Алиппе майрамы.
Максаты:
Окуучуларды адептщщ, тартиптщщ, ынтымактуу балдардан болууга щйрётщщ.
«Алиппе», «Математика», «Мекен таануу», «Адеп» китептеринен алган алгачкы билимдерин ыр, жомоктор менен айкалыштырып, бышыктоо.
Окуучуларды тереъ билим алууга, ырларды кёркём айтууга щйрётщщ менен байланыштуу кебин ёстщрщщ.
Жщрщшщ:
-Саламатсыздарбы бщгщнкщ майрамдын катышуучулары, ата-энелер, мугалим агай-эжелер, окуучулар! Биздин «Алиппе» майрамыбызга кош келиъиздер!
Бщгщн бизде чоъ майрам,
Алиппенин майрамы.
Илим, билим каймагы,
Бардык балдар сайраны.
Урматту коноктор! Бщгщн бизде абдан кубанычтуу кщн. Анткени билимдин алтын ачкычы «Алиппе» китеби менен коштошкону отурабыз. Биз «Алиппеден» тамгаларды таанып, шар окуганды, жазганды щйрёндщк. Эми биз ёз алдыбызча ар кандай жомокторду, аъгемелерди окуй алабыз. Анда эмесе биздин «Алиппе майрамы» сиздер щчщн ачык… Музыканын коштоосунда окуучулар сахнага тизилишет.
КРнын Мамлекеттик Гимнине минусовка менен ырдашат.
Милана: А дегенде саламдаш,
Ачык кёъщл амандаш.
Абдырасул: Адам катар бирдейбиз,
Айланаын замандаш.
Баястан: Салам айтам адегенде,
Саламдашуу салт экен кыргыз элде,
Салам айтпай ётщп кетсек башка сёзгё,
Анда айып болот го ёзщбщздё.
Назира: Ук жер жщзщ, ук бщт аалам,
Урмат-сыйдын кщщсщн чалган.
Ушул жерде отурган баарыъыздарга,
Чогуу: Жалындуу ысык салам!
Рыскелди: Агарып атып келаткан,
Таъ менен кошо туралы,
Жер эне, Асман Атабыз,
Теъирге таазим кылалы.
Даниел: Атанын улуу салтынан,
Акыйкат заман наркынан.
Жалындуу салам айтабыз,
Балдар: Уулдардын атынан.
Айганыш: Апанын ыйык салтынан,
Билимдщщлёр атынан.
Эсендик салам айтабыз,
Кыздар: Кыз балдардын атынан.
Акылбек: Кана балдар талыкпастан,
Билим кенин казалы.
Билгендерди биз майрамдан,
Силерге айта салалы.
Нургиза: Бщгщн бизде чоъ майрам.
«Алиппенин» майрамы.
Ариптерди щйрёткён,
Ал-акылдын каймагы.
Ырыскелди: Жадыраган жаз келди,
Биздин майрам, биздин той,
Жаз айына туш келди.
Алиппени аяктап,
Шар окуй турган кез келди.
Толгонай: Отуз алты тамганы,
Жазып, окуй аламын.
Жаъылбастан шар окуп,
«5» деген бааны аламын.
Мугалим: Менин кичинекей, татынакай, акылдуу балдарым. Мына бщгщн мектеп босогосун аттаганда эъ биринчии колуъарга кармап, тамгаларды щйрёткён «Алиппе» китеби менен коштошкону отурасыъар. Бщгщн силер сщйщктщщ китебиъерге ырахматыъарды айтышыъар керек, туурабы, балдар?
Окуучулар: Туура.
Мугалим: Анда балдар Алиппе китебин чакыралы.
Окуучулар: Алиппе! Алиппе!
«Алиппе» китебинин макетин кётёрщп, Акылай ортого чыгат.
«Алиппе»: Саламатсыъарбы балдар!
Мени окуп жщрдщъёр,
Мээрим тёгщп сщйдщъёр.
Кир кылбастан барагымды,
Жандай кёрщп кщттщъёр.
Тамгаларды щйрёндщъёр,
Шар окууга кёндщъёр.
Сулуу жазып дептерге,
Ачылыптыр кёзщъёр.
Силердин щйрёнгёнщъёрдщ байкап, ыр-бийлериъерди кёрёйщн деп атайын келдим.
Азиза: Ооба, Алиппе, биз бщгщн,
Даярданып келгенбиз.
Тамгалардын ырларын,
Таптак айтып беребиз.
Тамгалар ыры:
Акылбек: Ата, апа, алмага, Пахта, пилге, партага,
«А» тамгасын жазабыз. «П» жазылат баш тамга.
Алгач жолу билимди, «П» тамгасы болбосо,
Алиппеден алабыз. Парча айланат арчага.
Айганыш: Бала, балык , балкага, Ракета, Рысбек,
«Б» жазылат баш тамга. Сёз башына «Р» келген.
Балдар туруп эртелеп, Компьютерлер башкарса,
Баратышат бакчага. Роботтор иштеген.
Зарина: Велосипед, вертолет, Сабыр сабиз сугарат,
«В» тамгадан башталат. Сайра сайдан суу алат.
Вокзал жакка паровоз, «С» тамгадан башталып,
Вагон сщйрёп баратат. Сщйлём сёздён куралат.
Милана: Гимн, гербди жазганда, Темир, тырмоок окшогон,
Керек дайым «Г» тамга. «Т» тамгасы мен болом.
Гщлай, Гщлзат баратат, «Т» тамгасын жазбасаъ,
Гщл тергени талаага. Топ болбостон, оп болом.
Баястан: Данек, дарак, дарбызга, Улуу тоодо жашаган,
«Д» жазылат дайывма. Уккулуктуу сайраган.
Дамир, Дёёлёт эки дос, Ушул кайсы канаттуу,
Жардам берди Дайырга. «У» тамгадан башталган.
Азиза: Жашайт экен токойдо, Щтщк, щкщ, щпщпкё,
Енот деген жаныбар. Щстёл, щкёк, щлщлгё.
Кудум мышык окшогон, Жазылат «Щ» тамгасы,
Куйругунда чары бар. Жана дагы щтщккё.
Абдырасул: Й менен О биригип, Халат, Хасан, халвага,
«Е» тамга деп аталат. «Х» тамгасын жазабыз.
Жашыл елка балаты, Кёк тиреген чокуну
Жаъы жылда жасанат. Хан -Теъир деп айтабыз.
Алина: Желек, жебе, жарганат, Айлананы кагазга,
«Ж» тамгадан башталат. Циркуль менен чиебиз.
Жоо келтирбей жерине, Сонун оюн кёргёнщ,
Жоокер жерин кайтарат. Цирке барып киребиз.
Бийжан: Зоока «З» дан башталат, Чабалекей, чагылган,
Зым заводдо жасалат. «Ч» тамгасы жазылган,
Уйдун пирин билип ал, Чынчыл болуп чоъойгун,
Зеъги баба аталат. Чындык ыйык баарынан.
Айжан: Ийне, илгич, ийнелик, Шыпылдатып колдорун,
«И» тамгасын билелик, Шырдак шырыйт Шарипа.
Илим кудук казгандай, Шабдалыны щзём деп,
Ийне менен изденип. Шакир чыкты шатыга.
Кеже: Йогурт менен йоду, Бул «Щ» тамга деп аталат,
«Й» тамгадан баштайбыз. Щетка кийим тазалайт.
«Й» башында бёлёк сёз, Шатырата кщн жааса,
Издесек да таппайбыз. Плащ жаандан калкалайт.
Даниел: Кийим кийип калыъдап, Ышкырыкка «Ы» келет,
Канат кайда камынат? Ырысбекке «Ы» керек.
Карасаъар баарына, «Ы» тамгасы колдонгон,
«К» тамгасы жазылат. Кайсы сёздщ ким билет?
Бекбол: Лампочка, лыжага, Алигиче атым жок,
«Л» жазылат башына, «Ичкертщщ» деп коюшат.
Лейла кооздоп алыптыр, Июнь, июль сёздёргё,
Лента тагып чачына. Мени жазып коюшат.
Назира: Мадыл, маймыл, мамалак, Ат койбоптур энчилеп,
«М» тамгасы жазылат. «Ажыратуу белги» дейт.
Майрам эне мышыгын, Съезд, подъезд сёздёргё,
Мый-мый-мый деп чакырат. Мени жазат белгилеп.
Толгонай: Мен «Н» деген тамгамын, Эшик, элик, эмерек,
Нанды, нарды жазамын, «Э» тамгасы эъ керек.
Нандан ыйык байлык жок, Эъ бир ыйык адамыъ,
Нанды дайым барктагын. Энее десеъ «Э» келет.
Ырыскелди: Дёъгёлёнёт дёъгёлёк, Фартук жана фонарга,
Дёъгёлёккё «Ъ» келет. «Ф» жазылат баш тамга,
Дагы кайсы сёздёргё, Фломастер эъ керек.
«Ъ» тамгасы эъ керек? Кооздоп сщрёт тартканга.
Рыскелди: Тоголонгон топ окшош, Й менен У биригип,
«О» тамгасы тоголок. Ю тамга деп аталат.
Окуу, отун, орокко, Юла деген оюнчук,
«О» тамгасын колдонот. Чимирилип айланат.
Нургиза: «Ё» тамгасы тегерек, Й менен А кошулса,
Ёрдёк десеъ «Ё» керек. Я тамга деп аталат.
Ётёгёнгё саначы, Якорь, Ялта, Январь,
Канча тамга «Ё» келет. Я тамгадан башталат.
Мугалим:
-Ырахмат балдар! Кёп-кёп ырларды билет экенсиъер. Тилегиъерге жеткиле. Азыркы кезек суроолордо:
- Кыргыздын биринчи Алиппесин ким жазган?
-И.Арабаев жазган.
-Кыргыз тилинде канча тамга бар? Алардын канчасы щндщщ, канчасы щнсщз?
Биз 36 тамгабыз,
Катарга тизилип,
Алдыъарда турабыз.
Сегизибиз щндщщбщз,
Келип турат кщлкщбщз.
Алтообуз созулабыз,
Ага ы, и лер кошулбайбыз.
Тёртёёбщз жоонбуз,
Кечириъиз семизбиз.
Тёртёёбщз арыкбыз,
Башкача айтканда ипичкебиз.
Щнсщздёр 22биз, созулбасак да тыбыш беребиз.
Биз тёртёёбщз йоттошкон тамгабыз.
Ь,Ъ белгилер:
Бизди эмне щчщн томсортуп,
Балдардын жок кёргщсщ
Анткени экёёбщз
-Жумшартуучу белгиси
-Ичкертщщчщ белгиси
Ошол щчщн алардын,
Жок окшойт го кёргщсщ.
Чогуу: Ёрчщп илим Марска да,
Бир кщн кадам ташталат.
Ааламга жол дал ушул,
«Алиппеден» башталат.
«Алиппе»:
Оо, балдар, силер тамгалардын баарын тегиз щйрёнщп алган турбайсыъарбы. Дагы эмнелерди щйрёндщъёр, айтып бергилечи.
Мугалим:
«Алиппе», биздин балдар китепти шар окуганга да, сулуу, катасыз, таза жазганга да щлгщрщштщ.
«Адашкан тамгалар» оюну.
Мында бир окучу ортого чыгат. Анын колунда альбом барагына жазылган сёз бар, бирок ал сёздёгщ тамгалардын орду алмашып калган. Ошондуктан ал балдардан жардам сурайт:
1.-Достор, мага жардам бергилечи? Менин тамгаларымдын орду алмашып калыптыр. Мен ёзщмдщн ким экенимди биле албай калдым. Жардам бергилечи…
Анын колундагы баракта мримээ деген тамгалары адашкан сёз бар. Балдар тамгалардын ордун тура таап, жардам беришет. Анда мээрим деген сёз бар болчу.
2.-Балдар, мага да жардам берип койгулачы? Менин айрым тамгаларым жолго тщшщп калыптыр. Таппай жщрём, силер ойлонуп таап бергилечи. Менин атым эъ ыйык тщшщнщк болчу…
Анын колундагы баракта .нтым.к деген айрым тамгалары тщшщп калган сёз бар. Балдар тщшщп калган тамгаларды тура табышса, ынтымак деген сёз келип чыгат.
Андан соъ щчщнчщ окучу чыгат. Ал мындай дейт:
3.-Достор, менин бир тамгам тура эмес жазылып калыптыр. Бирок менин ага такыр тилим келбей, айта албай жатам. Эгер силер тура таап берсеъер, дщйнё эли сщйгён сёз келип чыгат. А мен силерге абдан ыраазы болор элем.
Анын колундагы баракчада дос+ук деген сёз жазылып турат. Балдар ага да жардам беришип, бул дос+тук деген сёз экендигин айтышат.
Щч окуучу ортого чыгып:
-Достор, силерге чоъ рахмат. Биздин атыбызды тура таап бердиъер. Ал эми биз силерге ар дайым достукту, ынтымакты, бири-бириъерге мээримдщщ болушуъарды каалайбыз.
Ыр: «Мээрим» деген эмне?
Кенже: Эжеке, эжеке, айтыъызчы
Мээрим, мээрим, мээрим
Мээрим деген эмне?
Эжеке: Мээрим-мээримдщщ кщн,
Мээрим тёккён жериме.
Баары: Жакшы кёрём кщндё эртеден,
Кщндщн жайнап кщлгёнщн.
Мээрим тёгщп бакчамдагы
Гщлдёрщмдщ ёпкёнщн
Даниел: Эжеке, эжеке, айтыъызчы
Мээрим, мээрим, мээрим
Мээрим деген эмне?
Эжеке: Мээрим эркелетип,
Сени ёстщргён ата-эне
Баары: Жакшы кёрём кщндё эртеден
Апам жайнап кщлгёнщн
Тура гой деп эркелетип,
Кёздёрщмдён ёпкёнщн.
Кенже: «Кош Алиппе»
Орундатып тилекти,
Окуп-бщттщм «Алиппени».
Таанып-билип алдым мен,
Тамгаларды жалпы эми.
Эми бардык китепти,
Эжелебей, такалбай,
Эркин окуй аламын,
Шатыратып атамдай.
Мугалим: Ушундай жакшы ырларды китеп аркылуу силерге ким щйрёттщ?
Хор: «Мугалим», «Мугалим» 2 жолу.
Милана Окутуп кёптщ щйрёткён,
Ойлонтуп кёркём сщйлёткён.
«Адептщщ бол»-дейт ар убак,
Мугалим эжем ал менин.
Нургиза Сылык болсо бала,-дейт,
Мен кубанам ага,-дейт.
Таза жуунуп, тыкан жщрщп,
Ёз боюъа кара,-дейт.
Ырыскелди Сабак жщрщп жатканда,
Кулак сал,-дейт айтканга.
Щйрёнгщн,-дейт,- жана да,
Тщз отуруп жазганга.
Абдырасул Кёрщнгёндё карааныъ,
Кёлдёй толкуй каламын.
Ёмщрщъдщн азыгы,
Ёзщъ берген сабагыъ.
Баястан Айрыбагын барагын,
Китепти аяр кармагын.
Деген сёзщн унутпайм,
Кыял эженин айтканын.
Мугалим: Мектепте мугалим щйрётсё, щйдён ким жардам берди?
Хор: Атам, апам.
Мугалим:
Ак шейшепке ороп сени,
Кичинеъден бакан ким?
Хор: апам!
Уйку кёрбёй узун тщндё,
Таптап сени жаткан ким?
Хор: апам!
Ыр, табышмак щйрётщп,
Кёъщлщмдщ ачкан ким?
Хор: Апам!
Алина: Атам, демек, пирим бар,
Кёктё жанган кщнщм бар.
Ыйык туткан бабалар,
Жумурткадай щйщм бар.
Айжан: Апам, демек багым бар,
Мёмёлёгён шагым бар,
Бул бакчанын ичинде,
Бийлик кылчу тагым бар.
Оюн: «Алиппе» китеби боюнча.
Ийнеликтер: Акылбек, Абдрасул, Рыскелди
Кёпёлёктёр: Милана,Айжан, Толгонай
Бий: «Вальс».
ЫР: «Мугалим алтын чырагым».
Айганыш, Толгонай, Зарина, Азиза, Айжан.
Ак сщтщн берген апамдай,
Тынч алып эч бир жатаалбай.
Окуучум билим алсын деп,
Кам кёрдщъ алыс баралбай.
Баш ийип таазим кыларым,
Мугалим алтын чырагым.
Сщйщктщщ эже-агайым,
Силерге алкыш айтамын.
Кездешсек мээрим тёгёсщъ,
Чын дилден кёъщл бёлёсщъ.
Биздерге ак жол тиледиъ,
Билимдин берип мёмёсщн
Жандырып ёмщр чырагын,
Тщшщнткён ёмщр ыраагын.
Жылдызга тёбём тийсе да,
Мугалим-менин сыйларым.
Мугалим: -Балдар эми аталардын сёзщнён айтып береличи.
Накыл сёздёр.
Акылбек: Атанын уулу болуу-урмат,
Элдин уулу болуу-кымбат.
Баястан: Жалкоо кеч кирсе деп шашат,
Эмгекчил таъ атса деп шашат.
Абдырасул: Тегин билбеген-тексиз,
Эбин билбеген-адепсиз.
Бийжан: Ёз боюъа сак бол,
Убадага так бол.
Даниел: Кыргызды Манас коргогон,
Манасты кыргыз колдогон.
Бекбол: Таза жщргёндщн дени сак,
Дени сактын ёмщрщ узак.
Ырыскелди: Карынын кебин капка сал.
Рыскелди: Баатыр элден чыгат,
Байлык жерден чыгат.
Математика бёлщмщ:
Даниел: «1» Мен боломун бир деген,
Ёъкёй сабак билбеген.
Тентек балдар жолдошум,
Бирин-бири тилдеген.
Рыскелди: «2» Ким деп мени сурасаъ,
«2» деген боломун.
Сабак билбес жалкоонун,
Дептерине кономун.
Назира: «3» Щтщрёйщп дайыма,
Кабагымды ачпаймын.
Тыъ окуган балдарга,
Жолдош болуп баспаймын.
Акылбек: «4» 4 саны менен дос болсоъ,
Китеп менен дос болот.
Билгендери кёбёйщп,
Билбегени жок болот.
Айганыш: «5» Мен боломун 5 деген,
Жолум дайым кепкенен.
Мени ээрчиген балага,
Бийиктик жок жетпеген.
Азиза: «6» Мына бул сан алты,
Мыкты таанып алгын.
Чаташтырбай башкага,
Эске сактап калгын.
Кеже: «7» Жети деген сан ушул,
Жолугасыъ сан учур.
Айкын кылып таанып ал,
Сурай бербей сен утур.
Баястан: «8» Чиркешкен эки тегерек сан кандай сан,
Буйдала тщштщк болуп таъ.
Билбесеъер эгер бул-сегиз,
Туткула эске бщт тегиз.
Алина: «9» Тогуз деген булл сан,
Токтоп, кёъщл бурсаъ.
Уят болот билбей,
Тарткынчыктап турсаъ.
Абдырасул: «0» Нёл саны-жок сан билсеъ,
Жок сан деп мени таштаба.
Кёп жерден керегим тиет,
Мени жакшылап билсеъ.
«Генанын» ыры. Рыскелди, Назира.
Кёпчщлщк шаша берсин,
Кёлчщктщ баса берсин.
А жамгыр чуркатат тындырбай.
Эл, билбейм, тщшщндщбщ,
Эмнеге ушул кщнщ
Башкача шайырмын мен мындай.
Кыякты мен ойной берем,
Эл алдында ар тщркщн.
Кщйгёндщгщм: туулган кщнщм,
Бир жылда бир кщн!
Сыйкырчы келсе кёктён,
Кёгщлтщр вертолетчон.
Кёрёбщз бепбекер биз кино.
Куттуктап туулган кщнщм,
Кубантып мына бщгщн
Береби беш жщздёй «эскимо.
«Кичипейилдик, элпектик».
«Щч рахмат»
Биз Адеп сабагынан кичипейилдик, элпектик , кечиримдщщлщк ж.б. жакшы сапаттар жёнщндё да тарбия алганбыз. Эмки кезек «Кичипейилдик, элпектик» жёнщндёгщ сценкада.
Аткаруучулар:
Жоокерлер-Абдырасул менен Бийжан.
Айдоочу- Ырыскелди.
Аялдамадагы аял - Азиза.
Кызы-Милана.
Кемпир-Толгонай.
Эки жоокер эс алууга чыгышты. Жолдо келе жатышып, машинасы бузулуп калган айдоочуга жолугушат.
-Ассалоом алейкум!
-Валейкум ассалам!
-Сизге эмне болду?
-Машинам бузулуп, эртеден бери убара болуп отурам. Жщргщзё албай койдум.
-Биз жардам берели. Тщртщп кёрёлщ. Жоокерлер машинаны тщртщшщп, машинаны жщргщзщшёт.
-Рахмат, силерге. Силер болбосоъор эмне кылат элем?
-Эч нерсе эмес.
Андан ары баратышып, аялдамадагы баласы, кызы, жщктёрщ менен турган аялга жолугушат.
-Саламатсызбы! Жщктёрщъщз кёп экен.
-Саламатчылык! Щйщм ётё алыс эмес.
Кызы ыйлайт. –Мен чарчап калдым апа, мен баспайм.
-Жщктёрщъщздщ бериъиз. Сизди жеткирип коебуз. Жоокерлер аялды балдары, жщктёрщ менен щйщнё чейин жеткирип коюшат.
-Рахмат, балдар! Силер болбосоъор биз кантет элек.
-Эч нерсе эмес. Жоокерлер андан ары баратышып, отун жарып жаткан кемпирди кёрщшёт.
-Амансызбы чоъ апа!
-Шщгщр, айланайындар.
-Отунуъузду биз жарып берели.
-Щйдё эч ким жок эле. Макул балдарым.
Жоокерлер кемпирдин отунун жарып беришет.
-Рахмат силерге балдарым. Ёмщрщъёр узун болсун, Кёп жашагыла.
-Эч нерсе эмес. Ошентип жоокерлер щч рахмат алышып кайтышат.
(Аткаруучулар жщгщнщп, анан кетишет).
Мугалим: Азаматсыъар балдар. Силер жакшы сапаттар жёнщндё да билет экенсиъер. Силер келечекте ёзщъёргё «ким болом?»-деп максат койдуъар. Ошол максатыъарды ата-апаларга айтып берели.
Кесип ырлары.
Акылбек: Менин апам мугалим,
Бёбёктёрдщ окутат.
Ишкер болуп чоъойсоъ,
Болосуъ дейт депутат.
Ачып турмуш барагын,
Алып таалим сабагын.
Болуп элдик депутат,
Аткарсам дейм талабын.
Айганыш: Артистти эл чакырат,
Чыкса колун чапкылап.
Кёёдёнщмдё бар тилек,
Кёъщлщмдщ шат кылат.
Зарина: Элиме керек чач тарач,
Иштеген анда кыздар аз.
Ёзщбщз каалап кирбесек,
«Щйрён» деп эч ким кыйнабас.
Милана: Кёрё билип алысты,
Коргоп элдик намысты.
Элчи болуп барсам дейм.
Ёлкёлёргё алыскы.
Баястан: Спорттун чоъ сарайын,
Музей, дагы далайын.
Чийип тщзгён щлгщсщн,
Архитектор агайым.
Болсом дагы кичине,
Кызыгамын ишине.
Ёнёрщнё жол улап,
Тщшкщм келет изине.
Азиза: Коюп куру кщйщштщ,
Билщщ керек бир ишти.
Кийим жакшы болмогу,
Бычмачыга тийиштщщ.
Абдырасул: Чоъ чокуга чыгышы,
Эрдик экен чын ушу.
Болу мыкты альпинист,
Жщрёгщмдщн сунушу.
Алина: Ойнотуп колдо комузду,
Чыгарып шаъдуу добушту.
Залкар кщщ чертип, чер жазып,
Атангым келет комузчу.
Бийжан: Кораблдер жаркырап,
Кёз алдыга тартылат.
Моряк болсом дегенде,
Кубанычым артылат.
Айжан: Чакырып алып Акматты,
Ойнойбуз кщндё шахматы.
Чемпион деген наамы бар,
Аталгым келет шахматчы.
Кенже: Ишине элдин жараган,
Эмгегин сщйщп караган.
Сщрётчщ болсом деп тилейм,
Дщйнёгё даъкы тараган.
Даниель: Чоъ учкуч болу тилегим,
Ойлосом толкуйт жщрёгщм.
Жылдыздуу кёктщ чабыттаар,
Учурду дегдеп жщрёмщн.
Бекбол: Бири кыяк, бири чоор,
Кантрабас бири зор.
Сан аспапты сайраткан,
Укмуш тура дирижер.
Ёзщм ёнёр жолунда,
Болгум келет дирижер.
Назира: Экономист боломун,
Эсеп менен сщйлёгён.
Щнём менен сарамжал,
Кимдер аны сщйбёгён.
Толгонай: Сылык сщйлёё адаты,
Жарашып бойго халаты.
Алтын кол доктур болсом дейм,
Эл ёмщрщн коргогон.
Ырыскелди: Деъизден жолу башталган,
Мухитте сщзщп такшалган.
Болсомбу дейм капитан,
Кораблдерди башкарган.
Рыскелди: Ёзщмё коюп кёп талап,
Жылдызды кёксёп кёп карап.
Жщрёмщн азыр кёнщгщп,
Боломун сёзсщз космонавт.
Нургиза: Мен чоъоюп эр жетсем,
Ардактайм атамды.
Азбай бешик терметкен,
Алпештейм апамды.
Оюн. Ата-энелер менен окуучулар.
Орус тили бёлщмщ:
Улуу эпостон щзщндщ: (Добулбастын музыкасы коштоп турат. Тщндщк кётёрщлщп, керегенин элесин окуучу кыздар чагылдырат).
Манасчылар:Абдырасул, Акылбек, Рыскелди.
Манас-Даниел
Жигиттер:Бийжан, Ырыскелди
Калмак-кытай-Баястан, Бекбол.
Тёё-Толгонай, Кенже
Манастан щзщндщ Абдырасул айтып баштаганда, Даниел Манас болуп, ары-бери басып турат. Тёё жетелеп, Бекбол менен Баястан Манас жёнщндё сщйлёшщп келет:
Калмак-Баястан: -Кыргыздардан Манас деген батыр бала чыгыптыр дейт.
Кытай-Бекбол:- Ошол баатыр бала Манасты кармап, байлап келели.
Ошол маалда Манас жигиттери менен ордо ойноп жатат.
Манас чщкёнщ мээлеп турганда калмактар тщз эле ордону кёздёй бет алышат.
Манас чщкёнщ ачуулана атканда, тёёнщн бутуна тийип сындырып кетет.
Калмак-Эй, мадыра баш! Бул эмне кылганыъ?
Кытай-Эъ мыкты тёёбщздщн бутун сындырдыъ! Бул щчщн сен кёргщлщктщ кёрёсщъ!
Манас –Кыргыз элим, жерим щчщн жеримди аябайм!-деп тигил экёёнщ талкалап салат.
Рыскелди манастан щзщндщнщ улантып айтат. (Баары чыгып жщгщнщп коюшат.)
Ыр: «Биринчи сентябрь ыры» Кыздар.
Тщнщ менен уктабай,
Даярданып эртелеп.
Алгач ирет мектепке,
Апам келди жетелеп.
Дароо эле партага,
Отурсам деп шашамын.
Кыялымда илимдин,
Кыя жолун ашамын.
Асыл мектеп, ак мектеп,
Ыйык кёргён дилимде.
Босогоъду аттадык,
Сентябрдын биринде.
Сценка «Ёзщнщкщ жана ёзгёнщкщ».
Бекбол менен Акылбек кёчёдё чщкё ойноп жщрщшёт.
-Бекбол кел чыбык минип ойнойбуз.
-Макул Акылбек. Чыбык таап келели,-деп экёё ёз щйлёрщнё кетишет.
-Ёзщмдщкщн сындырсам, атам урушат. Андан кёрё Бекболдун чарбагына барайын,-деп Бекболдун чарбагына жёргёлёп кирет.
-Ёзщмдщкщн сындырсамбы? –Кой Акылбектин чарбагына кирейин,-деп акылбектин чарбагына жёрмёлёп кирет. Экёё чыбыктардан сындырып алышат. Жёргёлёп келе жатышып, сщзщшщп калышат.
-Бекбол, сен эмне менин чыбыгымдан сындырдыъ?
-А сенчи? Эмнеге менин чарбагымда жщрёсщъ?
-Бекбол, мени кечирип койчу.
-Акылбек, сен да мени кечир.
(Экёё чыгып жщгщнщп коюшат).
Бий: «Коенектер».
Жомок: «Арстан менен коен».
Аткаруучулар:
Автор-Назира
Арстан-Баястан
Коен-Рыскелди.
Калыъ токойдо бир коен жашаптыр. Ал абдан коркок эле.Бир кщнщ ал:
-Мен коркконумдан жалаъ ийинде жатып, кантип кщн кёрём? Мындай кылбайын, батыр болоюн.
Секирип келе жатып, алдындагы арстанды кёрщп катып калат.
-Колго тщштщъ ээ! Эми сен жеймин.
-Жесеъ же, бирок айта турган сырым бар.
-Тезирээк айт!
-Сен ётё кщчтщщсщъ, мунуъа мен ишенем. Бирок кудукта сенден да чоъ арстан бар. Ал сени жейм деп, ачууланып жаткан. Ошого бир беттешип кёрщп, мени анан жебейсиъби. Мен эч кайда качпайм.
Коен арстанды кудукка ээрчитип барат.
-Кана? Кайсы жерде? Мени ээрчитип баргын.
-Мына ушул кудукта кёрчщ ёзщъ.
-Мен ушундан кантип кем калайын! Кана кщрёшщп кёрёлщ!
-Макоо экен.
Коен арстанды макоолугун шылдыъдап андан ары кетиптир. (Жщгщнщп коюшат).
«Бий»: Эркек балдар.
Бий: «Маленьки».
Ыр: «Казак ыры» эркек балдар.
Келе жатым кёчёдё илкий басып,
Бир сулуу кыз келет ай кёъщл ачып.
Жетип анын жанына барганымда,
Сёз табаалбай айтууга калдым шашып
Капырай бул ким ай,
Кара кёзщ кундуздай,
Ой-ой былкылдап, шылкылдап,
Жанар оттой жылтылдап,
Устаранын мизиндей турду былкылдап.
Кёздёрщъдё кирпигпъ карагаттай,
Кщлщп коюп ёзщмдщ жараладыъ ай,
Макул дебей жанымдан кетип калдыъ,
Махабаттын багн аралап ай.
Мугалим: Балдар, мына эми «Алиппе» китебиъер менен коштошор мезгил келди. Сщйщктщщ китебибиз менен коштошолу.
«Алиппе»:
Балдар силер «Алиппеден» кёптёгён ырларды, жомокторду, накыл сёздёрдщ, туура жщрщщнщн эрежелерин щйрёнщпсщъёр. Щйрёнгёнщъёрдщ мен дагы, аталар, апалар дагы баарыбыз чогуу кёрдщк. Балдар, силерге чоъ рахмат! Эми мен силер менен коштошууга убакыт келип жетти. Ар дайым жолуъар ачык, келечегиъер кеъ болуп, дайыма «4», «5» деген баалар менен ДОС болгула!
Мен кетейин, балдарым,
Билим менен илимдин
«Адабий окуу» берет калганын.
Айганыш: Кош бол, алиппем, Кош болгун,
Кайда болсо ачык болсун сенин жолуъ.
Нечендеген жаш муундарга эшик ачып.
Балдардын кубанычына койнуъ толсун.
Окуучулар колдорундагы гщлдёрдщ булгалап,
«Кош бол, Алиппе! Кош бол!
Каалайбыз сага ак жол!» деп коштошушат.
Хор: «Алиппе».
Аппак кылып дилимди,
Так сщйлётщп тилимди.
Тамгаларды таанытып,
Тартуу кылдыъ билимди.
Китеп окуу саптары,
Аъгемеъдин аттары.
Элестелип кёзщмё,
Кёъщлщмдё жат баары.
Мугалим: Балдар, силер тамгаларды, эсептегенди, туура жщрщщнщн эрежелерин, жаратылыш кубулуштарын эмнеден щйрёндщъёр?
Окуучулар: Китептен.
Мугалим: Анда ошол китептерди жазган авторлор жёнщндё билген ырларыъарды айтып бергилечи:
Билимге ёзщн арнаган,
Бекбоев Исаак агай бар.
«Математик, кщчтщщ» деп,
Мактап келген далайлар.
Эскиче окуп жщрбёсщн,
Келечек ээси балдар деп.
Кайрадан китеп жаъыртты,
Компютердик заман деп.
Ар адамга Мекен кымбат баарынан,
Сыйлай билгин Мекениъди абыдан.
Жан эргиткен укмуш кооз Мекеним,
Бийик тоолуу, кооз жер баарынан.
«Мекениъди таанып ал»,-деп щйрёттщ,
Ал жёнщндё эчен ирет сщйлёттщ.
Кёп окуп билдик китебинен,
Заря Мамбетова эжебиздин.
Алтыдагы бёбёккё,
Алиппени тааныткан.
Адамзатты илимге,
Алып кирген даанышман.
Таалим алып бщт бары,
Абыканова, Асаналиева колунан.
Келечекке адымдап,
Келет тайбай жолунан
Хор: «Кыргызстан».
Сёзщ, обону: Ж.Изабеков.
Бейпил таъдар аткан,
Тщркщн гщл жайнаган.
Ата-бабам ёскён,
Жерим Кыргызстан.
Асманым ачык болсун,
Айланам гщлгё толсун.
Жергеме тынчтык орноп,
Бакыт консун, бакыт консун.
Мёлтщр суулар аккан,
Аскаъ булут баскан.
Дщйнё уккан даъкыъ
Жерим Кыргызстан.
Чогуу:
Майрамды чогуу майрамдап,
Жакшы сёздён айталы.
Шаъдуу майрам болду деп,
Щйщбщзгё кайталы.
Калыъ токойдо бир коен жашаптыр. Ал абдан коркок эле.Бир кщнщ ал:
-Мен коркконумдан жалаъ ийинде жатып, кантип кщн кёрём? Мындай кылбайын, батыр болоюн.
Секирип келе жатып, алдындагы арстанды кёрщп катып калат.
-Колго тщштщъ ээ! Эми сен жеймин.
-Жесеъ же, бирок айта турган сырым бар.
-Тезирээк айт!
-Сен ётё кщчтщщсщъ, мунуъа мен ишенем. Бирок кудукта сенден да чоъ арстан бар. Ал сени жейм деп, ачууланып жаткан. Ошого бир беттешип кёрщп, мени анан жебейсиъби. Мен эч кайда качпайм.
Коен арстанды кудукка ээрчитип барат.
-Кана? Кайсы жерде? Мени ээрчитип баргын.
-Мына ушул кудукта кёрчщ ёзщъ.
-Мен ушундан кантип кем калайын! Кана кщрёшщп кёрёлщ!
-Макоо экен.
Коен арстанды макоолугун шылдыъдап андан ары кетиптир. (Жщгщнщп коюшат).
Манастан щзщндщ Абдырасул айтып баштаганда, Даниел Манас болуп, ары-бери басып турат. Тёё жетелеп, Бекбол менен Баястан Манас жёнщндё сщйлёшщп келет:
Калмак-Баястан: -Кыргыздардан Манас деген батыр бала чыгыптыр дейт.
Кытай-Бекбол:- Ошол баатыр бала Манасты кармап, байлап келели.
Ошол маалда Манас жигиттери менен ордо ойноп жатат.
Манас чщкёнщ мээлеп турганда калмактар тщз эле ордону кёздёй бет алышат.
Манас чщкёнщ ачуулана атканда, тёёнщн бутуна тийип сындырып кетет.
Калмак-Эй, мадыра баш! Бул эмне кылганыъ?
Кытай-Эъ мыкты тёёбщздщн бутун сындырдыъ! Бул щчщн сен кёргщлщктщ кёрёсщъ!
Манас –Кыргыз элим, жерим щчщн жеримди аябайм!-деп тигил экёёнщ талкалап салат.
Рыскелди манастан щзщндщнщ улантып айтат. (Баары чыгып жщгщнщп коюшат.)
Эки жоокер эс алууга чыгышты. Жолдо келе жатышып, машинасы бузулуп калган айдоочуга жолугушат.
-Ассалоом алейкум!
-Валейкум ассалам!
-Сизге эмне болду?
-Машинам бузулуп, эртеден бери убара болуп отурам. Жщргщзё албай койдум.
-Биз жардам берели. Тщртщп кёрёлщ.
Жоокерлер машинаны тщртщшщп, машинаны жщргщзщшёт.
-Рахмат, силерге. Силер болбосоъор эмне кылат элем?
-Эч нерсе эмес.
Андан ары баратышып, аялдамадагы баласы, кызы, жщктёрщ менен турган аялга жолугушат.
-Саламатсызбы! Жщктёрщъщз кёп экен.
-Саламатчылык! Щйщм ётё алыс эмес.
Кызы ыйлайт. –Мен чарчап калдым апа, мен баспайм.
-Жщктёрщъщздщ бериъиз. Сизди жеткирип коебуз. Жоокерлер аялды балдары, жщктёрщ менен щйщнё чейин жеткирип коюшат.
-Рахмат, балдар! Силер болбосоъор биз кантет элек.
-Эч нерсе эмес.
Жоокерлер андан ары баратышып, отун жарып жаткан кемпирди кёрщшёт.
-Амансызбы чоъ апа!
-Шщгщр, айланайындар.
-Отунуъузду биз жарып берели.
-Щйдё эч ким жок эле. Макул балдарым.
Жоокерлер кемпирдин отунун жарып беришет.
-Рахмат силерге балдарым. Ёмщрщъёр узун болсун, Кёп жашагыла.
-Эч нерсе эмес.
Ошентип жоокерлер щч рахмат алышып кайтышат.
(Аткаруучулар жщгщнщп, анан кетишет).
Накыл сёздёр.
Акылбек: Атанын уулу болуу-урмат,
Элдин уулу болуу-кымбат.
Баястан: Жалкоо кеч кирсе деп шашат,
Эмгекчил таъ атса деп шашат.
Абдырасул: Тегин билбеген-тексиз,
Эбин билбеген-адепсиз.
Бийжан: Ёз боюъа сак бол,
Убадага так бол.
Даниел: Кыргызды Манас коргогон,
Манасты кыргыз колдогон.
Бекбол: Таза жщргёндщн дени сак,
Дени сактын ёмщрщ узак.
Ырыскелди: Карынын кебин капка сал.
Рыскелди: Баатыр элден чыгат,
Байлык жерден чыгат.
Математика бёлщмщ:
Даниел: «1» Мен боломун бир деген,
Ёъкёй сабак билбеген.
Тентек балдар жолдошум,
Бирин-бири тилдеген.
Рыскелди: «2» Ким деп мени сурасаъ,
«2» деген боломун.
Сабак билбес жалкоонун,
Дептерине кономун.
Назира: «3» Щтщрёйщп дайыма,
Кабагымды ачпаймын.
Тыъ окуган балдарга,
Жолдош болуп баспаймын.
Акылбек: «4» 4 саны менен дос болсоъ,
Китеп менен дос болот.
Билгендери кёбёйщп,
Билбегени жок болот.
Айганыш: «5» Мен боломун 5 деген,
Жолум дайым кепкенен.
Мени ээрчиген балага,
Бийиктик жок жетпеген.
Азиза: «6» Мына бул сан алты,
Мыкты таанып алгын.
Чаташтырбай башкага,
Эске сактап калгын.
Кеже: «7» Жети деген сан ушул,
Жолугасыъ сан учур.
Айкын кылып таанып ал,
Сурай бербей сен утур.
Баястан: «8» Чиркешкен эки тегерек сан кандай сан,
Буйдала тщштщк болуп таъ.
Билбесеъер эгер бул-сегиз,
Туткула эске бщт тегиз.
Алина: «9» Тогуз деген булл сан,
Токтоп, кёъщл бурсаъ.
Уят болот билбей,
Тарткынчыктап турсаъ.
Абдырасул: «0» Нёл саны-жок сан билсеъ,
Жок сан деп мени таштаба.
Кёп жерден керегим тиет,
Мени жакшылап билсеъ.
Милана Окутуп кёптщ щйрёткён,
Ойлонтуп кёркём сщйлёткён.
«Адептщщ бол»-дейт ар убак,
Мугалим эжем ал менин.
Нургиза Сылык болсо бала,-дейт,
Мен кубанам ага,-дейт.
Таза жуунуп, тыкан жщрщп,
Ёз боюъа кара,-дейт.
Ырыскелди Сабак жщрщп жатканда,
Кулак сал,-дейт айтканга.
Щйрёнгщн,-дейт,- жана да,
Тщз отуруп жазганга.
Абдырасул Кёрщнгёндё карааныъ,
Кёлдёй толкуй каламын.
Ёмщрщъдщн азыгы,
Ёзщъ берген сабагыъ.
Баястан Айрыбагын барагын,
Китепти аяр кармагын.
Деген сёзщн унутпайм,
Кыял эженин айтканын.
11 629
2 803 
