10-класс Физика сабагы Жылуулук жана сыйымдуулук

Сабактын темасы: Маселе иштөө

Сабактын максаты:

• Маселе иштөө ыкмаларынын негизги этаптарын түшүнүү жана аны физикадагы практикалык мисалдар менен колдонуу.
• Эки жана көп этаптуу маселелерди чечүүдө логикалык ой жүгүртүүнү жана математикалык эсептөөлөрдү жасоо.

• Физикадагы мыйзамдарды таануу жана аларды колдонуп, күнүмдүк жашоодогу маселерди чечүү.

• Жылуулук саны деген эмне жана ал кандай физикалык процесстерде колдонулат?
• · Жылуулук сандын өлчөмү кандай бирдик менен өлчөнөт? Ал кандай формула менен эсептелет?
• · Жылуулук өткөрүмдүүлүк деген эмне жана анын мааниси кандай? Бул процессти түшүндүрүп бериңиз.
• · Температуранын өзгөрүшү менен заттын жылуулук сыйымдуулугу (C) кандай байланышта болот?
• · Энергиянын сакталуу мыйзамы жылуулук процесстеринде кандайча иштейт? Мисал келтириңиз.
• · Муздатуу процессинде жылуулук санынын өзгөрүшүн кандайча түшүндүрсө болот? Муздак суу менен жылуу сууга салыштырганда энергиянын айырмасы кандай болот?
• · Ысык денеден муздак денеге жылуулук берүү процесси кандайча иштейт? Бул процесс кандай факторлорго таасир этет?
• · Калория деген эмне жана ал кандай өлчөмдө энергияны билдирет? 1 калория канча джоульге барабар?
• · Фазалык өзгөрүү (балкыган, кайнаган) учурунда жылуулук саны кандайча өзгөрөт? Бул процесстердин физикалык маанисин түшүндүрүңүз.

Жылуулук изоляциясы :

• Үйдүн жылуулук изоляциясы, терезелер жана дубалдар, жылуулукту сактоо үчүн колдонулат. Бул учурда материалдардын жылуулук өткөрүмдүүлүгү жана алардын жылуулук сандары чоң мааниге ээ. Мисалы, көбүнчө үйдө температураны кармап туруу үчүн изоляциялоочу материалдар (полиуретан, көк көбүк) колдонулат.
• Үйдүн жылуулук изоляциясы, терезелер жана дубалдар, жылуулукту сактоо үчүн колдонулат. Бул учурда материалдардын жылуулук өткөрүмдүүлүгү жана алардын жылуулук сандары чоң мааниге ээ. Мисалы, көбүнчө үйдө температураны кармап туруу үчүн изоляциялоочу материалдар (полиуретан, көк көбүк) колдонулат.

Кулинария :

• Күнүмдүк жашоодо тамак даярдоодо жылуулук саны колдонулат. Мисалы, ашканада азыктарды бышыруу үчүн калориялар колдонулат, бул учурда энергия азыктарга жылуулук түрүндө өтүп, алардын температурасы көтөрүлөт.
• Күнүмдүк жашоодо тамак даярдоодо жылуулук саны колдонулат. Мисалы, ашканада азыктарды бышыруу үчүн калориялар колдонулат, бул учурда энергия азыктарга жылуулук түрүндө өтүп, алардын температурасы көтөрүлөт.

Көйгөй жаратуучу жабдуулар :

• Мисалы, кайнаткычтар (чайкана, ысык суу колдонуучу жабдуулар) жылуулук санын колдонуп, суу же башка суюктуктарды керектүү температурага жеткирет.
• Мисалы, кайнаткычтар (чайкана, ысык суу колдонуучу жабдуулар) жылуулук санын колдонуп, суу же башка суюктуктарды керектүү температурага жеткирет.

Медицина :

• Кээде жылуулук санын колдонуу дене температурасын өлчөө, физикалык терапия жана физиотерапевтикалык процедураларда колдонулат. Мисалы, жылуулук терапиясы булчуңдардагы ооруну жеңилдетүү үчүн колдонулуп, термокомпресстер аркылуу денеге жылуулук берилет.
• Кээде жылуулук санын колдонуу дене температурасын өлчөө, физикалык терапия жана физиотерапевтикалык процедураларда колдонулат. Мисалы, жылуулук терапиясы булчуңдардагы ооруну жеңилдетүү үчүн колдонулуп, термокомпресстер аркылуу денеге жылуулук берилет.

Кооздоочу жана энергияны үнөмдөөчү системалар :

• Энергияны үнөмдөөчү техникалык жабдууларда (мисалы, күн энергиясын жыйноо панелдери, энергиянын төмөнкү жоготуусу үчүн тоңдуруу жабдуулары) жылуулук саны аныктоо маанилүү. Бул жерде жылуулук энергиясы дагы тепкичтүү процесстерде колдонулат.
• Энергияны үнөмдөөчү техникалык жабдууларда (мисалы, күн энергиясын жыйноо панелдери, энергиянын төмөнкү жоготуусу үчүн тоңдуруу жабдуулары) жылуулук саны аныктоо маанилүү. Бул жерде жылуулук энергиясы дагы тепкичтүү процесстерде колдонулат.

Автоунаалардын муздатуу системалары :

• Автоунааларда, суук абада же ысык абада, жылуулук саны двигателди муздатуу системаларында маанилүү. Машинанын радиатору жана муздатуу системалары жылуулукту эффективдүү алып чыгууга көмөктөшөт .
• Автоунааларда, суук абада же ысык абада, жылуулук саны двигателди муздатуу системаларында маанилүү. Машинанын радиатору жана муздатуу системалары жылуулукту эффективдүү алып чыгууга көмөктөшөт .

• Үй тапшырмасы:
• Окуучуларга үй тапшырмасында төмөнкү маселелер берилет: 20-көнүгүү