Արեգակնային համակարգի մոլորակ` Մերկուրի

Մերկուրի

Մերկուրի  կամ  Փայլածու (լատիներեն՝ Mercury),  Արեգակնային համակարգի ամենափոքր և  Արեգակին  ամենամոտ  մոլորակն  է։ Այն պտտվում է Արեգակի շուրջ 87,969 երկրային  օրվա   ըն-թացքում: Մերկուրիի  ուղեծիրը  ունի Արեգակնային համակարգի մոլորակների ամենամեծ էքսցենտրիսիտետը  և ամենափոքր ուղեծրի թեքումը : Մերկուրին կատարում է երեք պտույտ սեփական առանցքի շուրջ Արեգակի շուրջ երկու պտույտների ընթացքում: : Մերկուրիի ուղեծրի պերիհելին  պտտվում է ( պրեցեսիա ) Արեգակի շուրջ 43  կորի վայրյանով  մեկ հարյուրամյակի ընթացքում, այս ֆենոմենը բացատրվել է 20-րդ դարում  Ալբերտ Այնշտայնի   Հարաբերակա - նության ընդհանուր տեսությունում : Մերկուրիի տեսանելի  աստղա - յին մեծությունը   Երկրից  դիտելիս կազմում է 2,3 – 5,7, սակայն այն դժվար է դիտարկել, քանի որ նրա ամենամեծ անկյունային հեռա-վորությունը Արեգակից կազմում է ընդամենը 28,3°: Այդ պատճառով Մերկուրին հիմնականում կորում է  Արեգակի թագի  փայլի մեջ: Եթե չլինի Արեգակի  խավարում , Մերկուրին կարելի է դիտարկել մի-այն  արևամուտի  ժամանակ եթե այն լինի իր ուղեծրի ամենա-արևմտյան կետում

• կամ  արևածագի  ժամանակ եթե այն լինի իր ուղեծրի ամենաարևելյան կետում: Երկրագնդի  հասարակածին  մոտ Մերկուրին կարելի է դիտար-կել ավելի հեշտությամբ, քանի որ նրա բարձրությունը  հորիզոնից  հաս-նում է մինչև 28°: Սա պայմանավորված է նրանով, որ Արեգակը հասա-րակածում մայր է մտնում և ծագում ավելի արագ, այսինքն մթնշաղի ժամանակահատվածը ավելի փոքր է, ինչպես նաև  խավարածիրը  հա-տում է հորիզոնը հասարակածում ավելի սուր անկյան տակ: Մեր-կուրիի մասին համեմատաբար քիչ բան է հայտնի, երկրի վրա տեղա-կայված  աստղադիտակներով  հնարավոր է եղել դիտարկել միայն նրա լուսավորված մասը, սահմանափակ մանրամասնություններով: Մոլորակի մանրակրկիտ հետազոտությունները առաջ շարժվեցին երկու  ավտոմատ միջմոլորակային կայանների  օգտագործմամբ: Նրանցից առաջինը  ՆԱՍԱ -ի կողմից արձակված  Մարիներ-10  սարքն էր, որը նկարահանեց և փոխանցեց մոլորակի մակերևույթի մոտ 45%-ը  1974 - 1975  թվականներին: Երկրորդը Մեսենջեր  ԱՄԿ-ն է, որը մուտք գործեց Մերկուրիի ուղեծիր 2011 թվականի մարտի 17-ին:
• Մերկուրին նման է  Լուսնին ՝ նրա մակերևույթը ծածկված է բազմաթիվ խառնարաններով , կան նաև հարթ տարածքներ: Նա չունի  բնական արբանյակ  և զգալի  մթնոլորտ : Ի տարբերություն Լուսնի, Մերկուրին ունի մեծ  երկաթյա  միջուկ, որը ստեղծում

• կամ  արևածագի  ժամանակ եթե այն լինի իր ուղեծրի ամենաարևելյան կետում: Երկրագնդի  հասարակածին  մոտ Մերկուրին կարելի է դիտարկել ավելի հեշտությամբ, քանի որ նրա բարձրությունը  հորի - զոնից  հասնում է մինչև 28°: Սա պայմանավորված է նրանով, որ Արեգակը հասարակածում մայր է մտնում և ծագում ավելի արագ, այսինքն մթնշաղի ժամանակահատվածը ավելի փոքր է, ինչպես նաև  խավարածիրը  հատում է հորիզոնը հասարակածում ավելի սուր անկյան տակ: Մերկուրիի մասին համեմատաբար քիչ բան է հայտնի, երկրի վրա տեղակայված  աստղադիտակներով  հնարավոր է եղել դիտարկել միայն նրա լուսավորված մասը, սահմանափակ մանրա-մասնություններով: Մոլորակի մանրակրկիտ հետազոտությունները առաջ շարժվեցին երկու  ավտոմատ միջմոլորակային կայանների  օգ-տագործմամբ: Նրանցից առաջինը  ՆԱՍԱ -ի կողմից արձակված  Մա - րիներ-10  սարքն էր, որը նկարահանեց և փոխանցեց մոլորակի մա-կերևույթի մոտ 45%-ը  1974 - 1975  թվականներին: Երկրորդը Մեսեն - ջեր  ԱՄԿ-ն է, որը մուտք գործեց Մերկուրիի ուղեծիր 2011 թվականի մարտի 17-ին:
• Մերկուրին նման է  Լուսնին ՝ նրա մակերևույթը ծածկված է բազմաթիվ խառնարաններով , կան նաև հարթ տարածքներ: Նա չունի  բնական արբանյակ  և զգալի  մթնոլորտ : Ի տարբերություն Լուսնի, Մերկուրին ունի մեծ  երկաթյա  միջուկ, որը ստեղծում է  մագնիսական դաշտ , որը մոտավորապես կազմում է Երկրի մագնիսական դաշտի 1%-ը:

• Մոլորակը չափազանց խիտ է, ինչը պայմանավորված է միջուկի հա-մեմատաբար մեծ չափերով: Մակերևույթի ջերմաստիճանը  տատանվում է −183 °C-ից մինչև 427 °C (90 - 700 Կ):
• Պատմության մեջ գրառումներ Մերկուրիի մասին կան արդեն Ք.Ծ.Ա. առաջին հազարամյակում: Ք.Ծ.Ա. 4-րդ հարյուրամյակում  հույն
•   աստղագետները   կարծում էին, որ մոլորակը երկու առանձին մար-միններ են՝ առաջինը, երևում էր Արեգակի ծագման ժամանակ և կոչ-վում  Ապոլլոն , և երկրորդը, որը երևում էր մայրամուտից հետո, կոչվում էր  Հերմես : Անգլերեն Մերկուրիի անվանումը եկել է հռոմեացիներից, ովքեր անվանում էին այս մոլորակը հռոմեական աստված Մեր - կուրիի   անունով: Մերկուրիի աստղագիտական նշանն է Հերմեսի (կամ Մերկուրիի)  կադուցեուսը :
• Հայկական հին աստղագիտական աշխատություններում Մերկուրին անվանվում է Փայլածու:
• Մերկուրիի միջին հեռավորությունը Արեգակից 0,38 ա. մ. է կամ 58 մլն. կմ: Շառավիղը ` 2440 կմ է,  զանգվածը  կազմում է երկրի զանգվածի 0,055-րդ մասը:
• 2008 թվականի  ամերիկյան   «Մեսենջեր»   ավտոմատ միջմոլորակային կայանի կողմից արված լուսանկարներում դիտվել է  հրաբխային  ակ-տիվության հետքեր:

Մոլորակի շարժումը

Մերկուրին շարժվում է Արեգակի շուրջ բավականին ձգված էլիպ - տիկ   ուղեծրով ( էքսցենտրիսիտետը ` 0,205) միջին 57,91 մլն. կմ (0,387 ա. մ.) հեռավորության վրա: Պերիհելիում  Մերկուրին գտնվում է 45,9 մլն. կմ հեռավորության վրա Արեգակից (0,3 ա. մ.), իսկ ապոհելիում ` 69,7 մլն. կմ (0,46 ա. մ.): Պերիհելիում Մերկուրին ավելին քան մեկ և կես անգամ ավելի մոտ է Արեգակին, քան ապոհելիում: Ուղեծրի թե-քումը  խավարածրի  հարթության հանդեպ հավասար է 7°: Մեկ ամբողջ պտույտ Արեգակի շուրջ Մերկուրին կատարում է 87,97 երկրային օրվա ընթացքում: Մոլորակի միջին ուղեծրային արագությունը կազ-մում է 48 կմ/վ: Մերկուրիի հեռավորությունը  Երկրից  տատանվում է 82-ից մինչև 217 մլն կմ:

• Բավականին երկար ժամանակ համարվում էր, որ Մերկուրին միշտ ուղղված է Արեգակին նույն կողմով, և սեփական առանցքի շուրջ մո-լորակը պտտվում է նույնպես 87,97 երկրային օրվա ընթացքում: Մեր-կուրիի մակերևույթի մասերի դիտարկումները դրան չէին հակասում:
• Այս մոլորությունը կապված է այն բանի հետ, որ Երկրից Մերկուրիի դիտարկումների համար ամենահարմար պայմաններ են ստեղծվում մոտավորապես մոլորակի  պտույտի պարբերության  վեցապատիկին հավասար պարբերությամբ (352 օր), այդ պատճառով, տարբեր ժամա-նակներին դիտարկվել է մոլորակի մակերևույթի մոտավորապես նույն մասը: Իրականությունը պարզվեց միայն  1960 -ականների կեսին, երբ կատարվեց Մերկուրիի  ռադիոլոկացիան :
• Պարզվեց, որ մերկուրիական  աստղային օրը  հավասար է 58,65 երկրային օրի, այսինքն մերկուրիական տարվա 2/3-ին : Սեփական առանցքի շուրջ և  Արեգակի  շուրջ այսպիսի պարբերությունների հարաբերությունը յու-րօրինակ է Արեգակնային համակարգի համար: Սա, ենթադրաբար, բացատրվում է նրանով, որ Արեգակի  մակընթացային ազդեցու - թյունը  խլում էր շարժման քանակի մոմենտը և այսպիսով դանդաղեց-նում էր մոլորակի պտույտը, որը իսկզբանե ավելի արագ է եղել, մինչ
• այն պահը, երբ երկու պարբերությունները չդարձան հարաբերվող ամ-բողջական թվով հարաբերությամբ:

• Արդյունքում մեկ մերկուրիական օրվա ընթացքում Մերկուրին հասցնում է իր առանցքի շուրջ պտտվել մեկ և կես անգամ: Այսինքն, եթե Մերկուրիի պերիհելին անցնելու պահին ինչ-որ մի կետ ուղղված է ուղիղ Արեգակին, ապա հաջորդ պերիհելիի անցման ժամանակ դեպի Արեգակ ուղղված կլինի ճշգրտորեն այս կետի հակադարձ կետը մոլորակի մյուս կողմում, և ևս մեկ մերկուրիական տարի հետո Արեգակը կվերադառնա առաջնային կետի զենիթ: Արդյունքում,  արևային օրը  Մերկուրիի վրա ձգվում է երկու մեր-կուրիական տարի կամ երեք աստղային օր, կամ 176 երկրային օր:
• Մոլորակի այսպիսի շարժման պատճառով, նրա վրա գոյություն ունեն «տաք երկայնություններ», երկու իրաի հակադարձ դիրքերում գտնվող  միջօրե - ականներ , որոնք փոխեփոխ ուղղված են լինում Արեգակին Մերկուրիի պերիհելին անցնելիս, և որոնց վրա լինում է շատ ավելի տաք, նույնիսկ Մերկուրիի պարագայում:
• Մերկուրիի վրա չկան տարվա եղանակների փոփոխություններ, ինչպես դա Երկրի վրա է: Սա տեղի է ունենում այն պատճառով, որ մոլորակի պտույտի առանցքը գտնվում է պտույտի հարթության նկատմամբ ուղղահայաց դիր-քում: Որպես հետևանք, բևեռներին մոտ կան շրջաններ, որոնց արեգակնային ճառագայթները չեն հասնում երբեք:  Արեսիբո աստղադիտարանի  ռադիո-աստղադիտակով կատարված հետազոտությունները թույլ են տալիս են-թադրել, որ այս մութ և սառը տարածքում կան սառցադաշտեր: Սառցա-դաշտերի հաստությունը կարող է հասնել 2 մետրի և կարող է լինել ծածկված փոշու շերտով:

Մակերևույթը

• Իր ֆիզիկական հատկություններով Մերկուրին հիշեցնում է  Լուսինը : Մոլորակը չունի չունի բնա-կան արբանյակ, սակայն ունի չափազանց նոսր մթնոլորտ: Մոլորակը ունի խոշոր երկաթյա մի-ջուկ, որը հանդիսանում է  մագնիսական դաշ - տի  գոյության պատճառը: Մերկուրիի մագ-նիսական դաշտը Երկրի դաշտի 0,01 չափին է: Մերկուրիի միջուկը կազմում է նրա ամբողջ ծավալի 83%-ը: Ջերմաստիճանը Մերկուրիիի մակերևույթի մոտ տատանվում է 90 - 700  Կ  (−180 - +430 °C): Արեգակին ուղղված կողմը տաքանում է շատ ավելին, քան բևեռային շրջանները և մոլորա-կի գիշերային կողմը: Մերկուրիի մակերևույթը հիշեցնում է  լուսնինը , այն համարյա ամբող-ջությամբ ծածկված է  խառնարաններով :

• Խառնարանների խտությունը տարբեր է մոլորակի տարբեր մասերում: Ենթադրվում է, որ ավելի խիտ խառնարաններով ծածկված մասերը ավելի հին ծագում ունեն, իսկ նոսր մասերը գոյացել են ավելի ուշ, հին մակերևույթի լավայով ծածկման արդյունքում: Միչնույն ժամանակ Մերկուրիի վրա մեծ խառնարաններ ավելի հազվադեպ են պատահում քան Լուսնի վրա: Մերկուրիի վրա գտնվող ամենամեծ խառնարանը
• անվանել են մեծ հոլանդացի գեղանկարիչ  Ռեմբրանդտի  անունով, նրա անկյունագծի լայնությունը կազմում է 716 կմ: Սակայն նմանությունը Լուսնի հետ ամբողջական չէ, Մերկուրիի վրա երևում են ձևավո-րումներ, որոնք չկան Լուսնի վրա: Կարևոր տարբերություն է երկու մարմինների լանդշաֆտների միջև Մերկուրիի վրա բազմաթիվ ատամ-նավոր ստորոտների,  էսկարպների , գոյությունը, որոնք ձգվում են հարյուրավոր կիլոմետրեր: Դրանց կառուցվածքի հետազոտությունը թույլ տվեց հասկանալ, որ նրանք առաջացել են սեղմման ընթացքում, երբ մոլորակի մակերևույթը հովացել է, որի ընթացքում Մերկուրիի մակերևույթի մակերեսը փոքրացել է 1%-ով:
• Մոլորակի մակերևույթին լավ պահպանված խառնարանների գոյու-թյունը խոսում է այն մասին, որ վերջին 3 - 4 միլիարդ տարիների ընթացքում այնտեղ չի եկել կեղևի մեծածավալ շարժումներ, ինչպես նաև գոյություն չունի մակերևույթի  Էրոզիա , վերջին փաստը համարյա ամբողջովին բացառում է Մերկուրիի ամբողջ պատմության ընթացքում որևէ էական մթնոլորտի գոյության հնարավորությունը:

• «Մեսենջեր»   սարքով կատարված հետազոտությունների ընթացքում, լուսանկարվել է մոլորակի մակերևույթի ավելի քան 80%-ը և պարզվել է, որ այն միատարր է: Դրանով Մերկուրին նման չէ Լուսնին կամ  Մար - սին , որոնց մոտ մի կիսագունդը կտրուկ տարբերվում է մյուսից:
• Մակերևույթի տարրական կազմության առաջին տվյալները, ստացված «Մեսինջերի»  ռենտգենոֆլուրոսցենտային սպեկտրոմետրով , ցույց տվեցին, որ այնտեղ կա չափազանց քիչ  ալյումին  և  կալցիում , ի հա-մեմատություն Լուսնի մայրցամաքային մասերի հետ: Միևնույն ժամանակ Մերկուրին համեմատաբար աղքատ է տիտանի և երկաթի պարունակությամբ, և հարուստ է մագնեզիումով, այսպիսով մակերևույ-թի կազմությունը միջանկյալ տեղ է զբաղեցնում երկրային բազալտ - ների  և  ուլտրահիմնական լեռնային ապարների  միջև: Հայտնաբերվել է նաև համեմատաբար մեծ քանակով ծծումբ:

Խառնարանները

• Մերկուրիի վրա գտնվող խառնարանները բազմա-զան են իրենց չափերով, սկսած փոքր, թասի ձև ունեցող իջվածքներից, մինչև բազմաօղակ  հարվա - ծային խառնարանները , որոնք անկյունագծում հար-յուրավոր կիլոմետր են: Խառնարանները գտնվում են քանդման տարբեր փուլերում, կան համեմատա-բար լավ պահպանված խառնարաններ, իրենց շուրջ երկար ճառագայթներով, որոնք առաջացել են հար-վածի հետևանքով արտանետված նյութից: Կան նաև ուժեղ քանդված խառնարանների մնացորդներ: Մերկուրիի խառնարանները լուսնայիններից տար-բերվում են նրանով, որ նրանց մոտ արտանետված նյութի սփռվածությունը ավելի փոքր է, Մերկուրիի վրայի ավելի մեծ  ծանրության ուժի պատճառով : Ամենանկատելի մակերևույթի առանձնահատ-կություններից մեկն է Շոգի հարթավայրը ( լատ. ՝ Caloris Planitia): Այսպիսի անվանումը պայմանավորված է նրանով, որ այն գտնվում է «տաք երկայնություններից» մեկի մոտակայքում:

• Նրա չափը անկյունագծում կազմում է մոտ 1550 կմ : Հավանաբար, մարմինը, որի հարվածից առաջացել է այս խառնարանը, ունեցել է ոչ պակաս քա 100 կմ կտրվածքում: Հարվածը այնպիսի ուժեղ է եղել, որ  սեյսմիկ ալիքները  անցնելով ամբողջ մոլորա-կով, հանդիպել են մոլորակի մյուս կողմում, և հան-գեցրել են այս կետում յուրօրինակ կտրտված «քա-ոտիկ» լանդշաֆտ: Հարվածի ուժի մասին է վկայում նաև այն փաստը, որ այն առաջացրել է  լավայի  ար-տանետում, որը ձևավորել է բարձր շրջանաձև օղակներ խառնարանից 2 կմ հեռավորության վրա:
• Ամենաբարձր  ալբեդո  ունեցող կետը Մերկուրիի մակերևույթի վրա, 60 կմ տրամագծով  Կոյպեր  խառ-նարանն է: Հավանաբվար սա առավել «երիտա-սարդ» մեծ խառնարաններից մեկն է մոլորակի վրա:
• 2012 թվականին գիտնականները հայտնաբերեցին ևս մի հետաքրքիր հաջորդականություն Մերկուրիի մակերևույթի խառնարանների մեջ:

Երկրաբանությունը և ներքին կառուցվածքը

• Մինչև վերջերս, ենթադրվում էր, որ Մերկուրիի ընդերքում գտնվում է մետաղական միջու, 1800 - 1900 կմ շառավղով, որը պարունակում էր մոլորակի զանգվածի 60%, քանի որ «Մարիներ 10» ԱՄԿ-ն հայտնաբերել էր թույլ մագնիսական դաշտ, և համարվում էր, որ այսպիսի փոքր չափերով մոլորակը չի կարող ունենալ հեղուկ միջուկ: Սակայն  2007 թվականին  Ժան-Լյուկ Մար - գոյի  խումբը ներկայացրեց Մերկուրիի հինգ տարվա ռադիո դիտարկումների արդյունքները, որոնց ընթացքում նկատվել են մոլորակի  պտույ - տի տատանումները, որոնք չափացանց մեծ էին պինդ միջուկ ունեցող մոլորակի համար: Այդ իսկ պատճառով, այսօր արդեն կարելի է մեծ ճշգրտու-թյամբ ասել, որ մոլորակի միջուկը հեղուկ է:

• Մերկուրիի միջուկում երկաթի տոկոսային պարունակությունը ավելի մեծ է, քան Արեգակնային համակարգի ցանկացած այլ մոլորակի մոտ: Այս փաստը բացատրելու համար առաջարկվել են մի քանի վարկածներ: Համաձայն գիտական հասարակությունում առավել լայնորեն աջակցվող վարկածի, Մերկուրին իսկզբանե ունեցել է նույնպիսի սիլիկատների և երկաթի հարաբերություն, ինչպես և հասարակ երկ-նաքարը, ունենալով 2,25 անգամ ավելի զանգված, քան հիմա: Սակայն Արեգակնային համակարգի պատմության սկզբում Մերկուրիին բախվել է մոլորականման մարմին, որն ունեցել է 6 անգամ փոքր զանգված և մի քանի հարյուր կիլոմետր տրամագիծ: Հարվածի արդյունքում մոլորակից աքնջատվել է սկզբնական մանտիայի և կեղևի մեծ մասը,որի հետևան-
• քով միջուկի հարաբերական զանգվածը մոլորակի մեջ ավելացել է: Նման գործընթացը հայտնի է որպես  Հսկայական բախման վարկած , այն առաջարկվել է նաև որպես  Լուսնի  առաջացման խնդրի բացատրման վարկած:
• Սակայն  «Մեսենջեր»  ԱՄԿ-ի վրա տեղադրված  գամմա-սպեկտրոմետրի Մերկու-րիի մակերևույթի տարրական կազմության հետազոտությունների առաջին արդյունքները այս վարկածը չեն հաստատում` այնտեղ գոյություն ունեցող չափավոր ցնդող  կալիում  քիմիական տարրի  կալիում- 40  ռադիոկատիվ իզո-տոպի չափազանց մեծ քանակը համեմատած, ավելի դժվարահալ տարրերի  թո - րիումի  և  ուրանի   թորիում-232  և ուրան-238  ռադիոակտիվ իզոտոպների պարու-նակությունը չի համընկնում բարձր ջերմաստիճանների հետ, որոնք անխու-սափելի էին բախման արդյունքում:

• Այդ պատճառով, ենթադրվում է, որ Մերկուրիի քիմիական կազմու-թյունը համընկնում է այն նյութի քիմիական կազմությանը, որից նա առաջացել է: Այն մոտ էր  էնստատիտային խոնդրիտներին  և ջրա-զուրկ  գիսաստղային  մասնիկներին, չնայած մինչև այժմ ուսումնա-սիրված էնստատիտների մեջ երկաթի պարունակությունը բավարար չէ, որպեսզի բացատրվի Մերկուրիի մեծ միջին խտությունը:Միջուկը շրջապատված է 500 - 600 կմ հաստությամբ  սիլիկատային  մանտիայով: Համաձային «Մարիներ-10»-ից ստացված տվյալների և Երկրից կատար-ված դիտարկումների մոլորակի կեղևի հաստությունը կազմում է 100 - 300 կմ:

Մագնիսական դաշտը

• Մերկուրին ունի մասնիսական դաշտ, որի  լարվածությունը  100 անգամ փոքր է Երկրինից: Մերկուրիի մագնիսական դաշտը  ունի  դիպոլային  կառուցվածք և վերին աստիճանի  սիմետրիկ  է, իսկ նրա առանցքը ընդամենը 10 աստի-ճանով է շեղված մոլորակի պտույտի առանցքի համեմատ, ինչը զգալիորեն սահմանափակում է նրա առաջաց-ման մասին վարկածների շրջանակը: Մերկուրիի մագնիսական դաշտը հնարավոր է, որ ձևավորվում է  մագ - նիսական դինամոյի  էֆեկտի շնորհիվ, այսինքն, նույն ձևով ինչպես և Երկրի դեպքում:

• Էֆեկտը հանդիսանում է մոլորակի հեղում միջուկի տեղաշարժերի արդյունք: Մոլորակի վառ արտահայտված էքսցենտրիսիտետի պատ-ճառով առաջանում են չափազանց ուժեղ մակընթացային ուժեր, որոնք էլ պահպանում են միջուկը հեղուկ վիճակում, ինչը անհրաժեշտ պայ-ման է դինամոյի էֆեկտի առաջացման համար:
• Մերկուրիի մագնիսական դաշտը բավարար ուժեղ է, որպեսզի փո-խի  արեգակնային քամու  շարժման ուղղությունը մոլորակի շուրջ, ստեղծելով  մագնիտոսֆերա : Մոլորակի մագնիտոսֆերան, չնայած այնքան փոքր է, որ կարող է տեղավորվոլ Երկրի ներսում, բավարար հզոր է, որպեսզի կարողանա որսալ արեգակնային քամու պլազման: «Մարիներ-10» սարքից ստացված տվյալները ցույց են տալիս մագ-նիտոսֆերայում ցածրէներգետիկ պլազմայի առկայություն մոլորակի գիշերային կողմում: Մագնիտոսֆերայի պոչում հայտնաբերվել են նաև ակտիվ մասնիկների պայթյուններ, ինչը վկայում է մոլորակի մագ-նիտոսֆերայի դինամիկ հատկությունների մասին:
• Իր երկրորդ անցումի ժամանակ մոլորակի մոտով 2008 թվականի հոկտեմբերի 6-ին «Մեսսենջեր» սարքը հայտնաբերեց, որ Մերկուրիի մագնիսական դաշտը կարող է ունենալ զգալի քանակով պատուհան-ներ:

• Տիեզերական սարքը հանդիպեց մագնիսական հողմային երևույթների, պարուրված մագնիսական գաշտի հանգույցներ, որոնք միացնում էին տիեզերանավը մոլորակի մագնիսական դաշտի հետ: Հողմը հասնում էր 800 կմ-ի անկյունագծում, որը կազմում է մոլորակի շառավղի երրորդ մասը: Մագնիսական դաշտի այսպիսի հողմային ձևը ստեղծվում է արեգակնային քամու միջոցով: Քանի որ արեգակնային քամին շրջան-ցում է մոլորակի մագնիսական դաշտը, այն կապվում և շարժվում է նրա հետ, ստեղծելով հողմանման կառուցվածքներ: Այս մագնիսական հո-սանքի հողմերը ձևավորում են պատուհաններ մոլորակի մագնիսական վահանի մեջ, որոնց միջով էլ արեգակնային քամին հասնում է Մեր-կուրիի մակերևույթին:

Դիտարկումները աստղադիտակով

• Մերկուրիի առաջին դիտարկումները աստղադիտակով կատարել է  Գալիլեո Գալիլեյը XVII-րդ դարի  սկզբում: Չնայած նա դիտարկում էր Վեներայի փուլերը, նրա աստղադիտակը այնքան հզոր չէր, որպեսզի երևային Մերկուրիի փուլերը:  1631 թվականին  Պյեր Գասենդին  կա-տարեց մոլորակի Արեգակի սկավառակի վրայով անցման առաջին դիտարկումը: Անցման պահը մինչ այդ հաշվարկել էր  Յոհան Կեպ - լերը :  1639 թվականին Ջովանի Զուպին աստղադիտակի միջոցով հայտնաբերեց, որ Մերկուրիի ուղեծրայի փուլերը նման են Լուսնի և Վեներայի փուլերին: Դիտարկումները վերջնականապես ապացու-ցեցին, որ Մերկուրին պտտվում է Արեգակի շուրջ:. Չափազանց հազ-վագյուտ աստղագիտական երևույթ է մի մոլորակով մյուսի ծածկումը, որը դիտարկվում է Երկրից: Երկրից դիտարկման ժամանակ Վեներան ծածկում է Մերկուրին մի քանի հարյուրամյակը մեկ անգամ, և այս իրադարձությունը պատմության մեջ դիտարկվել է միայն մեկ անգամ 1737 թվականի մայիսի 28-ին Ջոն Բևիսի կողմից Գրինվիչյան աստղա - դիտարանում : Հաջորդ ծածկումը կլինի 2133 թվականի դեկտեմբերի 3-ին:

• Մերկուրիի դիտարկումների հետ կապված բարդությունները բերեցին նրան, որ այն երկար ժամանակ մնաց ավելի քիչ ուսումնասիրված քան մյուս մոլորակները: 1800 թվականին  Յո - հան Շրյոտերը  դիտարկելով Մերկուրիի մակերևույթի առանձնահատկությունները, հայտարարեց որ դիտարկել է այնտեղ 20 կմ բարձրությամբ լեռներ:  Ֆրիդրիխ Բեսելը , օգտագործելով Շրյոտերի գծանկարները, սխալմամբ որոշեց մոլորակի իր առանցքի շուրջ պտույտի պարբերությունը (24 ժամ) և առանցքի թեքումը (70°): 1880-ական թվական-ներին  Ջովանի Սկիապարելլին  քարտեզագրեց մոլորակը ավելի ճշգրտորեն և ենթադրեց, որ պտույտի պարբերությունը կազմում է 88 օր և համընկնում է  սիդերիկ պարբերության  հետ մակընթացային ուժերի պատճառով:
• Մերկուրիի քարտեզագրման աշխատանքը շարունակեց  Էժեն Անտոնիադիի  կողմից, ով 1934 թվականին հրատարակեց գիրք, որտեղ ներկայացված էին հին քարտեզները և իր դիտարկումները: Մերկուրիի մակերևույթի շատ մասեր ստացել են իրենց անվանումները Անտոնիադիի քարտեզների համաձայն:

• Իտալացի աստղագետ  Ջուզեպե Կոլոմբոն  նկատեց, որ պտույտի պարբերությունը կազմում է սիդերիկ պարբերության 2/3 մասը, և ենթադրեց, որ այդ պարբերությունները համընկնում են 3:2 ռեզոնանսում: «Մարիներ-10» կայանից ստացված տվյալները, հետագայում հաս-տատեցին այս տեսակետը: Սա չի նշանակում, որ Սկիապարելլիի և Անտոնիադիի քարտեզները սխալ են: Պարզապես աստղագետները դիտում էին նույն մակերևույթի առանձ-նահատկությունները մոլորակի ամեն երկու պտույտից հետո Արեգակի շուրջ, գծագրում էին դրան, և չէին տեսնում այն պահը, երբ Մերկուրին շրջված էր Արեգակին մյուս կողմով, քանի որ այդ պահերին ուղեծրի երկրաչափության պատճառով դիտարկման պայմանները վատն էին:
•