Сабырдуу болсоң озорсун, Сабырсыз болсон осолсун

Сабырдуулуктун (толеранттыктын) чечмелениши

«Толеранттык» сөзүн «сабырдуулук» деп которуу эң туура болот. Бул – теги, маданияты, көз карашы жана адамдык башка сапаттары боюнча айырмаланган кишилерди түшүнүү, сыйлай билүү жөндөмү. Балдарды сабырдуулукка тарбиялоо менен биз өлкөбүздүн жана бүткүл дүйнөнүн алда канча бейпил жана үзүрлүү келечегин камсыз кылабыз. Дүйнөдөгү каршылашуулардын негизги себеби – адамдардын тышкы көрүнүшүндөгү, тилиндеги, көз карашындагы ж. у. с. айырмачылыктар.

Сабырдуулуктун ар кайсы тилдердеги мааниси бирдей эмес. Мисалы, англис тилинде «инсанды жана нерсени каршы болбой кабылдоо даярдыгы жана кудурети» дегенди билдирет. Французча – «башка адамдын эркиндигин, ойлонуу ыгын, жүрүм-турумун, адептик жана диний көз карашын урматтоо». Кытай тилинде сабырдуулук «башкаларга жол берүү, оң кароо, айкөлдүк кылууну» билдирет. Араб тилинде сабырдуулук – «башкаларга кечиримдүүлүк, сылык-сыпаалык, боорукердик, түшүнүүчүлүк, кол сунуучулук». Фарси тилинде: «сабырдуулук, чыдамдуулук, элдешүүгө даярдык». Орус тилинде толеранттык термини негизинен медицинада колдонулуп, «сезгичтиктин начарлашына байланыштуу кандайдыр бир жагымсыз таасирге жооп кайтаруунун жоктугун же начарлашын» билдирчү. Ал эми «сабырдуулук» (башка адамдардын пикирин чыдап угуу, аны менен келишүү, башкалардын жүрүм-турумуна кечиримдүү мамиле жасоо жөндөмү) терминине соңку беш-алты жылга чейин толеранттыктын маанилери толук камтылбай келген.

Азыркы кезде толеранттык таануу, кабыл алуу, түшүнүү сыяктуу түшүнүктөрдүн алкагында карала баштады. Таануу – бул бөлөкчө баалуулуктарды тутунган, ойлому менен жүрүм-туруму да башкача бирөөнү дал ошол бирөөдөй көрө билүү. Кабыл алуу – бул ушундай айырмачылыктарга оң мамиле жасоо. Түшүнүү – бул башка бирөөнү ичкериден көрө билүү, анын жан дүйнөсүнө бир эле учурда эки көз караштан: өзүнүн жана анын өңүтүнөн карай билүү.

1996-жылы БУУнун Башкы Ассамблеясы ага мүчө мамлекеттерге жыл сайын 16-ноябрды Сабырдуулукка арналган эл аралык күн катары белгилөөнү сунуштады, бул күнгө карата окуу жайларга, жалпы эле коомчулукка багытталган тийиштүү иш чаралар өткөрүлөт.

Сылыктык – адамдарды сыйлоо жүрүм-турумдун күндөлүк ченеми жана айланадагылар менен баарлашуунун демейки ыкмасы болуп калган, кишинин жүрүм-турумун мүнөздөгөн адептик сапаты. Сылыктыктын сырткы белгиси тийиштүү коомдо кабыл алынган сыпаалык эрежелерин сактоодон көрүнөт.

Сабырдын түбү сары алтын.

Сабырдуу болсон озорсун, Сабырсыз болсон осолсун.

Сүйлөшүүгө дилгирлик – бир тараптын экинчи тарап менен баарлашууга ачык-айкын кызыккандыгы. Сүйлөшүү адамдар ортосунда маалымат алмашуу ыгы, демек, сүйлөшүү ар кандай түшүнбөөчүлүктү жоюу ыкмасы жана чыр-чатакты чечүү ыкмасы боло алат.