1873-1876-жылдар

Тема:

1873-1876-жж. көтөрүлүш. Түштүк Кыргызстанды Россиянын басып алышы

Сабактын максаты:

• XIXк. 60-70-жж. Фергана өрөөнүндөгү коомдук саясий абалды билүү аркылуу, көтөрүлүштүн себептерин аныктайсыңар;

• көтөрүлүштүн башталышы жана анын мезгилдери менен таанышасыңар ;
• көтөрүлүштүн жүрүшү жөнүндө маалымат алып, картадан ал аймактарды тактайсыңар;

Алымбек датка

Алымбек датка

Рапорт

«Толкундоолор Кокон хандыгы кулчулукка айланткан түштүктө , тоолордо башталды . Хан кыргыздардан өтүп жаткан жыл үчүн зекет чогултууга өзүнүн зекетчилерин жөнөтөт. Зекеттин өлчөмү адаттагыдан бир кыйла жогору (ар бир түтүндөн мурдагы бир койдун ордуна үчтөн) болгон. Зекетти чогултууда элдин нааразычылыгы күчөгөн. Зекет чогултканы келгендерди токмоктошуп (айрымдарын өлтүрүшүп), алар чогултууга үлгүргөн мал-мүлктү талап алышкан. Бул хандын кыжырын кайнатып, моюн сунбагандарды токтоосуз жазалоого буйрук кылган. Жаңы куугунтуктоо жана жазалоо башталган. Ушундан кийин 20 миңдей түтүн кыргыз 10 миңдей түтүн кыпчак бийик тоолорго көчүп кетишкен, акырындык менен ханга нааразы болгондор дагы кошулушкан”

1873-1876-жж. көтөрүлүштүн негизги себебин аныктагыла?

3. салыктын к ө б ө й ү ш ү

1. куугунтуктоо

4. элдин жакырданышы

2. жазалоо

1873-1876-жж. элдик к ө т ө р ү л ү шт ү н I-мезгили: 1873-1874-жылдар

• К ө т ө р ү л ү шт ү н башталышы: 1873-жылдын жазы.
• Ө зг ө ч ө л ү г ү :

• Чаржайыт чыгуулар менен коштолуу;
• т ө м ө нд ө н жогору ө н ү кк ө н;
• Кудаяр хандын бийлигине каршы антифеодалдык кыймыл;
• Кыргыз, кыпчак уруулары 132 ми ң ден ашуун т ү т ү н ү бар 42 уруу;

• К ө т ө р ү л ү шт ү н жетекчилери: Искак Асан уулу (Полот хан), Мамыр Мерген уулу, Мамырбай
• К ө т ө р ү л ү ш ж ү рг ө н аймактар: Алай, Аксы, Эки Суу, Лейлек

Тогуз-Торо

Олуя-Ата

Сыр-Дарыя

Бишкек

Кара-Кол

Мерке

Токмок

Кара-Балта

Барскоон

Жумгал

Ат-Башы

Куртка

Нарын

Чиназ

Аксы

Ташкент

Өзгөн

Алай

Эки-Суу

Кокон

ош

Кызыл-Коргон

Лейлек

Доорот-Коргон

6

1873-1876-жж. элдик көтөрүлүштүн II-мезгили: 1875-1876-жылдар

• Көтөрүлүштүн башталышы: 1875-жылдын жазы.
• Өзгөчөлүгү: Кудаяр хандын элге үч эсе салган оор салыгы,орус колонизаторлоруна каршы күрөшүү , кыргыз, кыпчак, өзбек, тажик улутундагылардын катышышы;
• Көтөрүлүштүн жетекчилери: Искак Асан уулу (Полот хан), Абдрахман абтабачы
• Көтөрүлүш жүргөн аймактар: Лейлек, Өзгөн, Жалал- Абад, Эки Суу аралыгы, Анжиян, Кокон

Тогуз-Торо

Олуя-Ата

Сыр-Дарыя

Мерке

Бишкек

Кара-Кол

Токмок

Кара-Балта

Барскоон

Жумгал

Ат-Башы

Куртка

Нарын

Чиназ

Жала-Абад

Ташкент

Өзгөн

Анжиян

Кокон

ош

Эки-Суу

Кызыл-Коргон

Лейлек

Доорот-Коргон

6

Полот хан, Исхак Асан уулу

Мамыр Мерген уулунун Түркстан генерал –губернаторунун жакын адамы Жоробекке жазган каты

« ... Сиз билгендей Коконго караган кыргыздардын баары Кудаяр ханга баш ийет. Кысымга алуу, куугунтуктоо, казыкка отургузуу өң д үү ө т ө коркунучтуу жазалоонун к ү ч ө ш ү бизди хандан б ө л ү н үү г ө , ага каршы к ү р ө ш үү г ө т ү ртт ү . Кыргыздардын мундуз, кутчу, отуз уул, т өө л ө с, найман, кызылаяк, нойгут, кыргыз - кыпчак, адыгине, б ө р ү жана баргы... бардыгы болуп 300 ми ң т ү т ү нч ө . Эгерде м ү мк ү нч ү л ү к болсо, сизге кыйынчылык турбаса, жогорудагы айткандарыбыз ж ө н ү нд ө генерал-губернаторго билдирсе ң из. Ал улуу урматуу макул болсо биз, кокондун бактысыз к ү нкорлору, Кудаяр хандын тирандыгынан кутулуп, тынч жашоо табар элек»

1873-1876-жж. көтөрүлүштүн экинчи мезгили... каршы күрөшү менен өзгөчөлөнөт

1. Кудаяр хандын эзүүсүнө

2. Орус колонизаторлоруна

1873-1874-жж. көтөрүлүштүн

I-мезгилинин мүнөзүн аныктагыла

1. антикокондук

3.антиколониялык

4. улуттук

2. антифеодалдык

“ Газават” урааны–бул...

2. Кокон хандыгынын орустарга каршы урааны

Ү йг ө тапшырма:

§3

23,24,25- беттердеги документүү материалдар менен таанышуу,

30-беттеги суроолорго жооп берүү .