ANA DİLİN ROLU ORTA KLASLARDA VATANA SEVGİ AŞILAMAKTA HEM TERBİETMEKTÄ
Komur Praskovya
Gagauz dili hem literatura üüredicisi
Kotovskiy gimnaziyası İ.Sınkunun adına
e-mail: [email protected]
Annotațiya. Bu statyada açıklanêr Patriotik terbietmäk genç evlad boyların probleması hem sevgi ana dilinӓ. Patriotizma probleması real yaşêêr, zamandaş Moldovanın önemni probleması olêr. Genç evladların patriotizmasından bizim devletin gelecää baamlı olêr. Avtor açıklȇȇr hem deerindän gösterer Vatana saygı hem sevgı gagauz avtorların yaratmalarında. Avtor gösterer metodika kolaylıklarını, angılrın yardımınnan var nasıl tamannansın uroon davaları. Çıkış yaparak var nicӓ sölemӓӓ, ani lääzım koorumaa hem ilerletmää dili,nasıl sözleşmäk koşulunu büz- bütün yapmaa hem kaldırmaa, fikir silähı.Ozaman kalkacek kultura uuru da, hem insanın arasında ii yaşamak zenginnii toplanacek, ruh yaşamak durumu da kaavileşecek.
Yardımcı laflar: Vatan, ana dilin zenginnetmesi, terbietmӓk, metodika kolaylıkları, kultura zenginii hem kaaviletmesi.
Abstract:
Key words and phrases:
Uşaklık, gençlik- en ii vakıt Vatana sevgi duygusunu terbietmäk. Önemli rol patriotizma duygularını terbietmäk hem cümnä azalık veriler gagauz dili hem literatura üüredicisinä.
Gagauz dili nasıl üüretmäk predmeti kendisindä taşıyêr kayet üüsek bilgi edinmäk paalıllıını: ana dilinä sevda duyguların alıştırmak ( haşlamak), bütün cümnä paalılıkların fikirlemesi, üüsek patriotik duygularınnan kişilik terbietmesi. Bu neetleri deyni etişmäk gagauz dili içindeliindä var kolay kullanmaa busoy material, nasıl “Dil için bütündän haberlär hem dikatlık materialı: sınışlar, diktantlar, takrırlar, yaratmalar h.b. “
Sevgi ana dilinä- bu bir patriotizma açıklanması. Taa K.D. Uşınskiy sölärdi, halkın dili bütün Vatanın aynaedilmesi saylêr hem halkın ruh yaşamasının: üüreneräk ana dilini, uşak annêr diil sade lafları, ama onnarın kurulmasını hem soy diişilmesini, ama sayısız çok annayış, predmet görüşü, çok fikir, duygu, artistik süretleri, logika hem dil filosofiyasını... Busoy o şannı halk pedagogu- ana lafı.” Herbir klasta patriotizma oluşturmasında iş yapılêr, ama iş sııntısı ayırılêr hem baamlı olêr bütündän üürenicilerin hazırlanmasından, gagauz dilindä materialın programa spețıfikasından hem gagauz dilinin başka şkola predmetlärlän predmet aradakı baalantılarından. İlk urokta 5 klasta biz annadêrız dil için, nasıl önemli sözleşmäk kolaylıı için, nasıl peydalandı dil, nesoy koşullar buna yardımnadılar.
Cümnä azası terbietmäk hem patriotizma kendini gösterer devletä sevdaylan, ona baalantılık, bilinän isteyiş hem hazırlık kalkmaa Vatanı korumaa bizim dedelerin örneenä görä. İi yardım bunda olêr didaktik materialın dooru ayırılması. Üüretmäk diktantların hem takrırların geçirmäk proțêsında teklif ederim üürenicileri tekstin temel fikirini bellietmää, dikatlık akțenti yapmak o fikirlerdä, duygularda, angıları patriotizm hem cümnä azalık oluşturêr, örnek: Nasıl belli oldu gagauz insanın girginnii Tunayı geçärkän, eni yaşamak kurarkan?
Büük terbietmäk maanası var söleyişlerdä, angılarını kullanêrım üüreneräk türlü temaları: Nışannıkların denkleştirmäk uurları ( 6 kl).
Vatan güneştän gözäl, altından taa paalı.
Sevda Vatana ölümdän taa kaavi.
Küü hem kasaba temasını üüreneräk (5 klasta).
Kasabamdan (Küüdän) taa paalı bişeycik yoktur.
Benim küüyüm, nasıl ana.
Teksttä bularak öz fikirini var, nasıl kullanmaa söleyşleri.
Vatana sevgi gagauz dilin becerikli danışmasınnan gösteriler, aazdan hem yazılı sözün normaların koorunması hem taa kulturanın bütünnüü dä, angısının aspektlerin birisi sayılêr kişilik söz kulturası- etik hem komunikativ normalarını korumak. Sözleşmäk kultura becermeklerin alıştırması, gagauz dili üüretmäk kiyadında herbir razdelında verili: Nasıl kurmaa dialog? Nasıl var kolay danışsın sizin ana- bobalarınıza (komuşularınıza, senselenizä) türlü insan? Kurun cümlä türlü danışmaklarlan; kurun şaşma cümlelär laflarlan “Yalvarêrım” h.b. Bulun yannış adlıkların hallanmasında( 5kl.,6 kl.)
Büük terbietmäk maanası laflıklarlan iştä var. Üürenicilär var kolay yapsınnar türlü sınışlar, örnek: “Bulun sinonim verili laflara”, “Uydurun antonim bu laflara”, “Ayırın omonimneri”, Laflar kıymet, girgin, kıyak. Ne toplêêr bireri bu lafları?
Gagauz halkın paalılıklarınnan tanışarak, dilinin hem sözün istoriya gelışiminnän tanışarak, uşaklar kableder kolaylık annamaa dili nasıl en üüsek insannık kurmasını.
Üürenmäk kiyadında sınışlarda çok tekstlär- tabiat yazdırılması gagauz yazıcıların, sistematik iş bölä örneklärlan verer kolaylık kendi yaratmalarını kurmaa “Tabiatın sevgili köşecii”, “Benim ana küüyüm”,”Benim sevgili kasabam”, “Uşaklık maaläm” h.b.
Kullanılêr taa te busoy işlär:
takrır yazması,
kartinaya görä yaratma yazmak,
fikirlemäk elementlerinnän yaratma yazması,
gözletmeklerä görä yaratmalar.
Büük terbietmäk maanası var eni tehnologiyaların kullanmasında “Payacan”, “Yıldız patlaması”,”Sinkvein”, “Diamant” h.b.
Ornek: yazdırmaa diamant tehnologiynın yardımınnan lafları: SAALIK,İİLİK, DOORULUK, VARLIK (grupalarda iş)
1 adım- adlık,
2 adım- 2 nışannık,
3adım- 3işlik,
4 adım- uygun söz, angısı baalêr bu iki lafı,
5 adım- 3 işlik,
6 adım- 2 nışannık,
7 adım- antonim 1 adımdan adlaa
Yazdırın yaşamak paalılıklarını (aazdan iş).
Terbietmäk temel davaların , birisi vatandaş etapta üüredicinin önündä duran, şkolacılarda Vatana sevda terbietmäk sayılêr, ana dolayınna, Vatana ruh hodulluk duygularını.Vatana sevdasız hem onun istoriyasına, kulturasına saygısız olmaz terbietmää cümnä azasını hem kendi Vatanın patriotunu.
Büün millet yaşayannarın global migrațiya periodu, açan insanın fikirinä başladı girmää ideyä yoksuzluu, egoțentrizm, agresiyä, patriotik probleması en keskin durêr. V.A. Suhomlinskiy yazardı:” Olmaz uyandırmaa Vatan duygusunu dolay usluluu kabletmedän hem onu yaşamadaan. Ko uşaan ürendä aklına getirmeklär bütün yaşamaya kalsın o uzak küçüräk köşesi için.
Bu davaların etişmesi için gagauz dili urokların var zengin kolaylıkları. Karşı koymaa hem bitirmää ahlaklı degradațiyayı, “patriotizm” lafın üüsek maanasını enidän duudurmaa çarılı üüretim kurumnarı, neçinki küçüklük, gençlik- en ii Vakıt Vatana sevda duygularını terbietmää.
En üüsek rol patriotizma duyguların terbietmesindä hem cümnä azanın gagauz dili hem literatura üüredicisinä veriler.
Gagauz dili hem literatura nasıl üüretmak predmeti en üüsek bilgi paalıllıını taşıyêr: ana dilinä sevda duygularını aşılamak, bütün cümnä paalılıklarını fikirlemäk, üüsek patriotizma duygularınnan kişilik terbietmesi. Deyni bu neetleri etişmää gagauz dili içindeliindä busoy material var, nasıl “ Dil temaları” ( “Ana tarafım”, “ Gagauzlar”, “Bucakta natura”, “Gagauziya – ana tarafım” ) hem didaktik materialı: sınışlar, işlär, yaratmalar h.b. Sevda ana dilinä- nasıl patriotizma peydalanmanın birisi.
Lääzım koorumaa hem ilerletmää dili,nasıl sözleşmäk koşulunu büz- bütün yapmaa hem kaldırmaa, fikir silähı.Ozaman kalkacek kultura uuru da, hem insanın arasında ii yaşamak zenginnii toplanacek, ruh yaşamak durumu da kaavileşecek.
BİBLİOGRAFİYA:
Gagauz dili hem literatura 5-9kl. Curikulum disţiplinar. Ghid de ımplementare .2020yıl
Gagauz dili hem literatura 5-9kl. Kurikulum 2010yıl.
Gagauz dili hem literaturası “Gagauz halkın istoriyası, kulturası hem adetleri” (gid 1-9 klaslara 2011yıl).
D.Bankova, A.İ.Stoletnäya “Gagauz dili hem literatura”5-9kl.
3
146
168 120 
