«Мы? бір ма?ал, ж?з бір ж?мба?»

Саба?ты? та?ырыбы: «Мы? бір ма?ал, ж?з бір ж?мба?»

Саба?ты? ма?саты:

1.     О?ушыларды? халы? ауыз ?дебиетіне деген с?йіспеншілігін, ?ызы?ушылы?ын, шешендік ?нерін, ойлау ?абілетін дамыту.

2.     Халы? ауыз ?дебиетін пайдаланып, оны орынды ?олдана білуге, шаршы топ алдында с?з ж?йесін таба білуге ?йрету.

3.     Халы? ауыз ?дебиетін ??рметтеп, оны дамыту?а, тіл м?дениетіне, досты? ?арым ?атынас?а, ой ?ш?ырлы?ы мен тап?ырлы??а, ?з ?лтын с?юге, халы? м?дениетін жал?астыру?а т?рбиелеу.

Саба?ты? ?дісі: интеллектуалды сайыс

К?рнекілігі: Халы? ауыз ?дебиеті бойынша «Ел аузынан» ??гімелер,

                          ма?ал-м?телдер, ж?мба?тар, на?ыл с?здер.

І. ?йымдастыру кезе?і

         Кіріспе.

Ж?ргізуші: ??рметті к?рермендер!

7 сыныптар арасында «Мы? бір ма?ал, ж?з бір ж?мба?» ойын жарысы ?ткелі отыр.

М?нда?ы ма?сатымыз-халы? ауыз ?дебиетін дамыту, халы? м?расын са?тау ж?не жал?астыру, тап?ырлы? пен ой ?ш?ырлы?ына т?рбиелеу. Ма?ал-м?телдер ?асырлар шежіресі, онда халы? тарихы, оны? ?леуметтік тіршілігі, а?ыл-?негесі мол к?рініс тап?ан. Ма?ал-м?телдер ой д?лдігімен тере?дігімен, ы?шамдылы?ымен ерекшеленеді. ?мірді? сан алуан ??былыстарында?ы халы?ты? ?асырлар бойы т?жірибесі ?орытылады.

         Ж?мба?тар да ауыз ?дебиетіні? ертеден келе жат?ан т?рі. Жалпы ал?анда ж?мба? адамны? д?ниетану жолында?ы ойыны?, ?иялыны? шамасын білдіреді. Онда хал?ымызды? ой-?иялы дамуыны? ізденістеріні? ізі жатыр.

Ж?мба?тан халы?ты? ойлау ж?йесін танимыз. Б?гін ортамыз?а халы? ауыз ?дебиетіні? е? жанашырларыны? бір тобы келіп отыр.

         ?адамдары?а н?р жаусын дей келе, б?гінгі «Мы? бір ма?ал, ж?з бір ж?мба?» ойын жарысыны? ашылуын жариялаймыз.

Жарысты? шарты:

1. ?здерін таныстыруы, ?раны, т?сбелгісі, аты. 2. Ма?алдар сайысы. 3. Ж?мба?тар сайысы. 4. К?рермендер сайысы. 5. С?здерге ж?мба? ??растыру.
2. Ма?алды? ма?ынасын т?сіндіру.

7. Ж?мба?ты? жауабына ойтол?ау.

8. ?орытынды б?лім.

1 – б?лім. Сайыскерлер ?здерін таныстырады. Сайысты? шарты. 2 – б?лім. а) с?зге ма?ал ??растыру; ?) берілген ма?алдарды? жал?асын табу; б) с?зді? ма?ынасын ашу. 3 – б?лім. а) ж?мба? шешу; ?) ж?мба? дайындап келу. 4 – б?лім. а) к?рермендерге ж?мба? беру;

5-б?лім.  С?здерге ж?мба? ??растыру.

?алам, кітап, доп, машина, ауа, т?ман, кітап, тасба?а, ит, ?ылыш.

6- б?лім.

Ма?алды? ма?ынасын т?сіндіру.

1.?з білмегені?ді кісіден с?ра,

?лкен жо? болса, кішіден с?ра.

2. А?ыл к?пке жеткізер,

    ?нер к?кке жеткізер.

7-б?лім. Ж?мба?ты? жауабына ойтол?ау.

1.Т?ра?ы ?р ?йде, жалы орын с?биге,

Ша??ы табан ?йшік ол, тербететін ?рине            (Бесік)

2. С?мбіле теректі, жасыл теректі,

      Ерден ?алмайды, жау?а керекті.       (Найза)  

Сайыс басталмас б?рын ?діл?азылар ал?алары сайланады.

 Сайыс т?рт жол ?ле? шума?ымен басталады. ?рі ?атты, ?рі т?тті ?мірге, Келген жо?пыз кешке бекер еруге Тиістіміз болаша?ты? алдында, Тік т?регеп, тура жауап беруге. Білікті бірді жы?ар, білімді мы?ды жы?ар, - дегендей о?ушыларды? тап?ырлы?ы мен ой – ?рісін тексеру ма?сатында 2 – б?лімін бастаймыз. Бірінші кезек. Ма?алды ??растыру. а) е?бек; ?) ана тілі; б) досты?. Екінші кезек. Ма?алды жал?астыру. 1. Баланы? ?яты – ?кеге... (?ызды? ?яты – шешеге.) 2. Ата?а не ?ылса?,... (алды?а сол келер.) 3. Ту?ан жердей жер болмас... (ту?ан елдей ел болмас.) 4. Батыр туса – ел ырысы,... (жа?быр жауса – жер ырысы.) 5. Екі жа?сы ?ас болмас,... (екі жаман дос болмас.) 6. Т?ртеу т?гел болса, т?бедегі келеді,... (алтау ала болса, ауызда?ы кетеді.) 7. ?депті елді? баласы,... (алыстан с?лем береді.) 8. ?яда не к?рсе?... (?ш?анда соны ілерсі?.) 9. С?з ж?йесін тапса... (мал иесін табар.) 10. Жа?ыны?ды жаттай сыйла,... (жат жанынан т??ілсін.)

11.?яда не к?рсе?, ?ш?анда соны іледі. 12.К?лме досы?а, келер басы?а. 13. Ата к?рген – о? жанар, шеше к?рген – тон пішер. ?шінші кезек. Т?ра?ты с?з тіркесіні? ма?ынасын ашу. 1. А?са? ?ой т?стен кейін ма?ырайды. (кеш, ж?й) 2. Тілді? ?шында т?р. (?мыту, жеткізе алмау) 3. Ит ?лген жерде. (алыс, ?ашы?) 4. ?ас пен к?зді? арасында. (лезде, тез, жылдам) 5. Т?бе шашы тік т?ру (?ор?у, ?рейлену) 6. Тай?а та?ба бас?андай. (аны?, на?) 7. ?ріп ауыз?а сал?андай. (?демі, с?лу) 3 – б?лім. Ж?мба?тар шешу. 1. Тиіп кетсе жырла?ан, дауысы к?пке ?на?ан. (Домбыра) 2. Бір кітапты? пара?ы, к?нде азайып барады. (К?нтізбе) 3. Таудан биік, те?ізден тере?. (А?ыл) 4. Жа?ылмастан жетеуі, кезек ?ызмет етеді. (Апта к?ндері) 5. ?зім с?зден т?рамын, ая?та?ан ойды ??рамын. (С?йлем) 4 – б?лім. А) К?рермендерге ж?мба? беру.

5 – б?лім.    С?здерге ж?мба? ??растыру.

?алам, кітап, доп, машина, ауа, т?ман, кітап, тасба?а, ит, ?ылыш.

6- б?лім.Ма?алды? ма?ынасын т?сіндіру.

           1.?з білмегені?ді кісіден с?ра,

             ?лкен жо? болса, кішіден с?ра.

           2. А?ыл к?пке жеткізер,

               ?нер к?кке жеткізер.

7-б?лім.  Ж?мба?ты? жауабына ойтол?ау.

     1.Т?ра?ы ?р ?йде, жалы орын с?биге,

          Ша??ы табан ?йшік ол, тербететін ?рине            (Бесік)

     2. С?мбіле теректі, жасыл теректі,

      Ерден ?алмайды, жау?а керекті.       (Найза)

Саба?ты ?орытындылау. Сайыскерлерді? білімдерін, тап?ырлы?тарын саралау ?шін с?з кезегі ?діл?азылар ал?асына беріледі. Же?імпаздарды аны?тап, марапаттайды