Акыл ордо окуучүларга

Кылмыштуулук эмнеден башталат?

Адамга баарынан кыйыны – күн сайын адам болуу. Ч. Айтматов

Тема: «Кылмыштуулук эмнеден башталат?

САБАКТЫН МАКСАТТАРЫ:

Сабактын аягында окуучулар

• Ÿ Кылмыштуулук эмне экенин билсе;
• Ÿ Кылмыштуулуктун түрлөрүн жана типтерин билет;
• Ÿ конкреттүү кырдаалда чыр-чатактын түрүн жана тибин аныктай алат;
• Ÿ Кылмыштуулуктун терс жактары гана эмес, ошондой эле оң натыйжалары да бар экенине өз мамилесин калыптандырат .

Алтын эрежени кабыл алуу:

Регламентти сактоо

Активдүүлүк

Ар бир жооп баалуу

Бири-бирин сындабоо

Бири-бирине тоскоолдук кылбоо

Кол кол көтөрүп жоор берүү

Санкция

Биздин турмушубузда кылмыштуулук канчалык тез-тез болуп турат? Ÿ коомдогу болуп жаткан кылмыштуулуктун мисалдарын келтиргиле.

Адам – социалдык тирүү жандык, бардыгыбыз коомдо жашайбыз,бири-бирибиз менен баарлашабыз, бирок көп учурда адамдардын

баарлашуусунда, мамилелеринде оорчулуктар келип чыгат, алар кылмыштуулукка алып келиши мүмкүн. Бүгүнкү сабак дал ушул темага

арналган.

Силер «Кылмыштуулук» деген сөздү укканда силерде кандай элестер пайда болот? Силердин оюңарга биринчи эмне келет?

Кылмыштуулуктун себептери бир кыйла жана ар кандай, бирок анын эӊ башкы себептерине- ээнбаштыкты, тентектикти, жана тарбиянын жоктугун, жоопкерчилик сезиминин жана жазаланып калам деген сестенүү сезиминин жоктугу кирет .

1-болук Айбек менен Тынчтык, 9-класстын окуучулары, бир мектепте окушат. Алардын тааныш болгонуна үч жыл болду. Тынчтык Айбекке кошуна болуп келгенден баштап эле экөө достошуп келишет. Алар бири-бирине ынак болуп, көп убактарын чогу өткөрүшөт.Көп нерселерди чогу кылышат.Акыркы убакта экөө скейтборд алгылары келип жүрүшөт. Башка досторунун баарыныкы бар. Бирок скейтборд өтө кымбат турат экен.” Күндөрдүн бир күндөрүндө алардан төрт жаш улуу Нурбек атуу бала аларга: ”Айфон аласыӊарбы, жарым баасына эле сатам. Мен өзүм пайдалангым келбей калды”,-деп сунуш кылат. Жарым баасына алганга мүмкүнчүлүк түзүлүп жатканына балдар аябай сүйүнүшөт. Ошондуктан мындай мүмкүнчүлүктү кое бербей, керектүү сумманы тез аранын ичинде табууга аракеттенишет

Суроолор: 1-топ. Эмне үчүн Нурбек айфонду арзан сатып жатат? 2-топ. Акчаны эми кантип табышат? 3-топ. Иштеп табыш керекпи же жеӊил жолдорун тапса болобу?

2-бөлүк. “Алардын жакшы маанайын акчаны кайдан табуу керек деген маселе түшүрдү. Айбек болсо анча –мынча чогултуп жүргөн чоӊ энеси берген акчасын эстеди. Бирок, ал деле жетмек эмес. Анан атасынан сурап көрүүнү чечти” Ал эми Тынчтыктын болсо акча сураганга да кишиси жок болот. Апасы болсо эптеп күнүмдүк тамак ашына жана эӊ керектүү нерселерге гана акчасын кантип жеткирээрдин айласын таппай жүрөт. Ушундай кырдаалда Эдил атуу бала Тынчтыкка жардам берем дейт. Бирок карызын бир ишти аткарып берип кутула алаарын айтат. “Эки күн ойлон, эгер макул болсоӊ, байланыш” -деп айтат.

Суроолор 1-топ. Айбекти кандай коркунуч күтүшү мүмкүн? 2-топ. Окуя мындан ары кандай өнүгөт? 3-топ. Силер Тынчтыктын ордунда болсоӊор эмне кылат элеӊер?

3-бөлүк “Үйүнө келип Айбек атасынан акча сурайт. Атасы үйүндө ашык акча жок, бирок балам аны өзүӊ иштеп тап. Менин досумдун устаканасына жардам берип, анча-мынча акча тапсаӊ болот-дейт. Айбек атасынын айтканына макул болуп устаканада иштемекчи болот. Тынчтык болсо эмне кылаарын билбей, айла жоктон Эдилдин айтканына макул болот. 2-3 күн өткөндөн кийин Эдил Тынчтыкты максат деген бала менен тааныштырат. “Экөөӊөр бир үйгө кирип чыккыла. Ал жерден бир нерсе алып чыгышыӊар керек”-дейт.

Суроолор 1-топ. Ушундай учурга кабылган болсоӊор эмне кылат элеӊер? Тынчтык бул абалдан кантип чыгышы керек? Ушул жерден үйгө кире электе эле кетип калса болобу?

4-бөлүк. Тынчтык менен максат үйгө кирип тоноп чыкмай болушат. Берилген дарекке барып үйдү ачып кирээрде менен, үйдө бирөө бар экенин сезишет. Аӊгычакты араӊ баскан карыган кемпир төркү бөлмөдөн чыга келтет да балдарды көрүп, коркконунан кыйкырып жиберет. Максат аны катуу түртүп, союл менен бир урмак болгондо, Тынчтык Максаттын колун кармап калат. Экөө качып чыгууну туура көрүшүп, сыртка чуркап чыгышат. Бирок ушул убакта короодо турган милиция кызматкерлери балдарды кармап алышат. Милицияга байкап калган кошунасы кабар берген эле.

Суроолор: 1-топ. Эми окуя кантип бүтөт? 2-топ. Балдар эмне болот- деп ойлойсуӊар? 3-топ. Ким күнөөлүү?

Жалпы ата -энелердин жыйынтыктоосу. Кылмышкер болуп чоӊоюу же чынчыл адам болуп түз жол менен жашоону ар бир адам өзү чечет.

Кылмыштуулуктун дарагы