"Ашыкъларнынъ терджиманы" эссе Ашыкъ Умернинъ 395 – йыллыгъына багъышлана

Ашыкъларнынъ терджиманы

«Гонълюми алды элиле бир дильбер алидженап,

Атеш-и ашкъ иле янды джигерим олды кебап.

Леблернинъ гульабе бенъзелер, янагъынъ гуль кибидир,

Мен сенинъ диваненъим, истер ат, истер ольдир!»

(Ашыкъ Умер)

Огюмде Ашыкъ Умернинъ эки томлыкъ «Шиирлер гъазеллер» китабы. Бойле салмакълы джыйынтыкъны корип мен анълайым, рухий джевъэр эскирмек бильмей. Эдебиятнынъ акъикъий эсерлери узун девир, омюр сюрелер. Биз оларны окъуймыз, зенгинлешемиз.

Ашыкъ Умер – медениетимиз тарихында буюк итибаргъа акълы сима.Бу йыл - 2017 сенеси онынъ догъгъанына 395 йыл оладжакъ.

Халкъ ичинден чыкъкъан ве аман-аман бутюн омрю чет иллерде кечкен, гъурбетликте яшап иджат эткен Ашыкъ Умер 300 йылдан сонъ кене озь халкъынынъ къучагъына къайтып кельди, оны энди эдебий яшатаджакъ тувгъан миллетине къавушты.

Онынъ битмез-тюкенмез шиириети, ирмакълы миллий медениетимизнинъ, къайнакъ чокърагъына келип къошулды.

Ашыкъ Умер севги шиириетинде юксек инджеликни къачырмай, халкъ аэнкинен, халкъ музыкасынынъ джошкъун макъамынен сазы элинде, халкъ огюнде эм чалып, эм шиирлерини окъувдан алгъан севинчини, омюрининъ бахытлы дакъкъалары эсап эткен. Ашыкъ Умер истидадында ильхам – догъма бир хасиет олгъанындан, озюнинъ нешъэли саатлеринде, атта къайгъылы дакъкъаларында биле бу юксек, табиий хасиет оны терк этмеди. Ашыкъ Умернинъ энъ кучьлю ильхамлы, самимий истидады онынъ севги шиирлеринде ве ашыкъ йырларында ачыкъ корюнмекте.

Севги иле ильхамнынъ бирлешювинден асыл олгъан къудрет, азаматлыкъ, мукъаддеслик Ашыкъ Умернинъ шиирлерине эбедий шан ве шереф кетирген. Ашыкъ Умер саз шаирлери арасында, бу джеэттен акърансыз, мисальсиз шаирдир.

Ашыкъ Умер шиирлеринде севги, муаббет, мерамет, адалет, инсангъа урьмет, намус акъкъында яза.

Ашыкъ олдум бен йине биркъашы козю къарае

Эки гонъуль бир олынджа кимсе кирмез арае.

Къачма бенден севгилим дестане вирмем бен сени

Тенде джаным вар икен душмане вирмем бен сени.

Ашыкъ Умернинъ эдебий тили, бизим эдебий тилимизнинъ энъ муреккеп заманында шекилленгени, мени тюшюнджеге далдыра, о себептен ондаки шимдилик анълашылмагъан сезлерден ред этмейип, оларны анъламакъ елларыны къыдырмакъ керекмиз. Чюнки бу эдебий тильнинъ озюнде классик шаирлернинъ чокътан-чокъ тиль сырлары бар.

Ашыкъ Умер озь шиирлеринде низам ве интизам даиресинде юксек бедииет, эстетика тертибинде яратмагъа ве буны эр шиирде дегиль, эр мысрада, сатырда къорчаламагъа бильген шаир.

Халкъымызнынъ мешур шаири Ашыкъ Умернинъ яшагъан заманы пек артта, узакъта къалды. Онынъ пек чокъ эсерлери динълейджисини, окъуйыджысыны корьмей, гъайып олдылар. Кечкен девирлерде онынъ сакъланып къалгъан шиирлери чокъ ерлерде нишир этильди.

Тувгъан халкъ оны яхшы биле ве унутмайджакъ. Ашыкъ Умер поэзиямызнынъ ифтихарыдыр.

Динълесинлер эндиден сонъ халкъ меним иджадымы.

Бильмегенлер бильсинлер эм шиирим, эм адымы.

Ашыкъ Умер