Адий джумле презентация

Адий джумле

Там мана анълаткъан сёзлер группасына джумле дерлер .

Меселя: Эрте баарьде къарылгъачлар озьлерининъ эски юваларына къайтып келелер.

Адий джумленинъ теснифи

• Макъсатнынъ ифаделенювине коре: икяе, суаль, эмир джумлелер олур Меселя:
• Тереклер ильк баарьнинъ кунешинен кене де ешере, осе, даллана .
• Сиз ананъызгъа хабер этмеге унутмадынъызмы?
• Балалар, тез сыныфкъа киринъиз !

Теркибине коре джумлелер:

• Эки теркипли джумле: кениш олгъан- баш ве экинджи дередже азалары бар.

Меселя: Дюльбер орьнеклернен яраштырылгъан къапу ачылды .

Кениш олмагъан джумле тек баш азаларындан ибарет.Меселя: Къапу ачылды. Адамлар кирди.

Балалар лафетелер.

Иджадий вазифе: ресимге бакъып,адий кениш олгъан джумлелер тизинъиз.

Кениш джумлени кениш олмагъан джумлеге чевиринъиз:

• Бу йыл къыш эрте кельди.
• Биз буюк гольнинъ янына келип токъталдыкъ.
• Ёл бою кузьлюк богъдай экильген.
• Оджамыз бизни саат дёртке сыныф одасына давет эти.

Бир теркипли джумлелер: Исимли. Фиилли.

• Бир баш азасы тюшюрильген.(я хабери, я да муптедасы)
• Айдын гедже. Кузь авасы. Къыш.

• А длав джумлелерде хабери олмай ве тасавур этмек мумкюн дегиль.)

• Муптедасы олмагъан хаберли бир теркипли джумлелер. Белли шахыслы, бельгисиз шахыслы, умумийлештириджи шахыслы, шахыссыз) Еди кере ольче, бир кере кес. Дерске тез киринъиз (.белли шахыслы дж )

• Бир шейни айткъанда тюшюнмек керек .(шахыссыз дж.)
• Бир сюрюнгени ичюн, атнынъ башыны кесмезлер. (Умумийлешт.-щахыслы)

Вазифе. Джумлелернинъ баш азаларыны бельгиленъиз; баш азалар насыл сёз чешитинен ифаделенгенини косьтеринъиз.

• Бу куньлер ичинде Сурие Эрнестнен бир къач кере корюшти.
• Менден башкъа бу дефтерни бир кимсе окъумайджакъ.
• О менимле буюк истекнен лакъырды эте, шакъалаша, кино, театрлерге давет эте.

Джумлелернинъ баш азаларыны бельгиленъиз.

Сыджакъ ве къокъулы нимет.

• Байырлардаки когетликтен тосат – тосат пугъу сеси эшитили.
• Бугунь иштен кеч къайттым.

Баш азалары:

муптеда.

Ким? не?

Хабер- не эте?

не япты?

Не япаджакъ?

Айырыджыиляве)

Насыл? ненинъ?

Кимнинъ?

Тамамлайыджы

Кимнен? Ненен?

Кимге? неге?

Кимни? Нени?

Ал

Вакъыт,ер,

себеп, тарз

Не вакъыт къайда?

Насыл алда?

Не себептен?

Къайдан?

не ерден?

Тест. Суаллернинъ догъру джевабыны къайд этинъиз.

• 1Бир теркипли адий джумледе бар баш аза олур.
• 2.Муптеда тек исимнен и фаделенир.
• 3.Адий джумле тек кениш олур.
• 4.Адий джумледе багълайыджылар ве токътав ишаретлер де къулланылыр.

Джумле куъурулышында хатаны тапынъыз ве тюзетинъиз .(баш азаларны бельгиленъиз).

• 1.Балалар мектеп мейданында

ойнай эдилер.

2.Алып теректен Асан ашай эди

вишне.

3.Къышта чёль йымшакъ , беяз

ёргъаннен орьтюле.

Лугъат диктант

• ю у
• Д…льбер, коз…м, оз…м, отьк…р,
• юв…нды, бой…м, ком…р, уч…нджи,
• уч…джы;
• о,ё
• Ч…ль, ч…къ, ч…мды, ч…кюч, ч…муч,
• Ч…рюк, т…ркю, т…шемек, т…шмек.