"Хүндэтэ багшын ажабайдалһаа"

1.Санжиев Жалсан Батуевич (1945-2010)-арадай багша ,22 жэл соо манай hургуулиин директор байhан(1983-2005).Жалсан Батуевич сүг худэлжэ байhан багшанартаяа 1-дэхи интренат hургуулияа 1993 ондо шэнэ түхэлэй hургуули болгоhон, Үндэhэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат гэжэ шэнэ нэрэтэй.2005 ондо «Россин түрүү hургуулинуудай нэгэн болгоhон түүхэтэй.

Жалсан Батуевич тон залуугаар манай hургуулитай танилсаhан.Багшанарай училищиин оюутан байхадаа,практикадаа ерэжэ,түрүүшынгээ хэшээлнүүдые хэжэ эхилhэн.Залуу багша 1968 ондо хумүүжүүлэшээр ажалда ороно.Түрүүшынь hурагшад муноо болотор Жалсан Батуевичые эсэгэ мэтээр хүндэлдэг. Тэрэ классаа дахуулан, республикын хүдөө нютагуудаар концерт наада табидаг, аяншалгада гараха. Угурагшадаа дуулуулха,хатаруулха,ажалда hургаха.Эхэ эсэгэhээ холо ном узэжэ байhан хүдөөгэй үхибүүдые нэгэдүүлэн hургуулиингаа эрхим классудай нэгэн болгоhон юм. Эдэнээ номдо hургахаhaa гадна,ажалда,ажабайдалда,юрын харилсаан да hургаха. Жалсан Батуевич оороо хатарха,дуулаха,оехо, эдеэ шанаха,оехо хидхаха дуратай хадаа хүбүүд, басагадаа ажалда,уряалда,хатар дуунда hургалhан.Оороо басагадайнгаа үһэ гүрэжэ,бантигуудые гоеор уяха.Һyрагшадынь бэшэнhээ илгардан юм hэн гэжэ минии эжы хөөрэнэ.Суэүг интернадта худэлжэ эхилhэн юм.

2.Жамбалма Дондоковнагай дурдалгануудһаа. 1972 онһоо хойшо һургуулиин ажал дээшэнь үргэжэ, шэнэ онол аргануудые нэбтэрүүлэн оруулжа, хүдэлхэ хэрэгтэ Жалсан Батуевич баян дүй дүршэл, бэлиг шадабарияа сүм оруулжа эхилээ һэн. Угуурагшадаа, багшанараа дахуулан,хэды олон уулзалгануудые,аяншалгануудые үнгэргөө. Москва,Ленинград, Кишинев,Рига,Таллин,Эрхүү,Шэтэ,Англи,Монгол,Тайвань,Хитад,Япон,г.м.

Арадайнгаа үндэр ёһо заншал,түүхэ,соёл һайн мэдэхэ хадаа һурагшадайнгаа мэдэрэлдэ шэнгээхэ,нэбтэрүүлхэ гэжэ оролдогшо һэн. Манай һургуули тон түүрүүн үүргэн дэлисэтэйгээр Сагаалган үнгэрхэжэ эхилээ бэлэй. Бухы һургууляараа буряад ёохороо сээжэлдэжэ,буряад дэгэлээ,малгайгаа үмдэжэ,оперно театр соо хатаржа,зониие гайхуулаа,Ундэр сэгнэлтэдэ хүртөө бэлэйбди. Буряад хэлэнэйнгээ хуби заяан тухай тон ехээр һанаагаа зобохо. Өөрөө буряад хэлэеэ эрхим һайнаар мэдэхэ,уншажа,бэшэжэ шадаха; буряад,монгол дуунуудые уянгата һайханаар дуулаха;город соо гансаараа шахуу буряад хубсаһаа үмдөөд, утаһан бүһэ бүһэлөөд ябажа, бултанда ёһото жэшээ бологшо бэлэй.

Жалсан Батуевичай захидал байхадал,эхин классһаа эхилжэ, буряад үндэһэн ёһо заншалаа заажа буряадаараа хэлүүлжэ,дуулуулжа,ёһотой буряад хүбүүд басагадые, Буряад оронойнгоо эрхэтэдые хүмүүжүүлхэ гэжэ оролдогшо һэмди. Буряад театрта, Буряад интернадта, «Буряад үнэндэ ёһотой буряадууд бии гэжэ Жалсан Батуевич энеэгшэ бэлэй.

3.Жалсан Батуевич Яруунын Улхасаа нютагай юм һэн. Түрэл нютагтаа аргагүй дуратай, нютагаархидаа ехэ хүндэлжэ, Улхасаагай гимн зохёолгоод, һургуули соогоо эгээ түрүүшээр зэдэлүүлээ һэн. Эрхим дуушан боложо ябаһан Цыренов Дымбрын дуулаа бэлэй.

Жалсан Батуевич залууһаа бэер Ундэр,шуран,түргэн һудэлсэтэй, хүхюун дорюун,наадатай зугаатай юм һэн. 1997 ондо Россин түрүү һүргуули гэһэн үнэмшэлгэ абахаяа захирал Жалсан Батуевич,орлогшонь байһан Рина Цыденова бидэ гурбан Москва ошоо һэмди. Тэрэ ехэ суглаанда сугларһан олон тоото багшанарай дунда буряад булган малгайгаа, буряад дэгэлээ үмдэһэн Аманай Жалсан Батуевич олониие гайхуулаа,Хонирхуулаа бэлэй. Хаанашье ябахадаа,буряад нэрэеэ дээрэ үргэхэ,омогорхон ябаха мэдэрэлтэй юм һэн. Жалсан Батуевичиа буряад хүнэй бүхы Хэһайн шанар шэнжэ байХэһан.

Жалсан Батуевичай наһанайнь ехэ хэрэг манай «Наран» ансамбль юм һэн. Энэ ансамблиингаа нэрэтэй солотой болохын тула хэды ехэ ажал,оролдолго гаргааб?!

Нэгэ газарта һууһан сэсэнһээ хан харгы гаталһан тэнэг дээрэ гэдэг юм һэн.Тиимэһээл һурагша байхадаа,сугтаа «Орлёнок» ошообди, Монгол Алтарганада,Англи,Норвеги,Хитад г.м. яһала ябаабди, хараабди. Иигэжэ һайн нүхэр,эрхим багша түрүү ударидагшатай суг хүдэлһэндөө баясан дурдахада, сэдьхэл дуурэн, һанаан тэгшэ болоно.

4.Арадтаа хүндэтэй багшымнай арюун һайхан дурасхаал олон тоото һурагшадайнь, суг хүдэлһэн нүхэдэйнь сэдьхэлдэ үсын үедэ мүнхэ үлэхэ.

Иигэжэ арадай багша, хүндэтэ нүхэр,түрэл арадайнгаа түүхэ, ёһо заншал, хэлэ мэдэгшэ ёһотой буряад хун Санжиев Жалсан Батуевич тухай минии нагаса эжы Жамбалма Дондоковна Жамбуевна, багшын ажалай ветеран мүнөө Сагаалганаар дурсан хөөрэбэ.