География 1-курс

ААЛАМ – өнүгүү процессинде формасыб-ча чексиз, ар түрдүү, мейкиндик ж-а убакыт жагынан чектелбеген бүткүл материялык дүйнө, түпсүз мейкиндик. Күн системасындагы Жер ж. б. планеталар 100 миллиарддан ашык жылдыздан турган Галактикага кирет. Ааламдын астрономиялык аспаптар м-н изилдөөгө мүмкүн болгон бөлүгү Метагалактика деп аталат. Ал бир нече миллиард Галактикадан турат. Эң жакын Галактикадан чыккан жарык нур Күн системасына жүз миң жылда араң жетет.

АБА – атмосфераны түзүүчү газдардын табигый аралашмасы. Жер бетине жакын кургак аба 78,084% азоттон, 20,946% кычкылтектен, 0,934% аргондон, 0,03% көмүр кычкыл газынан турат. Калган 0,003% неон, гелий, криптон, метан, суутек, ксенон, азоттун кычкылы, озон, аммиакка тиешелүү. Абада ар дайым суунун 0,2ден 3% чейин буулары кездешет. Андан башка, кеңдикке жараша

өсүмдүктөрдүн ж-а минералдык заттардын чаңдары болот. Аба массасынын 4/5 бөлүгү Жер бетине жакынкы тропосферада (0–18 км) топтолгон. Улам жогорулаган сайын аба суюлуп, жеңил газдар басымдуулук кылып, 1500–2000 км бийиктикте жоголот.