Акын-Барпы Алыкулов

Барпы Алыкулов

1884-1949-ж

Кыргыз эл ырчысы, кеменгер акын Барпы Алыкул уулу 1884-жылы Ош облусунун Сузак районуна караштуу Ачы деген кыштакта кедейдин үй-бүлөсүндө туулган. Атасы Алыкул жалчылык менен күн көргөн. Алыкулдун 9 баласы болгон. Аларды бага албай Болот менен Барпыны байларга малай кылып берген.

Атасы Алыкул ырчы да болгон. Ал 1904-жылы дүйнөдөн кайткан.Барпы Молдаалы менен Назарбайдын малдарын багып башка жумуштарын да аткарат. Кийин Ысакбай деген байдын пахтасын эгип. Түрдүү жумуштарын иштейт.

1915-жылы ал улуу акын Токтогулга атайы барып жолугуп, андан таалим алган. Барпы ырчылык өнөргө өспүрүм кезинен киришкен.16 жашка келгенде анын акындыгы эл арасына билинип калган. 30-жылдары катуу ооруп көзү азиз болуп калган. 1949-жылы дүйнөдөн кайткан.

Акындын

• «Турак жай»
• «Мөлмөлүм»
• «Шамал»
• «Аккан суу»
• «Дүнүйө»
• «Айт,айт десе»
• «Мырзайым
• «Ынтымак»
• «Ала тоо көрккө келбейт эл болбосо»
• «Эмне бар бул жерде»
• «Күн»
• «Ажал» жана башка көптөгөн ырлары бар.

Кыргыз элинин оозеки адабиятында кеңири таралган лирикалык ырлардын бири-санат-насыят ырлары. Санат-насыят ырларын акындык таланты күчтүү, турмуштук тажрыйбасы мол, көптү көрүп, көптү билген акындар гана жарата алат. Аны Калыгул, Токтогул, Тоголок Молдо Барпы, Жеңижок ж.б. Ырларынана кеңири жолуктурабыз.

Мисалга Барпы Алыкуловдун «Балдарга насыят» деген ыры жаштарга таалим тарбия берүүчү санат-насыят ырларынын бири болуп саналат.

Жамандыкты бир киши

Көрбөй турган болсочу.

Бүт жандыктын баарысы

Өлбөй турган болсочу.

Ата-энеден баланы

Бөлбөй турган болсочу,-

деп акын Барпы өзүнүн санат ырларынын биринде турмуштук чындыкты жалпылаштырган философиялык ой, көз карашын баяндайт.

Балдарга насыят.

Ырыскыны бекерге

Төкпөгүлө, балдар ай.

Акаарат кылып бирөөнү

Сөкпөгүлө, балдар ай.

Мурдуңу бөөдө көтөрүп

Көппөгүлө балдар ай.

Бирдин көөнүн оорутуп

Кетпегиле, балдар ай.

Түбү кандай болушун

Эстегиле, балдар ай.

Мен

кандаймын?