бізге сыни ойлаудың үлкен бір функциясы — көзсіз сенуден, дәлелсіз қабылдаудан бас тартатын – скептицизм яғни күмәндану көмекке келеді.

Күмәндану – сыни ойлаудың негізгі құрамдас бөлігі. Ол естіген, көрген оқыған нәрсенің бәрін автоматты қабылдаудан сақтайды. Күмәндану — дәлелденбеген мәлімдемелерді қабылдаудан бас тартуды білдіреді. Егер осыны бір сыни ойлау функциясын қолдануды қаласақ, ойланып 4 қарапайым сұрақты өзімізге қоя білу керекпіз. Қарапайым 4 сұрақтөмендегідей:

1. Неліктен мен бұлмәлімдемегесенуімкерек?

2. Осы мәлімдемеақпараттытаратыпотырғанға неге сенуімкерекнемесе неге мені осы мәліметкесендіргісікеледі?

3. Бұлтуралыбасқаақпараткөздері не дейдінемесе не белгілі?

4. Алдыңғысұрақтарғаөзімтолықжауапбереалдым ба?

Мұғалімніңкреативтіойлауы

Мұғалімгекреативтілікқажетдағды. Сабақберудежаңашылдыққакөңілбөлукерек. Осы туралыЖүсіпбекАймауытов: “Сабақ беру үйреншіктіжайшеберлікемес, олүнеміжаңаданжаңанытабатынөнер”. Сабақберудекреативтіліктіңқолданылуыжаңаданжаңанытабудыңбірденбіржолы. Оқушыларменжұмысжасаудазаманауимұғалімүшінкреативті болу – қызықты болу дегенсөз.

Эйзенхауэр матрицасы

Бірнешеістердіқатаржасаукерекболғанданемесеуақыттыңтығыздығында Эйзенхауэр матрицасыкөмектеседі. АҚШпрезидентіДуайтЭйзенхауерпайдаланғанматрицасынасәйкес, әрбірістімаңыздылығыменжеделдігінеқарай 4 топқабөлугеболады:

• А — маңыздыәріжедел (маңыздытапсырмалар, шұғылістер, қауыртжағдайлар)

• Ә — маңыздыжәнежеделемес (ұзақмерзімдіжоспар, диплом жазунемесеемтиханғадайындалу)

• Б — маңыздыемес, жедел (телефон қоңыраулары, туындағанмәселе)

• В — маңыздыемес, жеделемес (уақытұрлаушылыр)

Қорытынды

Оқушы болашақ тұлға ретінде қарасақ біз оның бойына өмір бойы оқу дәнігін егуіміз керек. Өмір бойы оқу дағдысын оқушыда қалыптастыру үшін біз мұғалімдер сол үлгінің алтын көшін бастар үлгісі, эталоны болуымыз керек.