СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Абтаһан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ

Нажмите, чтобы узнать подробности

буряадаар ба ородоор бэшэгдэдэг абтаһан үгэнүүдтэй танилсалга

Просмотр содержимого документа
«Абтаһан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ»

5-дахи анги. Буряад хэлэн. Сэдэб: «Абтаһан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ»

Багша

Норбоева Оюна Тогтохоевна, Санагын дунда һургуулиин буряад хэлэн болон уран зохёолой багша, мэргэжэлэй дээдэ шатын хэмжээтэй

Хэшээлэй сэдэб

Абтаһан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ

Хэшээлэй янза

Шэнэ сэдэб үзэлгэ

Хэшээлэй гол зорилго

Һургалгын: абтаһан үгэ гэжэ ойлгосо тухай мэдэсэ һэргээхэ, тэдэниие текст сооһоо олуулха, зүб бэшэлгэтэй танилсуулжа эхилхэ;

Хүгжөөлгын: һурагшадай аман ба бэшэгэй хэлэлгэ хүгжөөлгын ажал үргэлжэлүүлхэ, ухаан бодолынь гүйлгүүлхэ, хадуун абалга һайжаруулха;

Хүмүүжүүлгын: хамтын ажалай дүршэл олгуулха,арадай түүхэдэ тусхай һонирхол түрүүлхэ.

Хэшээлэй түсэблэһэн дүнгүүд:


Буряад хэлээр шадабари (предметные): абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгын шанарнуудтай танилсуулха, текст сооһоо тэдэниие элирүүлжэ һургаха.

Метапредметнэ: текст ойлгон уншуулжа һургаха ажал үргэлжэлүүлхэ, үхибүүдээр хэһэн ажалыень шүүмжэлүүлхэ.

Үхибүүнэй өөрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные): абтаһан үгэнүүдтэ үхибүүдэй һонирхол татаха, арадай түүхэдэ һонирхол татаха, үхибүүдтэ тус сэдэбэй хэрэгтэй байһые ойлгууха.

Бэеэ гуримшалаад ябаха шадабари (регулятивные УУД): хэшээлэй зорилго табюулха; өөрынгөө, нүхэдэйнгөө ажал сугтаа сэгнэхэ; табиһан түсэбөөрөө хүдэлжэ шадаха.

Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД): урданай хэрэгсэлэй түүхэтэй танилсуулха, ерээдүйе тухайлха, ондо ондоо түхэлтэй текстнүүд сооһоо өөр өөртэнь мэдээсэл олгохо, проект хүүлэхэ.

Харилсаа шадабари (коммуникативные УУД): тоологдоһон ушар нүхэсэл зохёохо: тусхай арга хэрэглэн тексттэй харилсаха, нүхэдөө шагнаха ба тэдэнэй хэлэһэниие ойлгохо; яагаад ажалаа эмхидхэхэеэ багшатаяа хэлсэхэ; өөрынгөө һанал бодол, һанамжа хэлэжэ шадаха; ажаябуулга эмхидхэхэдээ, хөөрэлдэжэ, хоорондоо хэлсэжэ, нэгэ һанал бодолдо ерэхэ.

Һуралсалай арганууд

Һуралсалай диалог, шэнэ мэдэсэ ойлгуулха: зэргэсүүлгэ, шэнжэлэлгэ, бэдэрэлгэ, ИКТ болон сахим хэрэгсэл хэрэглэлгэ, харилсаанай.

Һуралсалай түхэлнүүд

Бүхы һурагшадтай суг ажал, бүлэгөөр хүдэлмэри, хоёр хоёроор хүдэлмэри

Һургаха арганууд

Асуудал табилга, ойлгон уншалгын арганууд, хара хайрсаг, даабари дүүргэлгэ, сэгнэлтэ.

Һуралсалай хэрэгсэлнүүд

Ном, ноутбук, проектор, даабаринууд, тэрэ тоодо сахимай аргаар хэгдэхэ даабаринууд, бүлэгөөр хүдэлмэриин тусхай самбарнууд, хара хайрсаг.



Хэшээлэй технологическа карта

Шатанууд

Багшын ажаябуулга

Һурагшын ажаябуулга

Ажал эмхидхэхэ түхэлнүүд

Һуралсал эмхидхэхэ арганууд

Һургаха арганууд

Түсэблэһэн дүнгүүд

I.

Эмхидхэлэй шата.

Зорилго: Һурагшадай һонирхол түрүүлгэ.

Сайн байна,үхибүүд!

-Би мүнөөдэр танда ехэ һонин юумэ асарбаб, тэрэмни энэ хара хайрсаг соо байна.

Хара хайрсаг соо юун бэ? Тухайлагты.

Таахадатнай туһатай байха текст үгэнэб.

Утаһануудаараа нэгэдэхи QR-код нээгты. Текст уншагты.








Текст соо тус юумэнэй ямар шанарнууд харуулаатайб?

Хэрэглэхын тула юу хэхэ болонобта?

Юун бэ? Нэрлэхэ аргатай гүт?

Утаһануудаараа хоёрдохи QR-код нээгты. Текст уншагты





Таабари таагты. Юун бэ?

Зай, таахагүй болоболтнай харуулаһуу.

(Хара хайрсаг сооһоо урданай элюур гаргана).

Юун бэ?

Буряадаар хэлэгты.

Иимэ элюур хаража үзөө һэн гүт? Яажа хүдэлгэхэб?

Энээниие хэрэглэхын тула ямар үйлэнүүдые хэхэ хэрэгтэйб?

Мүнөө сагта иимэ элюур хэрэглэхээр гү?

Манай эндэ, Санагадамнай, түрүүшын элюур яагаад ерэһэн бэ?

Һонирхохомнай гү?

Сайн байна





Тухайлнад.




QR-код нээгээд, уншана:

Энэ юумэн хүн бүхэндэ хэрэгтэй зүйл, теэд энээниие хэрэглэхын түлөө түрүүшээр түлеэ хахалха хэрэгтэй, тиигээд гэртээ оруулха, галаа түлихэ хэрэгтэй. Галайнгаа сог тэрээн соо хэхэ хэрэгтэй.Юун гээшэб энэмнай?

Харюусанад.



Үйлэнүүдые нэрлэнэ.


Тухайлнад.


QR-код нээгээд, уншана:

Таабари

Урдаһаань барихада халуун, хойноһоонь барихада хүйтэн. Энэ юун бэ?

Тухайлнад.





Утюг

Элюур.

Харюусанад.


Нэрлэнэд.


Үгы.



Бүхы һурагшадтай

Һуралсалай диалог

Хара хайрсаг

QR-код гэһэн арга


Харилсаа шадабари: тусхай арга хэрэглэн тексттэй харилсаха

2.

Һуралсалай зорилго табиха шата.

Зорилго: Һурагшадаар хэшээлэй зорилго табюулха.


Мүнөө элюурэй түүхэтэй танилсая.

Багша QR-код хэрэглэн текст самбарта гаргана.

Илгаад бэшээтэй үгэнүүдые уншагты.

Энэ ямар үгэнүүд бэ? Һаная.

Зай хэшээлдээ ямар үгэнүүдээр хүдэлхэбибди?

Текст соохи абтаһан үгэнүүдые хэды бүлэгтэ хубаахабта.

Ямар баримтаар хубаабабта?

Хэшээлэйнгээ зорилго табигты.

Зай, бэрхэнүүдта даа. Саашаа ажалаа үргэлжэлүүлэе.



Һурагшад уншана.


Һурагшад уншана.


Абтаһан үгэнүүд.


Абтаһан үгэнүүд тухай


Тухайлнад. Хубаанад.



Бэшэлгээрнь.


Абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгэ.

Бүхы һурагшадтай

Һуралсалай диалог

Һургуулиин музейн хуудаһан.

QR-код гэһэн арга

Ойлгон уншалга.


Бэеэ гуримшалаад ябаха шадабари: Хэшээлэй зорилго табюулха

Үхибүүнэй өөрын хүгжэлтын дүнгүүд: арадай түүхэдэ һонирхол татаха


3

Шэнэ мэдээсэл ойлгуулха шата.

Зорилго: Абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгын шанарнуудтай танилсуулха


Бүлэг үгэнүүдтээ бусая.

Дэбтэртээ буулгажа бэшэгты.

Тус абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгын шанар элирүүлэе.

Энэ ажал хэхын тула бүлэг бүлэгөөр хүдэлэе.

Даабари шагнагты, самбар дээрэһээ уншагты.

Эдэ абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгэ адли гү, али ондоо гү?

Ондоо һаа, хэды бүлэгтэ хубаагдахаб?

Бүлэг абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгэ ямар шанартайб? Шанарнуудыень харуулагты.

Даабари ойлгосотой гү?

Юу хэхэбта? Ямар даабаритайбта? Бултанда хэлэгты.

Ажалаа эхилэе.

5 минута үгтэхэ.

Хэһэнээ шалгая.


Асуудал табигты.

Хэды бүлэг үгэнүүдые илгабабта?

Нэгэдэхи бүлэг үгэнүүдэй бэшэлгэ ямар шанартайб.


Хоёрдохи бүлэг үгэнүүдэй бэшэлгэ ямар шанартайб?


Үшөө дахин гаргаһан шанарнуудаа юрэнхы дээрэнь хэлэгты.


Бүлэгөөрөө хүдэлһэнөө сэгнэе.

Буулгажа бэшэнэд.






Үхибүүд гурбан бүлэгтэ хубаарна.












Ойлгоһоноо хэлэнэ.




Бүлэг бүлэгөөр хүдэлнэ.


Бүлэг бүхэн өөрынгөө ажал харуулна.

Асуудал табина.

Хоёр.


Эдэ үгэнүүд буряадаар бэшэгдэнэ: Хитад, Хяагта,хүпеэсүүд,бааза.

Эдэ үгэнүүд ородоор бэшэгдэнэ: Хүнэй нэрэ, обог.

Абтаһан үгэнүүд буряад хэлэндэ хоёр янзаар бэшэгдэдэг: буряадаар, ородоор.

Эбтэйгээр хүдэлөөбди.

Һанамжануудые шагнаабди.

Дүн гаргаабди.

Бүлэг бүлэгөөр ажал

Шэнэ мэдэсэ ойлгохо: зэргэсүүлгэ, шэнжэлэлгэ, бэдэрэлгэ.

Харилсаанай

Даабаринуудые дүүргэхэ

Буряад хэлээр шадабари: Абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгын шанарнуудые гаргаха, текст сооһоо тэдэниие олохо.

Бэеэ гуримшалаад ябаха шадабари: табиһан түсэбөөрөө хүдэлжэ шадаха; өөрынгөө, нүхэдэйнгөө ажал сугтаа сэгнэхэ.

Харилсаа шадабари: нүхэдөө шагнаха ба тэдэнэй хэлэһэниие ойлгохо; өөрынгөө һанал бодол, һанамжа хэлэжэ шадаха; хоорондоо хэлсэжэ, нэгэ һанал бодолдо ерэхэ.


4.

Бэхижүүлгын шата.

Зорилго: Шэнэ мэдэсэ хэрэглэхэ даабаринуудые хэхэдээ, абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгын шанарнуудые харуулха.

Мүнөө олоһон мэдэсэеэ бэхижүүлэе.

Буряад хэлэнэй сахим ном сооһоо даабари дүүргэе.

Хоёр хоёроороо хүдэлэе.

Даабари уншагты. Юу хэхэбта?





Ажалаа эхилэе.


Хэһэн ажалаа шалгая.

Нэгэдэхи бүлэг үгэнүүдые уншагты.

Ямар шанараар, баримтаар бүлэг руу үгэнүүдые суглуулбат?

Хоёрдохи бүлэг үгэнүүдые уншагты.

Ямар шанараар, баримтаар бүлэг руу үгэнүүдые суглуулбат?






Хэхэ ажалаа түсэблэнэ.

Үгэнүүдые бэшэлгээрнь бүлэгүүдтэ хубаахабди. Хубааһан баримта, бэшэлгын шанар нэрлэхэбди.

Сахим ном сооһоо даабари хэнэ.


Уншанад.


Буряадаар бэшэгдэдэг үгэнүүд.


Уншанад.


Ородоор бэшэгдэдэг үгэнүүд.

Хоёр хоёроор

Шэнэ мэдэсэ ойлгохо: зэргэсүүлгэ, шэнжэлэлгэ, бэдэрэлгэ.

Харилсаанай

Даабаринуудые дүүргэхэ

Буряад хэлээр шадабари: Абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгын шанарнуудые гаргаха, текст сооһоо тэдэниие олохо.

Бэеэ гуримшалаад ябаха шадабари: табиһан түсэбөөрөө хүдэлжэ шадаха.

Харилсаа шадабари: хэлсэжэ, нэгэ һанал бодолдо ерэхэ.

5.

Дүн гаргалгын шата.

Зорилго: Һурагшадта юундэ, ямар ажал хэһыень ойлгуулха.

Хэшээлнай түгэсэхэдөө дүтэлбэ.

Ямар зорилго шиидхээбибди?

Абтаһан үгэнүүд тухай юу мэдэхэ болобобта?


Хэды аргаар бэшэгдэдэг бэ?

Ямар һонин юумэ мэдэхэ болобобта?


Абтаһан үгэнүүдые бэшэлгын үшөө ондоо арга бии гү? Юун гэжэ һананабта?

Багша самбар дээрэ асууһан тэмдэг табина.

Саашанхи хэшээлдээ мэдэхэбди.

Ажалаа сэгнэгты.

Намда тушаагты.



Абтаһан үгэнүүд тухай хөөрэлдөөбди.

Абтаһан үгэнүүд бэшэлгын дүримтэй байдаг.

Хоёр аргаар


Утюг, элюурэй манай нютагта ерэһэн түүхэ мэдэхэ болообди.

Марганад.

Бии гэнэд.

Үгы гэнэд.






Ажалаа сэгнэнэд.

Бүхы һурагшадтай

Һуралсалай диалог.

Харилсаанай

Сэгнэлтэ


6.

Гэрэй даабари.


Бүлэг бүлэгөөр, абтаһан үгэнүүдые хэрэглэн “Ерээдүйн элюур” гэһэн проект зохёохо.

Бүлэг бүхэн өөрын проект хамгаалха.

Даабарияа дневник руугаа бэшэнэд

Бүхы һурагшадтай

Проектнэ ажалай

Даабаринуудые дүүргэхэ

Оршон тойрониие шудалха шадабари: тухайлха, проект зохёохо.











Хабсаргалта 1.

ТЕКСТНҮҮД



Элюурэй түүхэ.

Энээхэн элюур Агууехэ сайн замаар манай нютагта хүрэжэ ерээ. Хитад оронhоо хүршэ Монгол һайхан орон руу аяншалба. Монгол оронhоо хилэ дабажа, Хяагта хото ерэhэн юм. Урдандаа Хяагта хото Троицкосавск гэжэ нэрлэгдэдэг hэн. Тэндэ хүпеэсүүдэй бааза сооhоо хизаар ороноо шэнжэлэгшэ Мария Моллесон Санагада багша Павел Кулаковто бэлэг болгон асаржа бариhан юм. Энэнь нютагай музей соо хадагалаатай байдаг.































Хабсаргалта 2.

СЭГНЭЛТЫН ХУУДАҺАН

ФАМИЛИ, НЭРЭ____________________________

СЭДЭБ ___________________________________

ҮДЭР _____________________________________

Ажаябуулга

Абтаһан үгэнүүдые оложо, илгажа шадаха болооб.

Абтаһан үгэнүүдэй бэшэлгэ ойлгооб.

Абтаһан үгэнүүдые бэшэлгээрнь хубаажа шададаг болооб.

Өөрын ажал сэгнэлгэ




«+» - шаданаб; «+-» - бэхижүүлгэ хэрэгтэй; «-» - шаданагүйб.