Тіл және сөйлеу

ТІЛ ЖӘНЕ СӨЙЛЕУ

Шаханова Гульжан Сейсембекқызы

Жамбыл ауданы Ұзынағаш ауылы С.Бердіқұлов ОМ

(қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі) 5 сынып

[email protected] тел. 87475560683

Түсінік хат

«Қазақ тілінде» меңгерген білім, білік, дағдыларын жетілдіре түседі. Осы таңдау куры арқылы қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі оқушылардың тілге деген құрметін, арттыру арқылы сауатты сөйлеуге үйренеді. Грамматикалық сауаттылығы артады. «Тіл және сөйлеу » пәні – бастауыш сынып оқушыларының ауызша және жазбаша тілін дамытуды, яғни сөздік қорын байытуды, байланыстыра және грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйретуді, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды көздейді. Қазақ тілді емес мектептердегі оқушыларды қазақ халқының төл туындыларымен таныстыра отырып, олардың бойында мемлекеттік тілді құрметтеу мен отансүйгіштік сезімін қалыптастыру міндеті туындайды. Пәнді оқыту оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілін дамытуда да маңызды қызмет атқарады.Ұлттық тәрбие,рухани-мәдени құндылықтар, ана тілі және қазақ халқының салт-дәстүрі негізінде сусындаған жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал етеді. Адамның ішкі рухани жан дүниесі байлығын ашуға, адамгершілікке тәрбиелеуге, тілі мен қиялын дамытуға мүмкіндік береді. Қазақ тілі: жазба жұмыс түрлерін (мазмұндама, шығарма) орындау; сөздік қорын байыту, байланыстыра және грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйрету, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру; өз ойынан, үлгі бойынша, көргені немесе оқығаны бойынша мәтін (сипаттау, пайымдау, баяндау) құрастыру, мәтінді талдау, жоспар құру, мәтінге атау беру; жазба жұмыс түрлерін (мазмұндама, шығарма) орындау; жазба жұмыстарын сауатты жазу (қатесіз жазу); жазба жұмыстарын жазу барысында грамматикалық ережелерді қолдану, орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау.

Мақсаты:

Оқушылардың қазақ тілі пәнінен алған білімдерін жетілдіре отырып, тіл байлықтарын, өз ойларын нақты, терең мағыналы әрі көркем жеткізе білу дағдыларын дамыту:

Міндеті:

балалардың бір-бірімен дұрыс қарым-қатынас жасай білуге және табысқа

жетуге үйрету.

Сөз бен сөзді байланыстырып сауатты, сөйлеу мәдениетіне үйрету.

Үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуге , өнеге алуға жетелеу.

Өзіне сенімді, мәдениетті тұлға тәрбиелеу:

Оқушылардың білімге деген құштарлығын, еңбексүйгіштігін, орындалатын

жұмысқа деген жауапкершілігін арттыру, қиындықтарды жеңе білуге

үйрету, баулу.

Күтілетін нәтиже:

Сөз бен сөзді байланыстырып сауатты, сөйлеу мәдениетіне үйренеді.

Өзіне сенімді, мәдениетті тұлға тәрбиеленеді.

Оқушылардың білімге деген құштарлығын, еңбексүйгіштігін, орындалатын

жұмысқа деген жауапкершілігін арттырады, қиындықтарды жеңе білуге

үйретеді.

Ойын еркін жеткізуге мүмкіндік алады:

Есте сақтау қабілеттерін дамытады:

Сөздік қоры, тіл байлығы жетіледі:

Жан-жақты ізденушілігі артады:

Өзектілігі:

Баламен жеке дара жұмыстар жүргізілу барысында оның жан-жақты дамуына, қоғамға бейімделуіне жағдай туғызу:

Сынып ұжымында әр түрлі деңгейдегі оқушылардың өздерін емін-еркін ұстауға бейімдеу:

Балада болашаққа деген басқаша көзқарас қалыптастыру.

Қолданылатын технологиялар: сыни тұрғыдан ойлау,кейс технологиясы, АКТ

Қолданылатын әдістер: «Ыстық орындық», «Микрафон», «алма ағашы», «сұрақ-жауап».

Тіл және сөйлеу

күнтізбелік- тақырыптық жоспар

Аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат

1.Кіріспе. 1 сағат.

2.Тіл және сөйлеу. 1 сағат. Оның маңыздылығы.

3. Тіл –қатынас құралы. 1 сағат.

4. Менің –сыныптарым. 1 сағат. Мәтін. Талдау.

5. Мен және менің достарым.1 сағат. Мазмұндау. Талдау.

6.Дыбыс пен әріп. 1 сағат. Дыбыстың айтылуы

7.Дауысты дыбыстар.1 сағат. Оның түрлері.

8.Жуан дауысты дыбыстар.1 сағат.Айтылуы.

9. Жіңішке дауысты дыбыстар. 1 сағат.Еріндік. Езулік.

10.Буын және оның түрлері.1 сағат. Буын. Буын үндестігі.

11.Дауыссыз дыбыстар және оның түрлері.1 сағат. Қатаң, Ұяң, үнді.

12.Сөз. 1 сағат. Оның мағынасы.

13.Сөз ойла, тез ойла. 1 сағат.Фонетикалық талдау. Сөз құрау. Сөйлем.

14. Қарама-қарсы мағыналы сөздер.1 сағат. Антоним. Омоним. Синоним.

15. Мәтінмен жұмыс. 1сағат.Мәтінді түсініп оқу. Ат қою.

16. Дыбыстық талдау.1 сағат. Дыбыс. Оның түрлері. Жуан дыбыстар.

17. Қайталау.1 сағат. Сөйлем құрау. Суретке қарап әңгімелеу.

18.Сөйлем.1 сағат. Оның түрлері. Хабарлы сөйлем. Лепті сөйлем.

19. Жаттығу жұмыстары.1 сағат. Мәтінмен жұмыс. Мәтін бойынша с.

20.Сөз таптары. 1 сағат.Есімдік. Үстеу.Одағай.

21. Заттың атын білдіретін сөздер-зат есім. 1 сағат.

22. Жаттығу жұмыстары.1 сағат. Өткенді қайталау.

23. Заттың қимылын білдіретін сөздер –етістік. 1 сағат.Етіс түрлері.

24. Заттың сынын білдіретін сөздер –сын есім.1 сағат.Оның түрлері.

25. Жаттығу жұмыстары.1 сағат. Мәтін құрау.

26.Заттың санын білдіретін сөздер –сан есім. 1 сағат.Реттік сан есім.

27.Өз біліміңді тексер. 1 сағат.Тест. Талдау. Мәтінді аудару.

28. Сөйлеу мәдениеті. 1сағат. Сөз өнері. Сыпайылық.

29. Диалог. 1 сағат.Аялдамада. Дүкенде. Асханада.

30.Сіз деген -әдеп.1 сағат.

31.Сыпайы сөйлей білесің бе? 1 сағат. Үлкенге құрмет

32. Өз біліміңді тексер. 1 сағат. Дыбыстық талдау.

33. Қайталау.1 сағат. Мәтінмен жұмыс.

34. Қорытынды бақылау тест. 1 сағат.

Пайдаланған әдебиеттер:

Бастауыш сыныптарда жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамыта оқыту әдістемесі.

Б.Қ.Игенбаева (2005)

Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту жолдары

Алматы (2009)

Ана тілі хрестоматия

Атамұра (2010)